Ḍng chảy xa bờ
Ḍng chảy xa bờ là danh từ tôi tạm dịch từ “rip” hay “rip current”. Đây là một ḍng nước mạnh chảy từ bờ hướng ra biển. Chúng ta biết là sóng sẽ đánh và đưa nước biển vào bờ, nhưng khi nước biển được liên tục đưa vào bờ th́ chúng tập hợp lại thành một ḍng đi ngược ra biển. Ḍng nước biển đi từ bờ ra biển này được gọi là rip (hay rip current).
(Ghi chú: tôi rất cám ơn nếu có anh chị nào cho biết danh từ chính xác hơn để dịch từ rip current)
H́nh ảnh trên cho chúng ta thấy một ḍng chảy xa bờ. Trong thí nghiệm này, người ta rắc chất màu sát bờ biển. Người ta quan sát thấy chất màu bị kéo ra xa bờ, chứng tỏ nơi đó ḍng nước đi ngược từ bờ ra biển. Chúng ta cũng thấy nơi ḍng nước đi từ bờ ra biển là vùng nước lặng, hầu như không có sóng.
Ḍng nước ngược này có thể ổn định không thay đổi trong suốt cả tháng hoặc cả năm, tuy nhiên chúng cũng có thể liên tục thay đổi mỗi vài giờ. Ở một số băi biển, ḍng nước ngược này không đi hướng ta biển mà chạy dọc theo bờ biển.
V́ sao chúng ta phải nhận ra ḍng chảy xa bờ trước khi xuống biển? V́ chúng rất nguy hiểm.
Tại sao ḍng chảy xa bờ nguy hiểm?
Ḍng chảy xa bờ là được xem là một trong những nguy hiểm hàng đầu trên bờ biển. Nó cũng là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp cứu nạn và chết đuối khi tắm biển. Ḍng chảy xa bờ được ví như một ḍng sông nhỏ sẽ cuốn tất cả những ǵ rơi vào nó xa khỏi bờ và đưa thẳng ra biển. Vận tốc trung b́nh ḍng chảy có thể thay đổi từ 0,5 m/giây đến 1m/giây, khi đó không ai có khả năng bơi ngược nó để vào bờ. Có khi do những thay đổi đột ngột của sóng biển, vận tốc ḍng chảy xa bờ có thể lên đến 2,5 m/giây, nhanh hơn cả vận tốc bơi của một vận động viên bơi lội Olympic! Ḍng chảy xa bờ thường hẹp, có chiều ngang khoảng từ 1-3 mét. Tuy nhiên, có khi ḍng chảy xa bờ rộng đến cả chục mét.
Ḍng chảy xa bờ rất nguy hiểm v́ nó kéo người biết bơi ra xa bờ làm cho người biết bơi kiệt sức hoảng loạn rồi chết đuối do kiệt sức khi cố bơi ngược ḍng chảy xa bờ.
Đối với người không biết bơi, ḍng chảy xa bờ có thể kéo người đó ra chỗ sâu hơn dù người đó đang đứng ở mực nước ngang hông. Khi đó người không biết bơi sẽ hoảng loạn và có thể chết đuối.
Mặt nước nơi có ḍng chảy xa bờ thường lặng, ít sóng nên thường làm cho người ta hiểu lầm đó là nơi an toàn. Người ta sẽ di chuyển sang tắm nơi đó thay v́ tắm nơi có biển báo an toàn. Khi người tắm biển bơi vào ḍng chảy xa bờ đó, ngay lập tức họ sẽ có thể bị cuốn trôi ra biển.
Do đó, khi tắm biển, chúng ta cần nhớ rằng vùng nước lặng không có nghĩa là vùng nước an toàn.
Trong h́nh trên đây, nơi có sóng bạc đầu là nơi ḍng nước đi từ biển vào gần bờ. Nếu chúng ta tắm biển nơi có sóng bạc đầu (breaking waves) th́ chúng ta sẽ được sóng đánh đưa vào bờ. Tuy nhiên nếu chúng ta di chuyển vào tắm chỗ lặng sóng (giữa hai mũi tên) là chúng ta rơi vào ḍng chảy xa bờ. Ḍng sông nhỏ này sẽ lập tức kéo phăng chúng ta ra xa khỏi bờ và đưa thẳng chúng ta ra biển. Như vậy, vùng có sóng không phải là vùng nguy hiểm mà vùng lặng sóng mới chính là vùng nguy hiểm
Một ví dụ khác như h́nh trên đây. Vùng không có sóng bạc đầu chính là ḍng chảy xa bờ. Vùng này rất nguy hiểm dù chúng lặng sóng. Khi chúng ta đi vào vùng này, chúng ta có thể bị bị ḍng chảy xa bờ cuốn trôi ra biển.
Làm thế nào để nhận ra ḍng chảy xa bờ?
Trước khi xuống biển, bạn nên dành khoảng 5-10 phút để nhận dạng ḍng chảy xa bờ trên bờ biển mà bạn sắp xuống tắm.
Bạn có thể nhận ra ḍng chảy xa bờ nhờ những đặc điểm sau đây:
· Ḍng chảy xa bờ có màu sậm hơn v́ nơi đó nước sâu hơn.
· Ḍng chảy xa bờ có mặt nước lặng hơn, thường có sóng nhỏ hơn
· Đôi khi chúng ta có thể thấy các mảnh vỡ hay bọt nước nổi trên mặt ḍng chảy xa bờ và trôi ra biển
Cách thoát ra khỏi ḍng chảy xa bờ
Các khảo sát cho thấy ḍng chảy xa bờ không kéo người ta xuống nước. Ḍng chảy xa bờ chỉ kéo người bơi ra xa bờ và thường sẽ đưa người bơi vào vùng có sóng bạc đầu (breaking waves) và sóng sẽ đưa người đó lại vào bờ. Tuy nhiên người ta thường chết đuối khi rơi vào ḍng chảy xa bờ v́ bản năng tự nhiên khiến người biết bơi bơi ngược ḍng chảy xa bờ để vào bờ khiến người đó mau chóng kiệt sức rồi chết đuối. Bên cạnh đó, sự hoảng loạn khiến người bơi không c̣n khả năng phán đoán chính xác.
Ḍng chảy xa bờ có thể gây nguy hiểm bất cứ lúc nào, không phải chỉ khi có sóng lớn. Khi sóng to th́ vận tốc ḍng chảy xa bờ cũng nhanh hơn gây nguy hiểm hơn cho người bơi. Tuy nhiên, khi đó thường ít có người xuống biển tắm v́ e ngại sóng to. Vào những ngày sóng không lớn, trái lại, người ta thường chết đuối nhiều hơn v́ có nhiều người xuống biển tắm. Khi thấy sóng không quá to người ta thường chủ quan và không quan tâm đến ḍng chảy xa bờ.
Điều quan trọng khi bị rơi vào ḍng chảy ra bờ là tuyệt đối không được cố bơi ngược ḍng chảy xa bờ để vào bờ.
Lời khuyên của chuyên gia khi chúng ta bị rơi vào ḍng chảy xa bờ:
· B́nh tĩnh. Không hoảng loạn
· Không cố bơi ngược ḍng chảy xa bờ
· Đối với người bơi giỏi: nếu bạn tự tin, hăy bơi song song với bờ biển, thường sẽ hướng đến chỗ vùng có sóng bạc đầu và nhờ sóng đưa bạn trở lại vào bờ
· Đối với người bơi yếu: bất cứ khi nào bạn thấy không thể chạm bờ biển hoặc thấy đuối sức, hăy giơ tay lên ra hiệu, b́nh tĩnh, thả nổi để giữ sức và gọi trợ giúp.
· Nếu ḍng chảy xa bờ yếu đi, cố gắng bơi song song với bờ biển để đến chỗ có sóng bạc đầu nhờ sóng đưa bạn vào bờ.
· Một lần nữa, bất cứ khi nào bạn thấy không thể chạm bờ biển hoặc thấy đuối sức, hăy giơ tay lên ra hiệu, b́nh tĩnh, thả nổi để giữ sức và gọi trợ giúp.
Để giảm nguy cơ rơi vào ḍng chảy xa bờ, bạn cần phải có những hiểu biết về chúng, biết cách nhận dạng và không nên bơi trong hoặc gần ḍng chảy xa bờ.
Bạn nên tắm biển ở những bờ biển có lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp và bơi ở vùng an toàn (ở Úc là vùng giữa cờ đỏ và cờ vàng). Bạn cần quan sát các chỉ báo an toàn và nếu cần th́ nên trao đổi với nhân viên cứu hộ để biết đặc điểm bờ biển mà bạn sắp xuống tắm.
Ngoài ra bạn cũng cần biết bơi và không nên bơi một ḿnh. Nếu bạn không chắc th́ không nên xuống biển tắm.
Lời kết
Trước khi tắm biển, chúng ta cần t́m hiểu đặc điểm và độ an toàn của băi biển mà chúng ta sắp xuống tắm. Chúng ta cần dành vài phút để nhận dạng ḍng chảy xa bờ và không nên bơi gần những vùng đó. Khi chẳng may rơi vào ḍng chảy xa bờ, chúng ta cần b́nh tĩnh t́m cách thoát ra khỏi ḍng chảy đó bằng cách bơi song song với bờ biển hoặc bơi vuông góc với ḍng chảy xa bờ để vào vùng có sóng bạc đầu để nhờ sóng đưa chúng ta vào bờ. Tuyệt đối không nên bơi ngược ḍng chảy xa bờ và luôn nhớ là vùng bờ biển lặng sóng không có nghĩa là nơi đó an toàn.
Chúng ta hăy cùng nhau phổ biến kiến thức về ḍng chảy xa bờ này đến các cha mẹ trẻ, đến mọi người để giúp các con chúng ta tắm biển một cách an toàn.
Trắc nghiệm
Các bạn hăy chỉ ra ḍng chảy xa bờ thấy được trên h́nh sau đây
Hieu Vo