Lao động Trung Quốc đe dọa an ninh Việt Nam

 Nam Nguyên,

phóng viên RFA

Công nhân Trung Quốc và công nhân Việt Nam ở nhà máy Đạm Cà Mau.

Hơn 1.000 lao động Trung Quốc làm việc không phép ở công trường nhà máy đạm Cà Mau, vài trăm lao động Trung Quốc không nghề không phép làm việc tại dự án bauxite Nhân Cơ Đak Nông.

 

Mới chỉ đơn cử hai dự án có người Trung Quốc trúng thầu đă thấy giật ḿnh, trong khi dọc chiều dài đất nước c̣n bao nhiêu dự án khác. T́nh trạng buông lỏng quản lư hẳn đă đến mức báo động, v́ chính Chủ tịch Nhà nước Trương Tấn Sang cũng phải lên tiếng phàn nàn.

Làm việc bằng visa du lịch

Theo VnExpress, Trước lo ngại của cử tri quận 4 TP.HCM về lao động Trung Quốc không có giấy phép tại 2 dự án xây dựng nhà máy alumin ở Tây Nguyên, sáng 11/8 Chủ tịch Trương Tấn Sang nói rằng đơn vị chức năng đă có lỗi khi giám sát, kiểm tra không tốt.

Báo chí Việt Nam từng ghi nhận t́nh trạng ở những dự án mà người Trung Quốc trúng thầu, doanh nghiệp của họ mang theo toàn bộ lực lượng lao động phổ thông kể cả nhà bếp. Chúng tôi nêu câu hỏi với PGSTS Hồ Uy Liêm, Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam về t́nh trạng được cho là báo động đỏ. Từ Hà Nội PGSTS Hồ Uy Liêm đáp:

Công nhân Trung Quốc ở công trường khai thác bauxite Tân Rai, Lâm Đồng.

“Nơi nào mà các dự án Trung Quốc tham gia đấu thầu và thắng thầu và bắt đầu xây dựng th́ họ đều đưa công nhân của họ vào. Rất đáng ngại là bên cạnh công nhân kỹ thuật, họ đưa rất nhiều công nhân phổ thông không có tay nghề vào. Điều này hoàn toàn không mong muốn và rất đáng lo ngại. Trên thế giới bất kỳ nước nào không chỉ riêng ta với Trung Quốc đâu. Người Việt Nam sang nước khác làm việc mà thực hiện không đúng hợp đồng th́ dĩ nhiên họ đuổi những công nhân không có tay nghề về thôi. Ta với TQ cũng thế, không nói vấn đề tranh chấp này nọ mà trong hợp đồng kinh tế nói rất rơ chỉ chấp nhận công nhân kỹ thuật TQ vào thôi, tất nhiên cả các kỹ sư nữa nhưng họ lại đưa vào công nhân phổ thông, công nhân không có tay nghề, điều này không thể thể chấp nhận được. Chưa nói đến chuyện các công nhân ấy vào không phải theo hợp đồng lao động mà phần lớn theo visa du lịch.”

Trong tuần qua các báo mạng như Tuổi Trẻ, Lao Động, VnExpress, VietnamNet đều đưa tin về việc phát hiện hơn 1.000 lao động Trung Quốc làm việc không phép tại dự án Nhà máy đạm Cà Mau.

Nhà báo Tuổi Trẻ Online, trích lời ông Lê Thanh Ṭng, Phó giám đốc Sở Lao động-thương binh và xă hội tỉnh Cà Mau xác nhận 1.051 công nhân làm việc không giấy phép là do nhà thầu chính của dự án là Công ty cổ phần khoa học kỹ thuật Ngũ Hoàn của Trung Quốc trực tiếp đưa sang. VnExpress bản tin trên mạng ngày 10/8 nói rơ phần lớn số công nhân này là lao động phổ thông, họ làm những công việc đơn giản như khiêng gạch, trộn hồ với tiền công cũng rất thấp vào khoảng 100 ngàn đồng mỗi người một ngày.

Người Việt mất việc làm?

Được yêu cầu nhận định về t́nh trạng lao động Trung Quốc làm việc không phép không những làm mất cơ hội làm việc của người Việt Nam mà c̣n có thể gây những ảnh hưởng xấu về nhiều mặt. Luật sư Nguyễn Văn Hậu, trưởng ban tuyên truyền Hội Luật gia TP.HCM nhận định là, người lao động Trung Quốc sang đây rất nhiều bởi v́ họ không có công ăn việc làm. Trong một số ngành nghề sử dụng lao động nước ngoài th́ trước hết họ phải xin phép cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Luật Sư Nguyễn Văn Hậu nhấn mạnh:

“Nếu để t́nh trạng lao động như thế này th́ thứ nhất nó sẽ phá vỡ trật tự xă hội của Việt Nam. Thí dụ người lao động nước ngoài làm việc ở TP.HCM hay các tỉnh là do yêu cầu công nghệ cao, chỉ những nghề nào mà do công nghệ cao hay về khoa học kỹ thuật mà Việt Nam không có th́ mới sử dụng lao động đó. Nếu một số doanh nghiệp sử dụng lao động nước ngoài như trường hợp ở Cà Mau, th́ nó sẽ phá vỡ chính sách lao động của Việt Nam và nó sẽ gây mất ổn định trật tự xă hội. Tôi nghĩ là phải xử lư chế tài thật nặng doanh nghiệp đó th́ mới làm gương cho các doanh nghiệp khác. Vấn đề của chúng ta là chỉ nên sử dụng lao động nước ngoài trong một số lănh vực mà Việt Nam không có thôi, chứ lao động đơn giản th́ Việt Nam rất nhiều. Và người lao động nước ngoài làm việc ở Việt Nam th́ chỉ tuyển dụng trong một thời hạn nhất định và phải có kế họach có chương tŕnh, dù là công nghệ cao th́ cũng phải đào tạo để người Việt Nam có thể sớm làm được công việc đó, Việt Nam phải có chính sách về vấn đề này.”

Mỗi lần kiểm tra là mỗi lần phát hiện vi phạm, ông Dữ Minh Huân, Trưởng pḥng chính sách lao động và bảo hiểm xă hội của sở Lao động và Thương binh Xă hội Cà Mau nói với nhà báo Tiền Phong Online như thế. Phạt hành chính về hành vi tuyển dụng lao động th́ các nhà thầu đều nộp phạt, ngoài ra đă quyết định trục xuất 16 người nhưng không giám sát được việc này.

Buông lỏng quản lư

Nhà máy Đạm Cà Mau.

Theo lời ông Chung Ngọc Nhăn, Giám đốc Sở LĐTB&XH Cà Mau nói với nhà báo Tuổi Trẻ : “Nhà thầu Trung Quốc tuyển dụng lao động không có hồ sơ theo qui định, sử dụng lao động không phép, không báo cáo đúng định kỳ theo qui định đă gây khó khăn cho việc quản lư lao động người nước ngoài.

Đại tá Trần Như Tâm, Trưởng pḥng An ninh kinh tế Công an Cà Mau nói: “Công an quản lư an ninh trật tự và tạm trú chứ cũng không nắm được lao động có phép hay không phép”. Cơ quan quản lư Nhà nước cao nhất là Bộ Lao Động Thương Binh Xă Hội thể hiện là, ḿnh chưa biết ǵ về t́nh trạng lao động Trung Quốc tới hơn ngàn người làm việc không phép ở dự án Nhà máy đạm Cà Mau. Ông Nguyễn Xuân Ḥa Thứ trưởng của Bộ đă nói với báo Tuổi Trẻ Online là chưa nhận được báo cáo nào như thế.

Đối với các thông tin vừa nói, Luật sư Nguyễn Văn Hậu nhận định:

“Những người có trách nhiệm trước hết sẽ bị xử lư chế tài theo qui định của Luật lao động Việt Nam là xử phạt qui định hành chính v́ đă sử dụng lao động không đúng. Thứ hai nếu họ là doanh nghiệp Nhà nước th́ họ có thể bị xử lư kỷ luật theo Luật cán bộ công chức. Thậm chí nếu c̣n gây ra những tác hại khác th́ tùy trường hợp họ có thể bị tước quyền kinh doanh v́ đă vi phạm nghiêm trọng pháp lệnh lao động. Đặc biệt luật lao động có một chương về lao động của tổ chức, cá nhân nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Luật lao động Việt Nam có điều chỉnh những vấn đề này, nếu những người vào đây làm chui không đóng thuế, không có sổ lao động, trốn tiền bảo hiểm xă hội, bảo hiểm y tế, các phúc lợi khác của người lao động, nếu bị phát hiện th́ doanh nghiệp có thể bị chấm dứt họat động, xử phạt về vi phạm hành chính c̣n những người lao động th́ có thể bị trục xuất về nước sở tại.”
Báo chí tràn ngập thông tin về t́nh trạng lao động Trung Quốc, chẳng cần giấy phép ồ ạt đổ bộ theo các nhà thầu Trung Quốc. Có một thực tế là người Trung Quốc đă thắng 90% các dự án tổng thầu ở Việt Nam. Theo báo chí Việt Nam th́ đă đến lúc phải báo động về t́nh trạng này. PGSTS Hồ Uy Liêm, Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh:

“Chắc chắn, đây là một vấn đề rất nghiêm trọng, chúng tôi rất mong cơ quan quản lư Nhà nước phải chấn chính lại. Họ đă hứa rất nhiều lần nhưng bây giờ t́nh h́nh có vẻ càng ngày càng đáng lo ngại hơn.”

Theo Lao Động Online, công tác quản lư lao động Trung Quốc tại dự án alumin Nhân Cơ Đăk Nông đă bộc lộ một số bất cập. Nhà báo Tuổi Trẻ th́ đưa tin. Trong số 312 lao động TQ đang xây dựng Nhà máy alumin Nhân Cơ được nhà thầu Chalieco Trung Quốc đăng kư với danh nghĩa công nhân kỹ thuật cao th́ 190 người ‘không tấm giấy lận lưng’ cả về giấy phép lẫn bằng cấp về kỹ thuật cao, những người này là lao động phổ thông không phép.

Vào tháng 9 sắp tới sẽ có thêm 600 lao động Trung Quốc từ dự án Tân Rai Lâm Đồng chuyển về dự án Nhân cơ Đăk Nông. Lúc ấy trên mái nhà Đông Dương sẽ có 1.000 lao động Trung Quốc đóng chốt. Đâu đó ở đồng bằng sông Hồng, ở miền Trung, nhiều tỉnh xuất hiện công nhân Trung Quốc đổ bộ khuấy động cảnh làng quê thanh b́nh. Hẳn là các nhà quản lư của Việt Nam phải biết rơ điều này.