Video Tài Liệu

Audio Tài Liệu

Nhạc

Tin Tức & Thời Sự

B́nh Luận

 

Trung quốc đứng đằng sau các vụ đàn áp ở Việt Nam
 

Shawn W Crispin
 

Một đợt đàn áp gần đây đối với các tư tưởng chống Trung quốc ở Việt Nam đang báo hiệu cho thấy có một cuộc đấu đá mang tính bè phái chính trị bên trong Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) trước kỳ Đại hội Đảng toàn quốc sắp tới và làm cho dư luận càng chú ư nghiêm trọng hơn đến Tổng cục 2 (TC2), một cơ quan t́nh báo bán tự trị thân Trung quốc, có nhiệm vụ theo dơi những mối đe dọa đến t́nh h́nh an ninh trong nước.
Nhà cầm quyền Việt Nam trong vài tuần qua đă bắt giữ và tạm giam một số nhà báo và blogger là những người đă viết nhiều tài liệu chỉ trích Trung quốc, bao gồm các bài báo liên quan đến việc đầu tư của Bắc Kinh vào một dự án khai thác quặng bô-xít ở trong vùng Tây Nguyên có vị trí địa lư chiến lược và vụ tranh căi lâu đời về các tuyên bố chủ quyền của hai nước trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trên biển Đông.
Vụ đàn áp này có khuynh hướng đi theo một đường lối đang gia tăng của giới cầm quyền nhằm trù dập các nhà tranh đấu và các b́nh luận gia là những người lên tiếng kêu gọi cho một tinh thần quốc gia dân tộc để đối đầu với Trung quốc, là nước mà Việt Nam có chung một lịch sử thường là rất thù nghịch. Cái xu hướng trù dập người dân để bảo vệ cho h́nh ảnh của Trung quốc trước công luận đă bắt đầu rất sớm sau cuộc họp của Diễn đàn Kinh tế Á châu Thái B́nh Dương được tổ chức ở Hà Nội, là nơi các nhà lănh đạo thế giới gặp gỡ và tán thành việc Việt Nam được gia nhập vào Tổ chức Mậu dịch Thế giới hồi đầu năm đó.
Nhà cầm quyền Việt Nam hồi năm ngoái đă bỏ tù blogger Điếu Cày về một tội danh bịa đặt là trốn thuế, sau khi anh ta tổ chức trên mạng một cuộc biểu t́nh chống rước đuốc luân lưu trong thời gian chuẩn bị cho Thế vận hội Bắc Kinh. Trong vụ đàn áp gần đây hơn, kư giả Phạm Đoan Trang bị câu lưu và thẩm vấn về các bài phóng sự của cô về tranh chấp lănh thổ Việt-Trung; các bài báo của cô trên mạng đă bị chặn lại ngay sau khi cô bị bắt.
Mạng lưới các nhà báo tự do Việt Nam ở hải ngoại cho rằng cô Trang bị chọn làm mục tiêu v́ cô đă báo cho các cơ quan truyền thông báo chí khác biết về vụ một cố vấn chính phủ Trung quốc, được biết là đă gây áp lực lên phía Việt Nam đ̣i phải "kỷ luật" các tờ báo và những trang blog đă nặng nề chỉ trích Trung quốc. Nhiều blogger khác đă bị bắt giữ và tra hỏi chỉ v́ đưa lên mạng Internet h́nh ảnh của họ đang mặc các áo thun tuyên bố chủ quyền của Việt Nam trên các quần đảo đang tranh chấp.
Có nhiều giả thuyết trái ngược về lư do tại sao giới cầm quyền Việt Nam phải vội vă bảo vệ cho Trung quốc một cách hung hăng như vậy.  Một nhà phân tích rủi ro chính trị xin được dấu tên cho rằng v́ Việt Nam gần như bị phá sản hồi đầu năm nay, ngay giữa một cuộc khủng hoảng thanh khoản gây ra bởi nguồn ngoại tệ dự trữ xuống thấp đến mức nguy hiểm, và trong sự khốn cùng đó đă quay sang Trung quốc giàu tiền lắm bạc để được một sự bảo kê bí mật về tài chánh. Theo giả thuyết này, để đáp lại, th́ Trung quốc được đối xử ưu đăi trong vấn đề giao dịch làm ăn khai thác bô-xít ở quy mô lớn.  
Nhiều người khác th́ coi vụ đàn áp như một phản ánh của các cuộc vận động chính trị nội bộ giữa các phe phái bảo thủ và cấp tiến vốn đă bị chia rẽ nghiêm trọng, trước đại hội đảng toàn quốc lần thứ 11, là nơi mà các vai vế chức vụ quan trọng cùng đường lối chính sách sẽ được quyết định vào đầu năm 2011. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, một nhà vô địch về cải cách kinh tế đồng thời là thủ lănh của phe cấp tiến, được biết là có một số phần tử bảo thủ nào đó hiện đang nâng cao mối quan hệ với Trung quốc cho lợi thế chính trị của họ .
Một vài người th́ cho rằng ông Dũng có thể bị phe bảo thủ đẩy ra ngoài ŕa trước khi có đại hội đảng toàn quốc sắp tới, một phần v́ các chương tŕnh cải tổ kinh tế của ông ta bị coi là quá hăng hái (v́ ảnh hưởng của Hoa Kỳ), làm cho cả nước bị đặt vào t́nh thế nguy hiểm trước sự xáo trộn kinh tế và tài chánh toàn cầu mới đây, cũng như kiểu cách lănh đạo cá nhân của ông ta giữa một đảng có truyền thống lănh đạo kín đáo bằng uỷ ban.
Nhưng với các cuộc tranh căi giáo điều trong quá khứ về đường hướng tư bản của đất nước phần lớn đă được giải quyết, các tranh chấp nội bộ bây giờ được lèo lái thêm nhiều hơn nữa bởi sự theo đuổi t́m kiếm quyền lực và lợi nhuận của các phe tranh chấp. Và như một vài nhà b́nh luận gợi ư th́ việc chuyển hướng khỏi các giáo điều đă đưa sự tranh giành giữa Trung quốc và Hoa Kỳ về ảnh hưởng trong khu vực đến đằng trước các sinh hoạt chính trị phe phái của ĐCSVN.     

Mối quan hệ phức tạp
Việt Nam có một mối quan hệ phức tạp với Trung quốc, bị rắc rối bởi những kư ức vẫn chưa phai mờ về cuộc chiến biên giới tuy ngắn ngủi nhưng đẫm máu mà hai bên đă đánh nhau vào năm 1979. Gần đây hơn, Việt Nam đă theo các điều gợi ư cải cách từ khuôn mẫu của Bắc Kinh về kinh tế tự do trộn lẫn với độc tài chính trị, nghĩa là tăng trưởng kinh tế là chính sách ưu tiên và bất đồng chính trị trong quần chúng bị cấm đoán nghiêm ngặt, kể cả trong giới truyền thông báo chí.   
Các nhà tranh đấu dân chủ cho rằng Trung quốc, gần đây đă khuếch trương rộng lớn các mối làm ăn thương măi tại Việt Nam, đóng một vai tṛ trong vụ đàn áp của nhà nước đối với các tư tưởng chống Trung quốc vừa qua. Họ chỉ ra vai tṛ của cơ quan t́nh báo bảo thủ, ở Việt Nam được biết dưới cái tên Tổng cục 2, đă được nâng cấp với sự trợ giúp của kỹ thuật Trung quốc trong thập niên 1990s, để truy t́m tốt hơn các đầu mối bị coi là đe doạ đến an ninh trong nước.    
Tổng cục 2 được biết là đă chỉ đạo công tác theo dơi ở trong nước - kể cả việc theo dơi các đảng viên cao cấp - và  là một công cụ có hiệu quả trong các vụ đàn áp các nhà tranh đấu dân chủ và tự do tôn giáo trước đây. Có sự suy đoán trong giới quan sát t́nh h́nh Việt Nam cho rằng Trung quốc gần đây đă trợ giúp TC2 cải tiến các hoạt động theo dơi mạng Internet bằng các kỹ thuật mới mẻ.
"Được biết một cách rộng răi rằng Tổng cục 2 là một trong những phương tiện chủ yếu cho Trung quốc áp đặt ảnh hưởng tại Việt Nam", theo ông Hoàng Tứ Duy, một đảng viên cao cấp của Đảng Việt Tân cho biết. "Ảnh hưởng của Bắc Kinh trên việc đưa ra các quyết định ở Hà Nội là một điều có tính nhậy cảm cao đối với chế độ và bị lên án mạnh mẽ trong xă hội Việt Nam.”
Thứ trưởng Quốc pḥng Nguyễn Chí Vịnh đă từ lâu là kẻ đứng đầu TC2, mà một số nhà b́nh luận cho rằng ông ta điều hành TC2 như một tổ chức cá nhân. Điều đó tương tự như ông bố vợ thân Trung quốc Vũ Chính (tức Đặng Văn Trung) của ông ta, đă từng cầm đầu cơ quan t́nh báo quân đội trong thời kỳ cao điểm của cuộc Chiến tranh lạnh khi Việt Nam c̣n đang tung hứng lựa chọn mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Mạc Tư Khoa.
Ông Vịnh là một thành viên trụ cột của phe thân Trung quốc trong đảng do tay bảo thủ Tô Huy Rứa đứng đầu, vừa mới đây được đưa lên thành một uỷ viên Bộ chính trị kiêm bí thư Trung ương đảng, và Phạm Quang Nghị, cũng là một uỷ viên Bộ chính trị đồng thời là cựu bộ trưởng thông tin văn hóa. Ông Rứa là trưởng ban Tuyên giáo Trung ương thuộc Ban chấp hành Trung ương đảng và làm việc chặt chẽ về các vấn đề tư tưởng với Đảng cộng sản Trung quốc.   
Ông Carl Thayer, một chuyên gia về các vấn đề Việt Nam thuộc Học viện Quốc pḥng Úc Đại Lợi, đă tiên đoán chính xác trong một bài phân tích hồi Tháng Giêng rằng "Việc ông Rứa được đưa vào Bộ chính trị sẽ có nghĩa là một sự siết chặt các gọng kềm tư tưởng trong giới trí thức, bao gồm các nhà trí thức khoa bảng, kư giả và thành phần trẻ có tầm hiểu biết cao về máy tính". Ông Rứa được cho là có tham vọng  -mặc dù so sánh qua các kỳ đại hội trước đây th́ tuổi c̣n quá trẻ- trở thành tổng bí thư đảng kế tiếp khi ông Nông Đức Mạnh về nghỉ hưu vào năm 2011.     
Một số nhà quan sát t́nh h́nh Việt Nam đánh gía rằng ông Vịnh, là một tướng 3 sao đang trong tư thế sẵn sàng để nhận ngôi sao thứ tư, có thể qua sự vận động phe phái sẽ được đề bạt vào uỷ ban trung ương đảng gồm 160 uỷ viên và thậm chí có thể là bộ trưởng quốc pḥng ở Đại hội đảng toàn quốc kỳ tới, mà các thành phần bảo thủ đang đẩy mạnh để kiểm soát nghị tŕnh. Hồi năm 2006, ông Vịnh bị ngăn chặn trong gang tấc một dịp được đề bạt lên Uỷ ban Trung ương đảng, mà một số nhà quan sát lúc đó xem như là một sự khiển trách nhẹ nhàng phe thân Trung quốc, vào thời điểm các cuộc tiến hành cải cách do Thủ tướng Dũng cầm đầu rơ ràng là đang trên chiều hướng đi lên nhiều hơn.   
TC2 đă khuấy động lên nhiều tranh căi trong nội bộ đảng trong quá khứ, trong đó có nhiều tiết lộ được đưa ra công khai hồi năm 2001 rằng cơ quan t́nh báo này đă nghe lén điện thoại của những cán bộ đảng viên cao cấp nào đó. Một vài nhà quan sát chính trị hiện nay đang tự hỏi rằng với cái quá tŕnh lịch sử đó th́ liệu TC2 có lập ra một hồ sơ chi tiết về cá nhân ông Dũng và các mối lợi ích thương măi bị cho là của phe nhóm đang đi lên của ông ta, trước kỳ Đại hội đảng lần tới, để giành lợi thế cho việc đề bạt các đảng viên thân Trung quốc trong phe nhóm của họ hay không?        
Nhiều luận điệu không chứng cớ được loan truyền rộng răi trên internet nhưng chưa được xác nhận, cáo buộc rằng ông Dũng nhận được nhiều quyền lợi cá nhân từ mối thầu của chính phủ, dự án khai thác quặng bô-xít do Trung quốc đầu tư. Nhiều lời chỉ trích khác trên mạng đă đưa ra một sự mâu thuẫn về quyền lợi có thể xảy ra trong vai tṛ chỉ đạo của văn pḥng thủ tướng trong việc điều hành "cổ phần hóa" các doanh nghiệp nhà nước và vị trí lănh đạo của đứa con gái lẫn con rể ông ta ở một công ty đầu tư địa phương chuyên về các mối làm ăn tư nhân hoá.

Cơ sở quyền lực bí mật
TC2 đă chơi tṛ chính trị trong quá khứ, mặc dù có nhiều nỗ lực liên tục để đem cơ quan này xuống dưới sự chỉ huy trung lập. Cựu tổng bí thư Lê Khả Phiêu đă dùng các hồ sơ chi tiết cá nhân thu thập được bởi một toán nghe lén đặc biệt được biết qua cái tên A-10, nằm trong TC2,để gây ảnh hưởng lên vị trí của phe nhóm ông ta vào trước thềm Đại hội đảng toàn quốc lần thứ 9, theo một nghiên cứu do ông Thayer biên soạn.     
Nhiều cáo buộc cho rằng t́nh báo quân đội đă dùng TC2 để can thiệp vào các sinh hoạt chính trị đảng và lũng đoạn các phe phái trong đảng cho các mục đích phe nhóm riêng đă phát sinh hồi năm 2004, khi hai tướng hồi hưu vốn rất được quư trọng là Vơ Nguyên Giáp và Nguyễn Nam Khánh, yêu cầu mở một cuộc điều tra nhắm vào cơ quan bí mật này. Theo sự nghiên cứu của ông Thayer th́ tướng Khánh lúc đó đă cáo buộc cơ quan t́nh báo TC2 là "bôi lọ, đe doạ, tra tấn, và ám sát chính trị" dựa theo những tài liệu trích dẫn từ Bản tin mật của TC2.     
TC2 cũng được biết là đă cho tiết lộ một tài liệu nêu lên tên tuổi của nhiều lănh đạo đảng trong quá khứ cũng như hiện thời bị cho là đă cộng tác làm việc có lănh lương với cơ quan t́nh báo trung ương Hoa Kỳ (CIA). Được biết khắp nơi là vụ x́-căng-đan T-4, những cáo buộc này đă gây lên nhiều sóng gió lớn trong kỳ Đại hội đảng lần thứ 10, mặc dù TC2 ám chỉ cố thủ tướng kiêm nhà cải cách Vơ Văn Kiệt và vị anh hùng chiến đấu cho độc lập dân tộc Vơ Nguyên Giáp, cùng nhiều lănh đạo đảng khác, là thành phần hợp tác với CIA.
Tướng Giáp đă mạnh mẽ phủ nhận các cáo buộc này và vào Tháng Sáu đă gởi một lời kêu gọi nữa cho Bộ chính trị, Uỷ ban Trung ương đảng và Ban bí thư trung ương yêu cầu mở lại cuộc điều tra đặc biệt nhắm vào quan hệ giữa TC2 và Trung quốc. Các đảng viên tích cực trong đảng đă liên tục tŕ hoăn bất cứ cuộc điều tra nào vào các hoạt động của TC2, có lẽ v́ lo ngại rằng kết quả của cuộc điều tra có thể sẽ khuấy động lên sự bất ổn định và xung đột bên trong đảng mà sự hợp nhất chỉ có trên danh nghĩa.
Mặc dù có nhiều biện pháp để đem các cơ quan an ninh và t́nh báo xuống dưới sự kiểm soát của quốc hội và chủ tịch nước, bao gồm một luật vào năm 2004 đă ghi rơ ràng về nhiệm vụ và trách nhiệm của các cơ quan an ninh, nhưng nhiều nhà quan sát t́nh h́nh h́nh Việt Nam cho rằng TC2 vẫn hoạt động dưới quyền ông Vịnh và ảnh hưởng của phe nhóm thân Trung quốc.
Về sự tranh giành với Hoa Kỳ về ảnh hưởng trong khu vực, một vài phân tích gia tin rằng Trung quốc đă đặt một lợi ích chiến lược trong việc gài độ cho phe nhóm này chơi phe nhóm kia trong nội bộ ĐCSVN. Sự phân tích đó được xác định trên vẻ lo sợ của Bắc Kinh rằng một thành phần lănh đạo ổn định và hợp nhất có thể sẽ đưa đến một biện pháp xây dựng một quan hệ đồng minh chiến lược với Hoa Thịnh Đốn, và điều này sẽ cho phép lực lượng quân sự Hoa Kỳ được vào Vịnh Cam Ranh là hải cảng có mực nước sâu của Việt Nam mà Trung quốc rất thèm thuồng.
Giới lănh đạo ĐCSVN hiện nay rất tỉ mỉ và cân bằng một cách rơ ràng quan hệ ngoại giao của họ giữa Hoa Kỳ và Trung quốc. Thí dụ điển h́nh là bất cứ lúc nào mà có một tàu chiến hải quân Hoa Kỳ được dự trù thăm viếng một hải cảng Việt Nam, th́ Việt Nam lại bảo đảm rằng tàu chiến Trung quốc cũng được mời vào cập bến. Khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng theo chương tŕnh đến thăm Hoa Thịnh Đốn hồi năm ngoái th́ tổng bí thư đảng Nông Đức Mạnh lại đi Trung quốc trong một chuyến thăm viếng thiện chí một tháng trước đó.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam ông Michael Michalak đă nêu lên mối quan ngại của Hoa Thịnh Đốn về các vụ bắt giữ và đàn áp báo chí mới đây, mà ông ta mô tả như là một mưu toan nhằm "tội phạm hóa tự do ngôn luận", nhưng lại ngưng không nói ǵ về cái phạm vi thân Trung quốc của sự trù dập đó. Trong khi đó, 16 dân biểu đă cùng nhau đồng bảo trợ một nghị quyết của Hạ viện Hoa Kỳ vào tuần này kêu gọi nhà nước Việt Nam hăy phóng thích các blogger đang bị giam giữ và tôn trọng quyền tự do được xử dụng Internet.
Nhưng với sức mạnh kinh tế đang nổi lên của Trung quốc, bao gồm việc đầu tư ra nước ngoài, và là một kẻ có tiềm năng cho vay mượn, đối với Việt Nam, như một nơi nương tựa cuối cùng, đồng thời với sự ủng hộ phe phái ngày càng gia tăng mạnh mẽ trong nội bộ đảng, th́ việc bày tỏ thái độ bất măn chống Trung quốc trong tương lai tại Việt Nam có thể sẽ gặp phải một phản ứng nghiêm khắc và thân Trung quốc tương tự.      

Khưu B́nh phỏng dịch theo Chinese shadow over Vietnamese repression
(Shawn W Crispin, Asia Times)

<< trở về đầu trang >>