Báo chí nước ngoài quan tâm đặc biệt phiên xử bốn nhà hoạt động chính trị tại TP. HCM hôm 20/01.

Sau nhiều tháng bị giam giữ, cuối cùng Việt Nam đă đưa ra xử các ông Lê Công Định, Lê Thăng Long, Trần Huỳnh Duy Thức, Nguyễn Tiến Trung với tội danh “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” theo điều 79 Bộ luật h́nh sự.
Cáo buộc này có mức án tối thiểu 12 năm tù và tối đa là tử h́nh.
Riêng ông Lê Thăng Long bị truy tố theo khoản 2, điều 79 của Bộ luật H́nh sự, đối diện mức án từ năm tới 15 năm tù nếu bị kết tội.

REUTERS
Hăng này nhận định phiên xử gây sự chú ư ở nước ngoài một phần bởi trong số bị cáo có ông Lê Công Định và ông Nguyễn Tiến Trung.
Luật sư Lê Công Định từng bào chữa cho các nhà hoạt động dân chủ và cũng từng bảo vệ cho Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản trong khi Nguyễn Tiến Trung từng gặp Tổng thống Hoa Kỳ George W Bush cũng như Thủ tướng Canada Stephen Harper.
Truyền h́nh BBC World đưa tin về phiên xử bị chặn ở Việt Nam

Reuters
Hăng thông tấn này đưa tin nói tường thuật truyền h́nh của BBC World đưa tin phiên xử đă bị chặn ở Việt Nam.
Đại sứ Đan Mạch Peter Lysholt nói với các phóng viên rằng "Có những quan ngại nghiêm trọng về toàn bộ quá tŕnh xét xử này".
Ông là một trong số ít các nhà ngoại giao được cho phép theo dơi phiên xử qua màn h́nh tivi đặt ở pḥng cách biệt với pḥng xử. "Chúng tôi sẽ thúc giục mạnh chính phủ Việt Nam ân xá cho cả bốn người này". Đại sứ Đan Mạch được Reuters trích dẫn.
Tổng lănh sự Hoa Kỳ tại Tp Hồ Chí Minh, Kenneth Fairfax nói Hoa Kỳ "hết sức quan ngại" về việc bắt và kết tội người chỉ thực hiện quyền tự do ngôn luận và Hoa Kỳ kêu gọi thả ngay và vô điều kiện những người này.

AP
Hăng AP ghi nhận người đầu tiên ra ṭa là ông Lê Công Định, người thừa nhận vi phạm điều 79 Luật H́nh sự khi gia nhập Đảng Dân chủ Việt Nam.
Ông nói: "Mục đích của đảng là kêu gọi hệ thống đa đảng, đa nguyên chính trị và một nhà nước mới."
Trong thâm tâm, bản thân tôi và các bị cáo khác không có ư định lật đổ chính phủ
Lê Công Định
"Trong thời gian tôi học ở nước ngoài, tôi chịu ảnh hưởng của tư tưởng nước ngoài về dân chủ, tự do và nhân quyền."
Tuy nhiên ông Định nói "Trong thâm tâm, bản thân tôi và các bị cáo khác không có ư định lật đổ chính phủ".
Theo AP, ông Định nói đă nhận một phác thảo hiến pháp mới từ lănh đạo đảng Dân chủ, và dự khóa học ba ngày tại Thái Lan do Việt Tân tổ chức về thay đổi chính trị bất bạo động.
Chính phủ Việt Nam xem Việt Tân là tổ chức khủng bố, nhưng giới chức Mỹ nói không có bằng chứng cho việc này.
Người thứ hai ra ṭa là Nguyễn Tiến Trung, nói đă gia nhập Đảng Dân chủ Việt Nam và thành lập Tập hợp Thanh niên Dân chủ, nhưng nói anh hối hận đă làm vậy.
"Hành động của tôi vi phạm luật pháp Việt Nam. Tôi nông nổi và phạm sai lầm."
Tôi vô tội và đă bị an ninh khủng bố tinh thần
Lê Thăng Long
Bị cáo thứ ba, Lê Thăng Long, bác bỏ ông đă làm ǵ sai trái. Ông nói "Tôi vô tội" và nói trước ṭa rằng trước đó ông đă bị an ninh "khủng bố tâm lư" để ép cung.
C̣n ông Trần Huỳnh Duy Thức thừa nhận lập ra "Nhóm Nghiên cứu Chấn", tổ chức mà Viện Kiểm sát nói là muốn gây ảnh hưởng tiêu cực tới chính phủ. Nhưng ông Thức nói nhóm này đơn giản chi tiến hành nghiên cứu và đưa ra các đề nghị về chính sách cho lănh đạo Việt Nam.
Ngay sau khi phiên ṭa kết thúc cuối giờ chiều nay, AP trích dẫn lời ông Kenneth Fairfax, lời tổng lănh sự Hoa Kỳ, thất vọng v́ các bản án.
Ông này nói: "Chúng tôi muốn nhắc lại lo ngại sâu sắc về vụ chính phủ Việt Nam bắt giữ và kết án những người này v́ sự biểu lộ trong ḥa b́nh niềm tin của họ, dù là chính trị hay không."

AFP
Hăng tin Pháp AFP ghi nhận đây là vụ án "nổi bật nhất trong một loạt các vụ bắt giữ và kết tội giới bất đồng chính kiến và blogger tại đất nước cộng sản một năm qua".
Phóng viên AFP nói ông Định thừa nhận muốn thành lập hệ thống đa đảng và kêu gọi đa nguyên.
Ông được dẫn lời: "Những ǵ tôi làm đă vi phạm pháp luật."
Anh Tiến Trung cũng nói anh đă vi phạm pháp luật và "nông nổi".
Hành động của tôi vi phạm luật pháp Việt Nam. Tôi nông nổi và phạm sai lầm
Nguyễn Tiến Trung
Cáo trạng nói ông Thức dự đoán Đảng Cộng sản tiêu vong trước năm 2020, ông Định đă soạn một hiến pháp mới, c̣n Trung, cùng với các sinh viên ở Pháp, thành lập "phong trào dân chủ thanh niên".
Ông Long th́ nói ông và Thức thuộc nhóm thảo luận các vấn đề kinh tế xă hội để "phát triển đất nước".
Ông nói: "Thảo luận là tự nhiên và thuộc quyền công dân của tôi."
AFP cho biết thân nhân, cũng như giới báo chí nước ngoài và ngoại giao không được vào chính phiên xử, mà theo dơi qua truyền h́nh ở pḥng bên cạnh.
AFP dẫn lời tổng lănh sự Hoa Kỳ, Kenneth Fairfax, nói vụ án "liên quan việc thực thi tự do ngôn luận" và kêu gọi trả tự do cho những người này.

DPA
Hăng tin Đức DPA ghi nhận chi tiết ông Lê Thăng Long nói với ṭa rằng ông viết lời nhận tội và xin khoan hồng hồi tháng Sáu chỉ sau khi ông "bị an ninh khủng bố tinh thần".
Theo DPA, ba người c̣n lại hầu như xác nhận những ǵ họ đă khai và được truyền h́nh Việt Nam chiếu đi hồi tháng Sáu.
Cũng theo hăng tin Đức, phóng viên dự phiên xử không được dùng phương tiện ghi âm hay chụp ảnh, và mỗi lần ông Long lên tiếng cáo buộc công an, th́ hệ thống loa trong pḥng của phóng viên và giới ngoại giao lại bị làm nhiễu.
Một nhà ngoại giao dự phiên ṭa từ chối nêu tên, nói: "Điểm mấu chốt với chúng tôi là tất cả những điều này [hoạt động của những bị can] không phải là điều phi pháp."

Radio Australia
Trong quá khứ, những người tự do hay cấp tiến trong Đảng đă dùng Đại hội và các tài liệu chính sách để thúc đẩy cải tổ. Những người bất đồng chính kiến và hoạt động dân chủ ngoài đảng cũng dùng cơ hội đó để góp ư và thúc giục thay đổi.

Giáo sư Carl Thayer
Phát biểu trên đài phát thanh Úc, chuyên gia lâu năm về Việt Nam, GS. Carlyle Thayer, nhận xét bốn bị can đă đưa hoạt động đ̣i dân chủ đi xa thêm một bước khi thành lập Đảng Dân chủ Việt Nam.
Ông nói họ "đề ra chiến lược và chiến thuật chính trị ḥa b́nh để thách thức Đảng Cộng sản vào lúc có khủng hoảng tài chính toàn cầu, và nhắm tới giới bất đồng chính kiến bên trong Đảng với hy vọng có sự ủng hộ của họ".
Bác sĩ Nguyễn Đỗ Thanh Phong, đại diện của đảng Việt Tân ở Úc, nói các phiên xử thế này sẽ không bao giờ công bằng.
Ông nói Việt Tân "kêu gọi cộng đồng quốc tế gây thêm sức ép cho chính phủ Việt Nam để họ tôn trọng tự do ngôn luận. Chúng tôi cũng tích cực làm việc với người dân trong nước để ủng hộ họ và mở rộng ảnh hưởng của chúng tôi bằng việc giúp nhân dân bộc lộ ḿnh, tham gia nhiều hơn vào thảo luận chính trị và can dự dân sự."
Giáo sư Thayer đoán rằng phiên ṭa được phe bảo thủ trong Đảng dùng để chặn trước khả năng bất đồng tại Đại hội Đảng lần thứ 11.
"Trong quá khứ, những người tự do hay cấp tiến trong Đảng đă dùng Đại hội và các tài liệu chính sách để thúc đẩy cải tổ. Những người bất đồng chính kiến và hoạt động dân chủ ngoài đảng cũng dùng cơ hội đó để góp ư và thúc giục thay đổi."