-ĐQAThái: Xin ông cho biết vắn tắt về chuyến thăm Việt Nam vừa qua.
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Cách đây khoảng 1 tháng, Dân Biểu Eni Faleomavega có mời tôi cùng Dân Biểu Mike Honda đi thăm Việt Nam, rồi sau đó đi Cambodia, Lào và Nhật Bản. Chuyến đi tổng cộng 10 ngày. Tôi đă nhận lời tham dự phái đoàn.
Mục đích của tôi là sẽ tiếp xúc với những người đấu tranh dân chủ và lănh đạo các tôn giáo tại Việt Nam, như Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn, Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt, Linh Mục Nguyễn Văn Lư, các Luật Sư Lê Công Định, Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân, Nhà Văn Trần Khải Thanh Thủy, Ḥa Thượng Thích Quảng Độ, các Mục Sư Phạm Đ́nh Nhẫn, Hồ Tấn Khoa, Nguyễn Hồng Quang, và Bác Sĩ Nguyễn Đan Quế. Mục đích thứ hai là lên tiếng trực tiếp với chính quyền Việt Nam về những vấn đề quan tâm chung của cộng đồng người Mỹ gốc Việt, như tự do tôn giáo, nhân quyền, vấn đề đàn áp dân chủ tại Việt Nam.

-ĐQAThái: Ông có đạt được hai mục tiêu đó không ạ?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Dạ không. V́ lúc văn pḥng của ông Faleomavega xin visa cho tôi về Việt Nam th́ đă gặp khó khăn. Chính quyền Việt Nam không muốn cho tôi vào và họ nói thẳng là họ sẽ không cấp visa cho tôi. Văn pḥng ông Faleomavega trả lời là nếu chính phủ Việt Nam không cung cấp visa cho tôi th́ phái đoàn sẽ hủy bỏ chuyến đi và sẽ lên tiếng về cách hành xử của chính phủ Việt Nam đối với tôi. Sau đó phía Hà Nội nêu điều kiện là nếu họ cung cấp visa cho tôi th́ trong thời gian ở Việt Nam, chúng tôi không được đưa ra những thông báo cho báo chí và chỉ gặp những người do họ sắp xếp mà thôi.

-ĐQAThái: Nghĩa là ông không được gặp những người mà theo dự trù ông muốn tiếp xúc, thưa ông dân biểu?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Vâng, đúng như vậy. Nhưng khi đến Hà Nội, tôi có nhờ ông Đại Sứ Mỹ Michael Michalak sắp xếp để tôi gặp Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt. Cuộc gặp dự trù diễn ra lúc 8 giờ 30 sáng ngày 4 Tháng Giêng, nhưng tôi đoán là phía chính quyền biết được định này, nên họ sắp xếp để tôi gặp một số viên chức của chính quyền. Thành ra rốt cuộc tôi không gặp được Đức Tổng Giám Mục.

-ĐQAThái: Trong cuộc họp báo ngày 13 Tháng Giêng tại Washington DC, ông cho biết “đă gặp và nói chuyện với một số trí thức trong nước,” ông có ngại nếu cho biết, những vị đó là ai và nội dung các cuộc nói chuyện?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: V́ vấn đề an ninh của những người tôi gặp, tôi không nêu tên. Cuộc gặp do Đại Sứ Michael Michalak dàn xếp và có 4 người tham dự. Trong bữa ăn trưa 2 tiếng đồng hồ, chúng tôi đă trao đổi với nhau về t́nh h́nh Việt Nam. Điều khiến 4 vị đó quan tâm nhất và mong muốn sự giúp đỡ của Quốc Hội và Chính phủ Mỹ, là thái độ của Trung Quốc khi tăng cường sự hiện diện quân sự tại vùng biển Đông. Các vị đó xem hành vi này của Trung Quốc là đe dọa trực tiếp chủ quyền lănh thổ Việt Nam. Khi tôi rời Việt Nam sang thăm Lào và Cambodia, chính phủ hai nước này cũng nêu lên mối lo âu tương tự như 4 vị tôi gặp tại Hà Nội.

Trong cuộc gặp 4 vị nói trên, tôi cũng tŕnh bày quan điểm của tôi là Việt Nam cần thay đổi hệ thống luật pháp, cần sinh hoạt dân chủ, cần cho phép thành lập công đoàn hoạt động độc lập với nhà nước và cần thay đổi hệ thống thuế.
 

-ĐQAThái: Khi gặp các viên chức cao cấp của nhà nước Việt Nam, ông có nêu những vấn đề này không?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Với tất cả các viên chức cao cấp của chính phủ Việt Nam mà tôi gặp, tôi đều nêu những vấn đề đó. Thậm chí có lúc không khí trao đổi rất căng thẳng. Như cuộc gặp ông Xuân, một trong những phụ tá bộ trưởng Ngoại Giao, đôi bên nói chuyện rất là căng, tới mức hai Dân Biểu Eni Faleomavega và Mike Honda thấy không khí không thoải mái bèn t́m cách lái câu chuyện sang những đề tài khác.

-ĐQAThái: Quan điểm của hai bên khác nhau ra sao, thưa ông dân biểu?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Ông Xuân nêu hai vấn đề mà chính quyền Việt Nam cho là ưu tiên: ổn định xă hội và an ninh quốc gia. Tôi hỏi ông Xuân, rằng nếu để dân chúng sinh hoạt tự do, dân chủ th́ đâu có ảnh hưởng ǵ tới ổn định xă hội và an ninh quốc gia. Tôi nêu thí dụ là nước Mỹ, người dân có quyền bày tỏ quan điểm chống lại chính phủ mà nào có dẫn tới sự mất ổn định xă hội và an ninh quốc gia. Rốt cuộc ông Xuân không trả lời câu hỏi của tôi và ông ta cho là tôi “ngây thơ.” Tôi đáp lại, rằng ông có cách nào thuyết phục là tôi “ngây thơ,” th́ ông ta chỉ nói chung chung là tôi không hiểu biết t́nh h́nh của xă hội Việt Nam.

-ĐQAThái: Tin của báo điện tử VietnamNam Net loan rằng, “Lănh đạo Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài mong muốn Dân Biểu Cao Quang Ánh hợp tác trong chuyến đi của người đứng đầu Ủy Ban Việt Kiều đến Mỹ để gặp gỡ, đối thoại với bà con kiều bào”; nếu quả đúng là như thế, câu trả lời của ông là ǵ ạ?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Chúng ta cần biết là chuyến đi Việt Nam do Dân Biểu Eni Faleomavega khởi xướng và mục đích chính là tạo cơ hội đối thoại giữa Hoa Kỳ và các chính quyền tại các nước chúng tôi đến là Việt Nam, Lào, Cambodia và Nhật.
Tại Việt Nam, trong buổi họp với ông Nguyễn Thanh Sơn, thứ trưởng Ngoại Giao của chính quyền đặc trách người Việt hải ngoại, hai dân biểu đồng viện với tôi chú trọng mục tiêu đối thoại giữa hai nước. Chính v́ vậy, ông Nguyễn Thanh Sơn đề nghị khi ông đi Mỹ, tôi có thể giúp cho ông gặp gỡ và đối thoại với cộng đồng Việt Nam. Tôi trả lời là để tôi xem ra sao. V́ tôi nghĩ trong đầu, là cộng đồng Việt Nam tại Hoa Kỳ chống đối rất mạnh chính quyền Việt Nam; và mặt khác, tôi không muốn tỏ ư ngược lại lời ông trưởng phái đoàn là Dân Biểu Eni Faleomavega trong việc đối thoại giữa hai nước. Hơn thế nữa, tôi cũng không muốn chấp nhận giúp họ, v́ tôi cần biết t́nh h́nh của cộng đồng chúng ta ra sao, trước khi quyết định. Tóm lại, tôi ở vị thế rất khó xử; tôi phải cân bằng giữa một bên là hai dân biểu đồng viện có mục đích riêng của họ, c̣n bên kia là cộng đồng chúng ta không chấp nhận chế độ tại Việt Nam.

-ĐQAThái: Thưa ông, từ khi đắc cử dân biểu liên bang, ông luôn nêu vấn đề tự do, dân chủ và nhân quyền bị đàn áp tại Việt Nam; riêng trong chuyến đi này, lần đầu tiên dư luận thấy ông đề cập đến vấn đề cần gia tăng số du học sinh từ Việt Nam sang Mỹ học?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Xưa nay tôi vẫn luôn quan tâm đến lănh vực giáo dục tại Việt Nam. Ngay khi đắc cử, tôi đă nêu vấn đề này. Hiện nay, Hoa Kỳ có chương tŕnh “Vietnam Education Fund,” do Thượng Nghị Sĩ John Kerry đề xướng, trong đó quy định giúp Việt Nam, 6 triệu Mỹ kim một năm nhằm giúp học sinh Việt Nam du học tại Hoa Kỳ trong các ngành khoa học.
Khi đến Việt Nam, tôi muốn Hoa Kỳ phát triển chương tŕnh này và không chỉ giới hạn ngành khoa học mà nới rộng ra các môn học khác là xă hội học, chính trị học. Tôi đă thảo luận với nhân viên trong văn pḥng của tôi và muốn gia tăng số tiền từ 6 triệu lên 12 triệu cho chương tŕnh này. Tôi cho rằng muốn Việt Nam tiến lên, chúng ta phải thúc đẩy sinh hoạt dân chủ, đồng thời cần một nền giáo dục tốt đẹp để thúc đẩy sự h́nh thành một xă hội dân sự hầu ngăn cản sự độc tài của chính quyền.

-ĐQAThái: Phái đoàn vừa rời khỏi Việt Nam th́ xảy ra vụ hạ cây Thánh Giá và đàn áp giáo dân tại Đồng Chiêm, xin nghe quan điểm của ông về vấn đề này?
-Dân Biểu Cao Quang Ánh: Chính quyền Việt Nam đă hành động quá đáng. Tôi đă chính thức lên án việc làm này của chính quyền Việt Nam.

-ĐQAThái: Cám ơn ông dân biểu đă đến thăm và trả lời phỏng vấn của Người Việt.