Sát thủ máu lạnh tuổi nhỏ- trách nhiệm thuộc ai?

Quỳnh Như

      RFA

Sát thủ máu lạnh chưa đầy 18- Ảnh Dân Trí

Gần đây vấn đề tội phạm vị thành niên đang gia tăng ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trong số những kẻ giết người máu lạnh có kẻ c̣n mang khuôn mặt búng ra sữa. Gia đ́nh - hay xă hội? Trách nhiệm thuộc về ai?

 

Tiệm vàng bị cướp ở Bắc Giang

Sát thủ máu lạnh

Từ hơn mười ngày nay, bất cứ trang báo nào trong nước khi giở ra đều hiện lên câu chuyện giết người cướp của tại thị xă Bắc Giang mà kẻ thủ ác với gương mặt non choẹt đă khiến người ta khó tin rằng hắn đă đủ can đảm giết chết một lúc ba mạng người và làm một người khác bị thương chỉ bằng một con dao đơn giản.Xu hướng này ngày càng phổ biến, gây ảnh hưởng không nhỏ tại Việt Nam.

Vụ cướp của giết người này xảy ra tại tiệm vàng Ngọc Bích ở Phố Sàn, thị xă Bắc Giang đă làm rúng động dư luận trong cả nước, bởi kẻ giết người tên Lê Văn Luyện chưa tṛn 18 tuổi khi gây án. Hung thủ đă ra tay giết cả gia đ́nh gồm hai vợ chồng chủ nhà và hai đứa con gái của họ. Đưá bé lớn lên 8 tuổi và đưá em chỉ mới 18 tháng, nhưng may cho cô bé 8 tuổi thoát chết chỉ trong đường tơ kẻ tóc v́ hung phạm tưởng rằng cô bé đă chết.

Theo lời khai của đương sự trước cơ quan an ninh khi bị bắt là hắn thực hiện vụ cướp một ḿnh. Điều này cho thấy đây là một hành động giết người có chủ đích, và sau khi thủ ác, kẻ sát nhân c̣n kịp vơ vét tài sản và tẩu thoát, chứng tỏ hung phạm đă chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho kế hoạch cướp táo bạo này, đồng thời hắn cũng có một sự chuẩn bị chu đáo về mặt tinh thần. Theo lời người trực tiếp chỉ huy kế hoạch truy bắt tội phạm, khi bị bắt thái độ của kẻ sát nhân vẫn rất tỉnh táo và b́nh thản.

Động cơ nào đă khiến một thanh thiếu niên chỉ mới 18 tuổi có thể thực hiện hành động giết người theo kiểu sát thủ máu lạnh như vậy?

Ḷng tham-gương xấu

Phân tích động cơ đưa đến những hành vi cướp đoạt trong xă hội. Tiến sĩ Trịnh Hoà B́nh, nhà xă hội học thuộc Viện Xă hội học Việt Nam nêu nhận định như sau:
“Tôi có thể khẳng định rằng chuyện tội phạm trong xă hội th́ thời nào cũng có, ở hệ thống chính trị nào cũng có. Đó là việc con người theo đuổi những giá trị khác nhau, những xu hướng lệch lạc trong đời sống tiêu dùng, ḷng tham, thói không biết coi trọng lao động thích gặt hái thành quả ngang tắt bằng cách tước đoạt mạng sống cũng như tiền bạc, tài sản của người khác mà có.

Trẻ bán vé số trên đường phố TP/HCM

Một phần nữa là chuyện những gương xấu trong đời sống của cộng đồng xă hội mà dường như đời nào cũng có, của việc những sự vận động của những giá trị ảo mà người ta vẫn gặt hái thật. Nhiều người sống giả nhưng vẫn có được tiền bạc thật v.v…Thế nên đấy là câu chuyện dài mà tôi nghĩ là thời nào cũng có”

Nhà xă hội học cũng giải thích v́ sao những vụ án tội phạm vị thành niên rộ lên vào lúc này:

“Bây giờ nếu chúng ta chú mục vào những hành vi của các bạn trẻ đặc biệt là vị thành niên, bị tác động có thể xuống tay giết đồng loại. Nói chung những việc ấy không phải đến bây giờ mới có, nhưng bây giờ rộ lên, một phần là do sự quan tâm của giới truyền thông. Thế giới với sự ra đời của các phương tiện truyền thông mới, làm cho việc truyền thông trở nên nhanh gọn, thành ra người ta chú ư nhiều hơn vào những vụ án đại loại như thế.

Thực ra vụ án này có đặc biệt không? Th́ chắc cũng có đặc biệt, bởi v́ hung thủ là vị thành niên. Nó cũng đặc biệt ở chỗ, theo người ta nói, là b́nh sinh trong cuộc đời th́ nó hiền lành. Nhưng cũng không phải đặc biệt ǵ ghê gớm lắm, bởi có không ít ví dụ về sự hối thúc người ta t́m kiếm tiền bạc, tài sản không thông qua lao động. Trước đây có vụ án của Nguyễn Đức Nghiă, anh ta gọi người yêu cũ đến nhà người yêu mới lúc đi vắng, sinh hoạt t́nh dục rồi xuống tay giết người yêu cũ ngay nhà người yêu mới… mà đấy là đối tượng được học hành đào tạo, được ăn học phát triển hẳn hoi. Như vậy tức là không phải có văn minh, cứ có sự phát triển là cái thấp hèn, cái dă man bị đẩy lùi”

Giết chết cả hai vợ chồng chủ nhà là đă có thể cướp được tài sản, thế nhưng hành vi tàn bạo không dừng lại ở đó, Lê Văn Luyện ra tay luôn cả với hai đứa bé gái, thậm chí một đưá c̣n chưa đầy 2 tuổi. Xét về khiá cạnh tâm lư, tại sao một thanh thiếu niên lại có thể ra tay tàn độc như vậy, v́ thực ra không cần thiết phải thực hiện hành vi này để cướp của. Ông Trịnh Hoà B́nh giải thích diễn biến tâm lư của hành vi gây án như sau:

Mua bán ngoại tệ ở ngân hàng

“Kẻ ác xuống tay thủ ác khi máu đă chảy bao giờ cũng có trạng thái tâm lư của việc say máu. Máu đă chảy ra th́ người ta có nhiều trạng thái tâm lư – hoặc là say máu, sấn tới để làm nữa hoặc là run sợ đánh rơi hung khí. Thế th́ lúc bấy giờ tiếng kêu của đưá bé như vậy kích thích thêm cái gọi là thú tính, ác tính trong con người là một; thứ hai nưă nó cảm thấy mong manh, cảm thấy bị bại lộ cho nên có thể xuống tay tàn độc hơn đối với đưá trẻ 18 tháng tuổi.”

Giá trị đứt găy, đảo lộn

Sa lông ô tô ở TP/HCM

Những ảnh hưởng nào từ phiá xă hội trong việc trẻ vị thành niên phạm tội? Ông B́nh giải thích:

“Gần đây có thể mọi người sẽ giật ḿnh v́ tiếng chuông cảnh tỉnh cho thấy độ đậm đặc của các sự kiện, tần suất của các hiện tượng ấy dường như nhiều lên. Điều này hoàn toàn có thể cắt nghiă được là trong một trật tự xă hội mà sự ổn định chưa phải là vững chắc, câu trả lời c̣n ở phiá trước.

Hàng loạt những giá trị của đời sống xă hội đang bị những thách đố, bị đảo lộn, bị đứt gẫy, th́ những câu chuyện đau ḷng như vậy đương nhiên vẫn diễn ra. Chúng ta có thể xem tất cả những vấn đề như thế đều được xem là nguyên nhân hoặc gián tiếp hoặc trực tiếp đưa đến những hành vi thủ ác, đặc biệt là một bộ phận nằm trong giới trẻ và vị thành niên.”

 

Cảnh sát bố trí quanh Hồ Gươm

Gia đ́nh - và chính quyền?

Nhưng dưới góc độ giáo dục, gia đ́nh có một vai tṛ rất lớn trong vấn đề h́nh thành và nuôi dưỡng nhân cách cho trẻ biết sống và biết cách ứng xử trong xă hội. Về khía cạnh này, Tiến sĩ Trịnh Hoà B́nh nói thêm:

“Bàn đến kỳ cùng th́ dường như tất cả những hành vi thủ ác như vậy đều có nguồn gốc từ việc giáo dục gia đ́nh không đến nơi đến chốn . Chuyên ngành tội phạm học đă đưa ra những con số, hầu như tỉ lệ lớn tội phạm sinh ra trong các gia đ́nh có những vấn đề bố mẹ lủng củng, thiếu giáo dục, đứt gẫy giá trị hoặc, thậm chí là có những vấn đề đối lập với trật tự xă hội, có xu hướng phủ định xă hội v.v… Và một tỉ lệ nhỏ trong số đó là có yếu tố sinh học, kế truyền ṇi làm thủ ác v.v…

Rơ ràng chúng ta cũng có thể chia sẻ rằng, cơn khát máu, thú tính đó cũng có ngọn nguồn, có phần trách nhiệm rất lớn từ khâu giáo dục gia đ́nh. Thật khó có thể nói rằng gia đ́nh của bố mẹ cậu Luyện là một gia đ́nh trọn vẹn toàn bích được, bởi v́ không phải ngẫu nhiên mà có đến bốn, năm thành viên của gia đ́nh lớn này đều phải đối diện với trát ra hầu toà, thậm chí có thể phải chịu những án phạt. Trong trường hợp đó, chúng ta không thể nói khác được rằng, rơ ràng yếu tố của giáo dục gia đ́nh, yếu tố của văn hoá gia đ́nh, yếu tố của đạo đức gia đ́nh chi phối rất lớn.”

Vấn đề bạo hành trong xă hội, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên đang là một vấn nạn ở nhiều xă hội và là nỗi lo của người dân cũng như của các bậc phụ huynh.
Tại các trung tâm đô thị lớn trong nước đă có rất nhiều người thốt lên “bây giờ ra đường vào buổi tối cực kỳ nguy hiểm”. Đây là vấn đề đặt ra cho các nhà tâm lư xă hội nghiên cứu t́m ra cội rễ của vấn đề để có thể giải quyết tận gốc, nhưng trứơc hết đó là trách nhiệm của các cơ quan có nhiệm vụ bảo vệ an ninh cho người dân.
Phải chăng họ đang quá bận rộn với những biện pháp đề pḥng và trấn áp để duy tŕ trật tự chính trị hiện hữu, mà lơi lỏng những vấn đề xă hội?