Linh mục Laurenso Phạm Hân Quynh, GP Hải Pḥng – chứng nhân lịch sử
Ngày
10/08/09, Giáo phận Hải
Pḥng mừng kính trọng thể Thánh
Laurenxo, bổn mạng Linh mục niên
trưởng Phạm Hân Quynh (1926),
đồng thời công bố quyết định của
ĐGH Biển Đức XVI phong tước hiệu
Đức Ông cho Ngài. Hiện nay Ngài
vẫn là Chính xứ Xuân Ḥa đang dưỡng
bệnh tại giáo xứ Đông xuyên –
Tiên Lăng Hải Pḥng.
Những ai đă từng biết về cuộc
đời của Ngài chắc hẳn phải công
nhận rằng: Ngài là một chứng
nhân của Giáo hội VN cũng như
Lịch sử VN từ những năm 40 thế
kỷ trước đến bây giờ. Phần chúng
tôi may mắn được học hỏi giáo lư
và Kinh Thánh do Ngài giảng dạy
ở nhiều nơi và nhiều hoàn cảnh
khác nhau, tuy Ngài ít nói về
bản thân, nhưng từ những buổi
học hỏi và những buổi nói chuyện
thân t́nh nên chúng tôi cũng
biết đôi điều về những ǵ mà
cuộc đời Ngài đă từng trải qua.
Linh mục Phạm Hân
Quynh là người rất yêu
nước và yêu Dân tộc
Khi
c̣n du học ở Paris những năm 50
– 52, linh mục Quynh đă nổi
tiếng là người rất yêu Nước và
yêu Dân Tộc. Ngài có nhiều bài
báo và bài diễn thuyết đấu tranh
đ̣i buộc người Pháp phải rút về
nước, trao trả độc lập cho VN,
Nhà nghiên cứu Nguyễn Đ́nh Đầu đă
từng có bài viết đánh giá linh
mục Quynh là người “đấu tranh
hàng đầu tại Pháp cho Độc lập
Dân tộc thời bấy giờ”. Cũng v́
thế Ngài đă bị mật thám Pháp ghi
sổ đen, c̣n t́nh báo hải ngoại
Việt Minh lại chấm sổ đỏ. Nhưng
ngài là một
linh mục chân tu
có bản lănh vững vàng nên không
bị lôi cuốn vào các ṿng xoáy
chính trị. Linh đạo của ngài là
đấu tranh cho Độc lập và Tự do,
cho Hoà b́nh và Công lư cũng là
làm chương tŕnh của Thiên Chúa…
Bạn
học của ngài đến nay phần lớn là
Hồng Y,Giám Mục, như HY Esecaray
Bộ trưởng Ṭa thánh, HY Tổng
Giám mục Paris…v.v
Năm
1952 sau khi được phong chức
Linh mục tại Pháp, mặc dù Ngài
rất muốn ở lại học lên tiếp
nhưng người Pháp đă ngầm trục
xuất Ngài về nước. V́ họ đánh
giá Ngài là loại linh mục đỏ.
Khi về nước, Ngài làm thư kư ṭa Giám mục, là người giúp việc đắc lực cho Đức Cha Trịnh Như Khuê.
Bài
giảng Hoà B́nh ở Nhà thờ Phủ Lư.
Vào
dịp Giáng Sinh năm 1953, t́nh
h́nh cuộc chiến ở VN đang vào
giai đoạn khốc liệt, hôm ấy linh
mục Quynh về thăm xứ Phủ Lư.
Đúng lúc cha sở đang gặp phải
một t́nh huống bí: Đó là đồn
lính Tây đóng ở Phủ Lư xin Ngài
dâng một Thánh lễ đặc biệt với
chủ đề “Cầu cho Hoà B́nh”. Cha
sở v́ không biết Tiếng Pháp nên
đă mời cha Quynh cùng dâng lễ
đồng tế với ḿnh, và nhờ Ngài lo
cho phần bài giảng, Cha Quynh
nhận lời.
Thánh
lễ hôm đó rất nhiều lính Tây,
trong đó có cả quan năm -Trưởng
đồn chỉ huy quân sự Pháp (tương
đương với đại tá Việt minh thời
bấy giờ), đồng thời cũng có
nhiều giáo dân địa phương, cả
người kháng chiến trà trộn vào
nữa. Trong thánh lễ cha xứ đọc
Evans (Phúc Âm) bằng tiếng La
tinh, cha Quynh th́ đọc tiếng
Pháp. Đọc xong Lời Chúa, Ngài xứ
mời Ngài Quynh giảng lễ
Trong
bài giảng ngẫu hứng bằng hai thứ
tiếng Việt – Pháp, cha Quynh nói
đại ư: Hôm nay chúng ta Dâng Lễ
để cầu cho Hoà B́nh. Vậy ḥa
b́nh là ǵ ? Có nhiều thứ H̉A
B̀NH. Nhưng H̉A B̀NH mà chúng ta
cần hướng tới là H̉A B̀NH loại
nào? Thiên Chúa Giáng Sinh là
biến cố trọng đại, Người đă đến,
cứu chuộc, ḥa giải và đem ḥa
b́nh đến cho nhân loại. Nhưng
ngày nay ở Việt Nam và nhiều nơi
trên thế giới vẫn chưa có ḥa
b́nh. Chúng ta thấy bên ngoài
th́ có vẻ b́nh an, bằng phẳng,
làm người ta tưởng là có ḥa
b́nh . Nhưng không, chúng ta hăy
xem lại những kiểu ḥa b́nh đó
như thế nào:
Ḥa
b́nh theo kiểu nhà tù
( La
paix de príon): Anh cậy dựa vào
quyền lực, súng đạn để uy hiếp
kẻ khác, không tôn trọng quyền
con người, không cho người khác
có quyền tự do căn bản th́ nói
ǵ đến các quyền tự do khác, nếu
có ai đó nói lên sự thật, nói
lên chính kiến của họ th́ anh
dùng quyền lực và súng đạn, để
bắt họ vào tù. Ai lên tiếng, ai
đấu tranh v́ quyền lợi chính
đáng của họ th́ anh bắt bớ,
khủng bố, bỏ tù, hăm hại. Cái
quyền mà chính Thiên Chúa Giáng
Sinh đă mang đến trao ban cho
con người một cách tự nhiên và
vốn có.
Chúng ta không
xây dựng ḥa b́nh theo kiểu đó,
không cầu nguyện cho ḥa b́nh
kiểu đó.
Ḥa
b́nh theo kiểu nô dịch
(La paix de ..): Anh kiểm soát
cả tư tưởng, văn hóa, nghệ thuật
văn chương, không cho người ta
tiếp cận với những nền văn minh
ánh sáng thật sự, không cho họ
biết đến những giá trị đích thực
của sự thật, anh bưng bít thông
tin, ém nhẹm sự thật. Từ đó anh
dễ dàng làm cho người ta ngu
muội, triệt tiêu ư chí tự cường,
không cho họ biết đến sự thật,
công bằng, dân chủ. Anh thực
hiện chính sách ngu dân rồi biến
dân chúng thành những bầy cừu dễ
sai theo ư định của anh.
Chúng ta không xây dựng ḥa b́nh
theo kiểu đó, không cầu nguyện
cho ḥa b́nh kiểu đó.
Ḥa
b́nh theo kiểu mua chuộc"đấm
mơm"
(La paix achete): Anh dùng bả
danh lợi, chức tước, địa vị,
tiền bạc để đấm mơm
mua chuộc người khác, anh biến
họ thành những kẻ hèn, ngậm
miệng ăn tiền, tham tiền và bất
lương, anh biến họ thành nạn
nhân rồi sử dụng họ làm tay sai
cho ḿnh để đàn áp, đánh đập
những kẻ thấp cổ bé miệng, gây
nên những cuộc "huynh đệ tương
tàn". Anh mua chuộc họ bằng
những đồng tiền trên xương máu
của những người dân lành mà
chính anh đang ra sức bóc lột vơ
vét. Vậy chúng ta thấy có ḥa
b́nh không? Nhưng chúng ta luôn
nghe họ nói là chúng ta đang
sống trong ḥa b́nh.
Chúng ta không xây dựng ḥa b́nh
theo kiểu đó. Không cầu nguyện
cho ḥa b́nh kiểu đó…
Bài
giảng của vị linh mục trẻ chưa
kết thúc nhưng đă làm cho viên
quan năm hằm hằm tức giận, đứng
lên bỏ về… và đoàn tùy tùng Pháp
cũng đứng dậy về theo. Cộng đoàn
giáo dân th́ vui mừng phấn khởi.
Họ chưa bao giờ được nghe một vị
linh mục trẻ nào mà giảng hay và
mạnh mẽ như vậy, nhất là trước
mặt quân đội Pháp.
Sau
đó Chính phủ kháng chiến Việt
minh(VM) đă có báo cáo về về sự
kiện này và được Hồ Chí Minh
đánh giá rất cao. V́ khẩu hiệu
của VM ban đầu xem ra cũng đáp
ứng được nhu cầu của đông đảo
đồng bào yêu nước mà Ngài Quynh
là một đại diện xuất sắc.
Với các hoạt động từ bên Pháp, các bài giảng, bài báo chống bất công của Ngài,nên chính quyền VM muốn đưa Ngài vào Ủy ban liên lạc công giáo. Biết đuợc đây là một âm mưu để chiếm đoạt Giáo hội, Ngài đă từ chối.
Nhưng lịch sử nhiều khi bị giễu cợt, số là khoảng 30 năm sau tại nhà thờ phố Dinh (giáo xứ An tân ,Hải pḥng ), trong bài giảng Lễ ,Ngài Quynh kể lại nguyên văn bài giảng Phủ lư năm xưa, liền bị an ninh của chính quyền Việt nam dân chủ cộng ḥa truy đuổi.
Câu
chuyện Ngài Quynh cùng với Đức
Giám Mục Trịnh Như Khuê gặp Hồ
Chí Minh:
Sau
hiệp định Giơnevơ 1954, chia cắt
đất nước làm đôi. Hàng triệu
người dân miền Bắc phải bỏ nhà
cửa, ruộng vườn đất đai, tài sản
đă bao đời xây dựng, thậm chí cả
mồ mả Ngài ông, để di cư vào
Nam, trong đó có khoảng 900 ngàn
người Công Giáo – “Một cuộc bỏ
phiếu bằng chân vĩ đại” như ai
đó đă viết để tránh họa Cộng sản
ngày càng lộ rơ bộ mặt thật của
ḿnh.
Trước t́nh h́nh đó. Đức Giám Mục Hà Nội Trịnh Như Khuê và linh mục Phạm Hân Quynh đă đi kinh lư đến hầu hết mọi nơi trong Địa phận để động viên, an ủi các giáo đoàn địa phương c̣n đang ngơ ngác sợ hăi v́ nhưng biến động lịch sử. Đức Cha yêu cầu các linh mục và hàng giáo phẩm phải ở lại để giữ ǵn, chăm sóc nhà Chúa, các cơ sở tôn giáo. C̣n với giáo dân, các Ngài không ép ở lại, chỉ đưa ra đường hướng cho họ tự do lựa chọn trong sự phó thác vào Chúa trước thời cuộc.
Cha Quynh c̣n được Đức
Cha cử vào Nam, xuống cảng Hải
Pḥng yêu cầu nhiều Cha, nhiều
thầy quay lại Hà Nội. Chính
trong số này đă có những vị sau
này làm Giám mục như nguyên Giám
mục Thái B́nh Nguyễn Văn Sang,
linh mục như linh mục Nguyễn
Thái Bá, sau này hoạt động cho
“Ủy ban liên lạc công giáo”-
Giáo dân thường gọi là
(Ủy ban lầm lạc công giáo, hay
UB lung lạc công giáo).
Không hiểu sao những việc vận động hàng giáo sỹ địa phận Hà Nội ở lại không di cư
của
Đức
Cha Khuê và linh mục Quynh lại
được Phủ Chủ tịch biết
rất tường tận. Hai thầy tṛ nhận
được giấy mời vào gặp Hồ Chí
Minh. Đức
Cha Khuê và cha trợ lư Quynh
(khi đó Ngài mới 28 tuổi) có mặt
ở Phủ chủ tịch. Hôm đó đích thân
Hồ Chí Minh ra tiếp. cha Quynh
nhớ lại: cử chỉ của Hồ Chí Minh
th́ tỏ ra thân thiện, nhưng cái
bắt tay th́ rất cứng
và lạnh… Trong
pḥng khách ngoài ba người không
có bất cứ một ai, không vệ sĩ,
không thư kư, không báo chí.
Trong khi chào hỏi, Đức Cha giới thiệu cha Quynh cùng đi, Hồ Chí Minh tỏ ra rất hài ḷng v́ được gặp vị linh mục trẻ nổi tiếng là người cương trực, đấu tranh mạnh mẽ đ̣i buộc người Pháp trả lại độc lập cho Việt Nam (Hồ Chí Minh đă được báo cáo về linh mục Quynh khi Ngài c̣n đang du học ở Pháp, và Ngài có những bài giảng, bài báo bảo vệ cho quyền lợi của dân tộc Việt Nam). Qua hệ thống tuyên truyền của đảng, cha Quynh cũng được biết về Hồ Chí Minh như một thần tượng.
Sau
một hồi nói chuyện xă giao và
khen ngợi, Hồ Chí Minh đột nhiên
nói: "Tại sao cụ giám
mục chỉ “ra lệnh” cho chức sắc ở
lại thôi ? Phải kêu gọi cả tín
đồ trong địa phận ḿnh đừng nghe
xúi dục của kẻ địch di cư vào
Nam. Tôi thương đồng bào công
giáo lắm(?!). Người th́ sẽ làm
mồi cho cá ngoài biển, người th́
vùi xác trong đồn điền cao su,
người làm bia đỡ đạn cho địch…
Nói đến đây Hồ Chí Minh bỗng rút từ trong túi áo ra chiếc khăn mùi xoa rồi đưa lên chấm chấm, ư như lau nước mắt. Đức cha Khuê hơi lúng túng ra dấu cho cha thư kư trả lời. Với óc quan sát tinh tường, cha Quynh ngạc nhiên v́ thần tượng bị sụp đổ. Tuy nhiên, ngài vẫn đáp lời Hồ Chí Minh bằng giọng nói lễ phép. Ngài nói:"Thưa Cụ chủ tịch, cháu đă được cùng với Đức Giám Mục đi kinh lư ở nhiều giáo xứ. Đức Giám Mục đă yêu cầu hàng giáo phẩm ở lại dù có bị bách hại đến đâu đi nữa. Nhưng đối với giáo dân ở đâu, làm ǵ, đó là quyền tự do của họ. Cháu không dám ngăn cản họ ở lại. V́ làm như vậy là vi phạm vào chữ kư của chính Cụ đă kí trong hiệp định Giơnevơ đấy ạ".
Nghe những lời nói ôn tồn và cứng rắn của Ngài, nét mặt Hồ Chí Minh bỗng nhiên biến sắc, da mặt căng ra rồi đanh lại. Hồ Chí Minh không nhắc ǵ tới chuyện này nữa và chuyển sang chuyện khác.
Mẩu
chuyện về Cải cách ruộng đất
Có
câu chuyện c̣n lưu truyền đến
nay tại giáo xứ Thạch Bích. Một
ông giáo dân bị đấu tố oan, cầm
chắc cái chết, gia đ́nh mời Ngài
đến làm các phép bí tích. Tranh
thủ khi đội “cải cách” lơi lỏng
trong việc canh gác ông, Ngài đă
gặp ông để an ủi, chịu khó bằng
ḷng chấp nhận sự chết v́ thời
cuộc nhiễu loạn. Ngài đă làm các
phép Bí tích cho ông. Khi Ngài
trở về , vừa bước ra khỏi nhà
ông th́ gặp một toán dân quân do
một bà tự xưng là hội trưởng hội
phụ nữ cầm đầu. Bà đó quát:
- Ông là ai, vào nhà này làm ǵ?
Ngài đáp:
- Thưa, tôi là linh mục, tôi đến nhà giáo dân để làm các phép đạo cho ông ấy theo đúng bổn phận của một linh mục.
Bà đó nói lớn:
-
Linh
mục ǵ ông, nếu bỏ quần áo thầy
tu th́ ông cũng giống như tôi mà
thôi.
Ngài b́nh tĩnh phản ứng:
- Bà nói sai rồi.
Bà ta nổi đóa:
- Á, ông này láo, Ai cho phép ông dám nói cán bộ sai.
Khi đó nhiều giáo dân kéo đến, Ngài ôn tồn nói:
- Mọi người ở đây đă nghe rơ bà ta nói những ǵ rồi. Bây giờ tôi và bà cởi quần áo xem có giống nhau không nào?.
Bà ta
bỗng đỏ mặt. Mọi người cười ầm
lên tán thưởng vị Linh mục trẻ
mà đối đáp khôn ngoan .C̣n bà ta
bị một phen bẽ mặt, trong phút
chốc bà ta cùng đám tùy tùng lủi
mất…
Tiến cử Đức Giám
Mục Kế vị.
Đức
cha Khuất Văn Tạo từ trần năm
1977. Liền sau đó chính quyền
Hải Pḥng mời cha Chính Quynh
lên mặc cả:
"về tín
nhiệm th́ chắc chắc các Linh mục
sẽ bầu Ngài làm tân Giám mục Hải
Pḥng, c̣n chúng tôi sẽ không
đồng ư. Nhưng Ngài được quyền
tiến cử người kế vị khác để cho
chúng tôi lựa chọn".
Người mà Ngài Quynh tiến cử chính là Ngài Quản lư xứ Nhà thờ Lớn Hà Nội: Giuse Nguyễn Tùng Cương (1919 - 1999). Linh mục Nguyễn Tùng Cương được tấn phong Giám mục năm 1979. Đức cha là người kế vị xuất sắc của Đức cha Phêrô Khuất Văn Tạo. Đức cha đă rất sáng suốt, khôn khéo, kiên vững lèo lái con thuyền Giáo phận qua những năm khó khăn và cam go đúng như khẩu hiệu của Ngài là " Hăy ra khơi".
Chuyện về Đức ông Phạm Hân Quynh
th́ c̣n nhiều lắm,chúng tôi xin
tạm dừng và hẹn dịp khác sẽ hầu
chuyện quí vị.
Ngày
nay, có nhiều vị rất "nhiệt t́nh
tham gia cái gọi là Ủy ban đ̣an
kết Công giáo - thực chất là
cái Ủy ban mất đ̣an kết nhất -
mà không hiểu đuợc bản chất của
nó, xin mời đến gặp Đức ông
Laurenxo Phạm Hâm Quynh để t́m
hiểu về thực chất của tổ chức
này là ǵ. Xin đến gặp sớm để
Ngài nói cho nghe, v́ Ngài cũng
đă trọng tuổi, sẽ mất một cơ hội
t́m hiểu về một nhân chứng sống.
Nếu
đó là một tổ chức hữu ích cho
Giáo hội, hẳn Đức ông Phạm Hâ
Quynh đă không bỏ lỡ thời cơ để
tham gia và nếu Ngài tham gia,
tin chắc rằng các vị sau này khó
chiếm chỗ của Ngài.
Nếu
tham gia vào đó để có những bổng
lộc, danh vọng hăo huyền trong
cuộc sống, chắc các vị cũng nhớ
lời
Chúa "Đuợc lời lăi cả thế
gian, mất linh hồn nào đuợc ích
ǵ".
Ngay
cả những nguời tuởng đuợc huởng
chút bổng lộc của nhà nước,
nhưng thực chất họ chẳng đuợc
chút ǵ trong con mắt của nguời
tín hữu, uy tín của họ đuợc đánh
giá ra sao, xin hăy nh́n các đám
tang của các linh mục trong cái
gọi là "đàn két yêu nước này gần
đây để mà tỉnh ngộ.
Hà Nội ngày 6 tháng 8 năm
2009
Nhóm Cộng sự Hải Hà