đoạt giải của TFS nhan đề “Nữ bác sĩ”, Giải Vàng Liên hoan phim Truyền h́nh toàn quốc tháng 1/2008, và phim “Phố Hoài”, Giải khuyến khích Hội điện ảnh Việt Nam 2002.

Đạo diễn Song Chi: Chi ra đi theo quy chế bảo trợ của một tổ chức gồm các nước Châu Âu dành cho các trường hợp văn nghệ sĩ-trí thức gặp phải những vấn đề khó khăn với chính quyền của họ.

Mỗi năm họ nhận rất nhiều hồ sơ của nhiều trường hợp khác nhau, ở các quốc gia khác nhau. Với trường hợp của Chi, Nauy là  nước đă tiếp nhận Chi như là một guest writer của họ.

Nói lên những điều người dân không nói được

Trà Mi: Những người trong nước biết đến chị không những với tư cách là một đạo diễn mà c̣n là một blogger có nhiều bài viết mạnh dạn chống lại những bất công-bất cập trong xă hội. Giờ đây, khi đă ra khỏi nước rồi, chị có c̣n quan tâm đến những điều ấy nữa không?

Đạo diễn Song Chi: Tôi đă, đang, và vẫn luôn luôn quan tâm đến số phận của đất nước tôi, dân tộc tôi, cho dù có sống ở bất cứ nơi nào trên trái đất này.

Bây giờ khi đă sống trong một đất nước tự do, dân chủ như Nauy th́ tôi biết rằng ḿnh đă có thể sống một cuộc sống b́nh yên. Và tất nhiên tôi rất mong muốn ḿnh sẽ có thể tiếp tục đựơc làm nghề, có cơ hội để thực hiện những bộ phim góp phần nói lên những điều mà rất nhiều người dân Việt Nam thấp cổ bé họng muốn nói nhưng lại không nói đựơc. 

Trà Mi: Nhưng một cách cụ thể, chị làm cách nào hoặc có những phương án nào để biến những giấc mơ của ḿnh thành hiện thực?

Đạo diễn Song Chi: Bước đầu tiên, họ bảo trợ cho Song Chi ở đây 2 năm. Trong thời gian 2 năm đó, họ cũng sẽ bảo trợ một phần cho ḿnh thực hiện một dự án làm phim. Và cái phim đó tất nhiên là cũng về các vấn đề của Việt Nam thôi. Bởi lẽ thực tế mối bận tâm lớn nhất của Chi luôn luôn là về Việt Nam, về đất nước ḿnh thôi.

Nỗ lực cùng nhau làm những điều có ích cho Quê hương

Trà Mi: Một số trường hợp khi c̣n trong nước th́ họ đấu tranh mạnh mẽ, nhưng khi ra được bên ngoài rồi th́ trở nên im hơi lặng tiếng với những vấn đề quan tâm ở Việt Nam. Chị có suy nghĩ ǵ về điều này?

Đạo diễn Song Chi: Điều đó cũng dễ hiểu thôi. Khi chúng ta đến sống trong một đất nước xa lạ, phải bận rộn, vất vả với việc hội nhập và t́m một chỗ đứng trong xă hội mới, chúng ta rất dễ buông xuôi theo cuộc sống và không c̣n muốn làm ǵ nữa.

Nhưng tôi nghĩ, mọi người phải tự vượt qua điều đó thôi. Rất may là trên thế giới ngày nay có internet. Cho nên mỗi con người dù sống ở mỗi quốc gia khác nhau, nhưng nếu đồng chí hướng, nếu có ḷng th́ vẫn t́m được nhau để chia sẻ và cùng nhau làm những điều có ích cho một tương lai tốt đẹp hơn của đất nước.

Trà Mi:  Nhiều ư kiến cho rằng ra đi v́ lư tưởng tranh đấu, nhưng khi đi đựơc rồi th́ không c̣n lư tưởng đó, th́ cũng không đem lại đựơc hiệu quả ǵ cho quê hương Việt Nam. Chị có chia sẻ quan điểm này không?

Đạo diễn Song Chi: Tôi nghĩ rằng ở trong nước hay ở bên ngoài đều có những cái khó và cái dễ.

Trong nước th́ rơ ràng có không khí hơn, được ở ngay trong ḷng đất nước như vậy, hàng ngày nh́n thấy những điều diễn ra ngay trước mắt, và có chung quanh đông đảo bạn bè để nuôi trong ḷng ngọn lửa bức xúc hàng ngày.

Nhưng ngựơc lại, cái khó là nhiều khi muốn làm một điều ǵ đó hay muốn lên tiếng về điều ǵ đó th́ rất là khó. C̣n ra ngoài được sống trong một đất nước tự do, nhưng ngược lại, ḿnh dễ bị đời sống hàng ngày cuốn đi. Ḿnh lại không có cộng đồng chung quanh nữa.

Cái nào nó cũng có cái khó và cái dễ. Mỗi người cũng phải bằng mọi cách để nỗ lực nếu thực sự ḿnh đă suy nghĩ rằng ḿnh sống để làm ǵ.

Càng thương cho người Việt Nam hơn

Trà Mi: Nhiều người trong nước chắc cũng chưa h́nh dung được những nước bên ngoài, nói là tự do, nhưng không biết tự do đến mức độ nào. Bây giờ sau hơn một tháng định cư tại Nauy, nh́n lại Việt Nam, chị có so sánh ǵ không?

Đạo diễn Song Chi: Chi mới đến Nauy 1 tháng thôi, nhưng Chi nghĩ rằng ḿnh càng đi xa, càng sống lâu bên ngoài th́ ḿnh sẽ càng rất thương cho người Việt Nam là tại v́ rơ ràng ở các quốc gia khác, người ta thật sự rất tự do, rất dân chủ, và rất tôn trọng con người.

Nhân dân của họ muốn ư kiến như thế nào, muốn biểu t́nh, muốn lên tiếng, hoàn toàn người ta có thể làm được. Họ có tất cả những quyền lợi được bảo vệ từ bé cho đến khi về già.

Ở Việt Nam th́ mỗi người phải tự bảo vệ ḿnh thôi, bởi v́ không thể trông cậy vào ai khác.

Người Việt Nam không có quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận. Ḿnh không có báo chí tư nhân. Hơn 700 tờ báo trong nước vẫn thuộc một tổng biên tập chung. Có sự chỉ đạo, có sự kiểm soát về nội dung cả.

Quyền tự do biểu t́nh ḿnh lại càng không có. Ví dụ như năm ngoái, Chi cùng bạn bè biểu t́nh chống Trung Quốc xâm lược Hoàng Sa- Trường Sa, chứ không hề bao giờ dám biểu t́nh chống lại nhà nước Việt Nam, mà cũng đă không được phép rồi.

C̣n những điều ḿnh muốn nói, muốn lên tiếng hoàn toàn với tinh thần xây dựng đất nước, mong muốn xă hội tốt đẹp hơn, th́ rất nhiều điều cũng không thể nói được. Đó là những ví dụ cho thấy rằng người ta có tôn trọng nhân quyền, tôn trọng nhân dân hay không.

Trà Mi: Từ một người đạo diễn thành danh trong nước trở thành một người tị nạn chính trị ở Nauy, chị có điều ǵ muốn chia sẻ, muốn nói với những người quan tâm?

Đạo diễn Song Chi: Hiện trạng đất nước, xă hội Việt Nam ngày nay bày ra trước mắt những người dân Việt c̣n có lương tri quá nhiều những vấn đề, quá nhiều những nỗi bức xúc như vậy.

Thật ra tôi cũng chỉ là một phụ nữ yêu công việc làm phim của ḿnh, chỉ muốn sống với mối bận tâm về công việc và gia đ́nh thôi, nhưng rồi cuối cùng cũng buộc phải lên tiếng, để rồi đành phải ra đi rời khỏi đất nước như hiện nay.

Ra đi để tíêp tục cái điều mà ḿnh nhận thấy là ḿnh cần phải làm ǵ từ khi c̣n ở trong nước, chứ không phải ra đi chỉ để t́m sự yên ấm cho riêng ḿnh thôi.

Nh́n sự phát triển của đất nước người ta, nh́n người dân trong một đất nước, xă hội tự do họ được sống trong điều kiện như thế nào, để rồi càng xót xa cho Việt Nam nhiều hơn. Và thật ḷng là chỉ khao khát một ngày nào đó đất nước thay đổi để có thể trở về mà thôi.

Trà Mi: Chúng tôi xin chân thành cảm ơn chị Song Chi đă dành thời gian cho cuộc trao đổi này.

Đạo diễn Song Chi: Cảm ơn chị Trà Mi rất nhiều.