C̣n bao nhiêu những vụ án oan sai đau ḷng

 

Quỳnh Chi,

phóng viên RFA

 

Ba thanh niên được VKSNDTC xác định bị án tù oan

Cán cân công lư là một thước đo của sự thật do đó ở chốn công đường, cả người cầm cân nảy mực lẫn người bị xử án đều mong muốn cán cân ấy giữ được thăng bằng.

Thế nhưng trong thực tế, cán cân ấy không hẳn lúc nào cũng được điều khiển đúng mức. Chính điều này đă  tạo ra các vụ án oan sai. Hậu quả của những bản án sai lầm cũng rất khó lường, có khi nó cướp đi những năm thanh xuân của  nạn nhân khi họ phải bị ngồi tù cho những việc ḿnh không hề làm.

 

Chiếc áo oan nghiệt

Khoảng 20 giờ 30 đêm 24/10/2000, trạm bơm Yên Nghĩa, Hà Đông không c̣n yên tĩnh v́ một cô gái bị ba thanh niên hăm hiếp khi đang tâm sự với người yêu. Sau khi thực hiện hành vi đồi bại, hung thủ bỏ chạy, để lại chiếc áo của ḿnh. Chính chiếc áo này là đầu mối của những bi kịch.

Người trưởng thôn đă xác định chiếc áo ấy của Nguyễn Đ́nh Kiên hay c̣n gọi là Lợi v́ có lần ông đă nh́n thấy Lợi mặc một cái như vậy. Tháng 12/2000, ba anh em Lợi, Kiên, T́nh lần lượt bị bắt v́ Lợi khai rằng hôm xảy ra vụ án, Lợi đă cùng 2 anh em đi dự sinh nhật bạn. Cô gái bị hăm hiếp cũng nhận dạng qua ảnh và cho rằng Lợi chính là một trong ba hung thủ.
 

Anh Nguyễn Đ́nh Lợi.

Tại ṭa, cả ba người đều kêu oan và khai rằng họ bị ép cung trong quá tŕnh điều tra nhưng những chi tiết này đă không được xét tới. Anh Lợi tâm sự với chúng tôi:

“Họ bảo là có người nọ người kia nh́n thấy em gây án. Em bảo bây giờ cho tôi đối chất với người ta th́ “người ta” (những người bắt Lợi) không làm. Thế rồi người ta đưa em đi người ta ép cung em ở khắp nơi rồi ép em phải kư vào hồ sơ vụ án”
Cho là đă đủ chứng cứ buộc tội, ngày 21/1/2002, ba anh em Lợi, Kiên và T́nh đă bị kêu án lần lượt 16 năm, 11 năm và 14 năm tù giam. Cả ba anh em đều kháng cáo nhưng phiên ṭa phúc thẩm 3 tháng sau đó vẫn giữ nguyên bản án v́ theo bản án phúc thẩm “vụ án theo đúng tŕnh tự thủ thục tố tụng”.
 

Hồ sơ được lật lại

Tháng 12/2006, Lợi nhập viện với chiếc c̣ng phạm nhân v́ bị liệt nửa người, do suy nghĩ nhiều gây ra u uất. Tại đây, bác sĩ Phạm Thị Hồng phát hiện Lợi chưa từng có quan hệ nam nữ. Đến năm 2008, Lợi phải tiếp tục điều trị tại bệnh viện và sự chân thành của anh đă làm bác sĩ Hồng quyết định kêu oan cho ba thanh niên này. Họ đă gởi hàng trăm lá đơn đến 36 cơ quan chức năng.
Đến năm 2010, vụ án mới được xét lại. Cuối tháng 1/2010, VKSND Tối cao có bản kháng nghị chỉ ra 9 điểm sai phạm trong qua tŕnh điều tra tố tụng qua 2 phiên ṭa. Theo bản kháng nghị, chi tiết lời khai của Lợi, Kiên và T́nh không trùng khớp, hiện trường gây án bị xác định sai, vật chứng cũng khác với lời khai bị hại.

Anh Nguyễn Đ́nh Kiên.

Cụ thể, bị hại khai rằng hung thủ đeo dây chuyền to, có h́nh con đại bàng nhưng Lợi chỉ đeo một sợi dây chuyền rất nhỏ mà Lợi muốn tặng bạn gái. Thêm vào đó, cô gái bị hại khai rằng ḿnh mặc áo ngủ vải hoa trắng, quần đùi khi bị hại nhưng Kiên và T́nh lại khai rằng cô gái mặc quần Tây đen, áo trắng dài tay. Điều này khiến các luật sư bào chữa tin rằng, ba anh em chưa hề gặp người bị hại.
 Anh Lợi tiếp tục phân trần:
“Em chẳng biết chị ấy là ai cả. Kể cả lúc bắt rồi đến lúc ra ṭa xét xử, đứng trước vành móng ngựa em cũng luôn luôn xin đối chất hiện diện và xét nghiệm DNA”.

Anh Nguyễn Đ́nh T́nh

Mặt khác, cô gái bị hại xác định trong ba người hiếp dâm cô, có hai người trẻ nói giọng La Cả, và một người già. Nhưng cả ba anh em đều không nói giọng La Cả, và lúc đó họ chỉ mới 20 tuổi. Đặc biệt hơn hết, khoảng 7 người tại buổi sinh nhật (kết thúc lúc 23 giờ đêm) đă làm nhân chứng ngoại phạm cho 3 anh em. Đây là những chi tiết quan trọng nhưng đă không được ṭa xét tới vào 10 năm trước.
Bản kiến nghị này như là một lời giải oan cho ba anh em Lợi, Kiên, và T́nh. Đến tháng 2/2010 ba chàng thanh thiếu niên ngày nào, giờ đây đă trở thành đàn ông với độ tuổi 30, được trả tự do, kết thúc những ngày làm bạn với những trang nhật kư trong ngục tù.
Trở về với cuộc sống tự do, những tưởng đây là một kết thúc có hậu và niềm vui lớn lao cho ba anh em sẽ tồn tại măi. Thế nhưng, hạnh phúc của họ giờ đây bỗng vụt tắt khi phát hiện một sự thật kinh hoàng.

Năm 2007, T́nh bắt đầu chuyển về trại Tân Lập. Trong một lần chơi thể thao, anh đă va chạm với một bệnh nhân khác bị nhiễm HIV. Tại trạm xá của trại giam, các cán bộ nơi đây đă khâu vết thương cho phạm nhân bị nhiễm HIV trước, rồi dùng luôn kim tiêm đó khâu cho T́nh. T́nh đă mang trong ḿnh vi rút của căn bệnh thế kỷ như thế: rất nhanh, rất ngỡ ngàng, và rất phũ phàng khiến anh không khỏi bàng hoàng:
“Đầu tiên tôi cũng bàng hoàng, cũng sốc, nhưng sau một thời gian định thần lại th́ ḿnh cũng phải sống với nó thôi, v́ mọi chuyện đă xảy ra rồi”.

Sau đó, các cán bộ yêu cầu T́nh viết thư vận động tài chính gia đ́nh để mua một mũi thuốc pḥng chống HIV. Phàm làm người, ai cũng muốn sống và sống khỏe mạnh, đặc biệt khi con người ta biết ḿnh sắp chết, người ta lại cố bám víu vào cuộc sống nhiều hơn. Vậy mà T́nh lại từ chối cơ hội ấy, bởi anh quá nghèo. Lợi kể lại:

“V́ là lúc ấy gia đ́nh T́nh cũng nghèo khổ, bởi v́ một mũi tiêm là 300 triệu. Bảo là t́m đâu ra để có thể tiêm một mũi tiêm như thế”.
Cách đây mấy hôm, chúng tôi liên lạc với T́nh trong những ngày rét cuối năm ở miền Bắc. T́nh đang phải uống rất nhiều thuốc khiến anh vô cùng khó chịu. Tiếp chuyện với chúng tôi, anh T́nh ho nhiều do di chứng lao - giai đoạn chuyển biến của căn bệnh HIV. Anh chia sẻ:

“Lúc này th́ h́nh như trong gia đ́nh tôi th́ tôi đang diễn kịch, đang cố sống để cho gia đ́nh yên tâm. Và gia đ́nh th́ cũng thế, cũng không muốn mang cho tôi một áp lực và gánh nặng nào”.
 

T́m cuộc mưu sinh

Anh Lợi tại tiệm sửa xe của ḿnh.

Thế nhưng dù muốn dù không, họ cũng đang trở thành gánh nặng cho gia đ́nh ít ra về mặt tài chính.

Trước khi bị ngồi tù, Lợi có học sửa xe máy, anh cũng hy vọng sau khi ra tù sẽ tiếp tục công việc b́nh dị này như bao công dân khác. Thế nhưng trở về với cộng đồng, điều khó khăn của ba chàng thanh niên không phải là sự dè bỉu của dư luận, mà là sự trầy trật trong cuộc mưu sinh. Gia đ́nh Lợi được Hội Người cao tuổi giao cho quản lư một mảnh đất nhỏ để dựng tạm một ngôi nhà cấp 4 và mở một tiệm sửa xe “nho nhỏ” (theo lời Lợi), xem như vừa kiếm sống, vừa trông nom địa điểm này.

Đồng thời, những thiết bị dụng cụ sửa xe cũng được báo Tiền Phong và báo Lao Động cung cấp. Nhưng công việc này cũng gặp khá nhiều trở ngại v́ chính quyền địa phương cho người đập phá, mặc dù anh có giấy tờ sử dụng hẳn hoi và không hề vi phạm pháp luật:

“Chị cũng biết đấy, 30 tuổi đầu rồi nhưng vẫn cứ ăn bám gia đ́nh, chẳng làm được cái ǵ cũng buồn lắm. Từ khi em sử dụng nó th́ cứ nay ra bắt tháo, mai ra bắt gỡ, bắt đập, bắt phá, rồi mai người ta lại cho người ra cưỡng chế em”.

Sau gần một thập kỷ trong ṿng lao lư, ba thanh thiếu niên ngày nào bước ra khỏi trại giam, trở thành những người đàn ông độ tuổi 30 và ngỡ ngàng trước những đổi thay của cuộc sống. Họ vui mừng như được tái sinh và hân hoan làm lại cuộc đời. Họ mơ về một mái ấm gia đ́nh, nơi đó, người chồng sửa xe máy, người vợ lo chăm đàn con thơ ngây. Ước mơ tưởng chừng quá đổi b́nh thường, thế nhưng mấy ai thấu rằng đó là một giấc mộng rất lớn đối với họ khi anh T́nh đă trở thành nạn nhân của căn bệnh thế kỷ HIV:

“Thật là khó khăn bởi v́ muốn nói th́ có rất nhiều điều muốn nói, có những điều sâu kín nhất mà thậm chí với bố mẹ với người thân, với những người bạn bè ḿnh cũng không dám nói, một ḿnh ḿnh nghĩ thôi”.

Có lần T́nh viết thư cho em trai ḿnh, trong thư anh nói “tương lai chưa thể bắt đầu nếu quá khứ không khép lại”. T́nh chưa bước qua được qua khứ của ḿnh, nơi chứa đựng những ngày lao lư mà theo anh là “ê chề” - những ngày “cơm vẫn ăn, ngủ vẫn ngủ nhưng công tác xă hội th́ không có”. Chính v́ thế, T́nh luôn đeo đuổi một giấc mơ - gói gọn trong hai từ “Danh dự”. Ba anh em Lợi, Kiên, và T́nh đang mong muốn một phiên ṭa chính thức, công nhận sự vô tội của ḿnh. Trước khi tạm biệt chúng tôi, T́nh tâm sự:

“Ốm đau bệnh tật là cái điều không thể thay đổi được rồi, nhưng điều có thể thay đổi được để tương lai của ḿnh không bị rối ren và mờ mịt, là cho tôi làm một con người, một người công dân đúng nghĩa và đầy đủ thẩm quyền”.

Những thanh niên đang t́m lại danh dự cho ḿnh, danh dự được công nhận là một công dân hợp pháp. Chưa biết bao giờ điều này sẽ xảy ra, chỉ biết chắc chắn rằng, nó chỉ xảy ra khi phiên ṭa chính thức được mở lại. Họ có quyền hy vọng ngày đó, v́ nói như T́nh cuộc sống “dù ngắn dù dài th́ cũng là những tháng ngày có ư nghĩa”.

<< trở về đầu trang >>