'Hoàn toàn sai lệch'

Vê phía chính quyền, tỉnh Quảng B́nh và các thông tin trên truyền thông nhà nước đều nói rằng lỗi thuộc về các giáo dân và cả giáo hội.

Công văn của tỉnh Quảng B́nh gửi Ṭa Giám mục Địa phận Vinh nói ''các vi phạm của giáo dân... không thể các linh mục quản xứ không biết. Điều đó cho thấy đă có sự lợi dụng giáo dân để gây áp lực với chính quyền.''

C̣n Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hồng Dương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo ở Hà Nội th́ cho BBC Việt ngữ hay:

''Đây là cách mà những người lợi dụng tôn giáo ở trong nước hay làm. Họ hay bé xé ra to. Rồi nhiều vấn đề dân sự, họ hay chuyển hóa thành vấn đề tôn giáo,"

''C̣n về những người dân, chúng tôi biết có một số người họ đi theo các đoàn, họ gần như không có hiểu biết, không nắm được và nhiều thông tin của Giáo hội đưa là hoàn toàn sai lệch."

Theo ông Dương, có một cách tuyên truyền không đúng của một số nhân vật Công giáo. Từ kinh nghiệm riêng, ông cho hay:

''Như tôi nhận được một thư của một linh mục dấu tên nói là 'tàn sát nhân dân', rồi 'máu tử đạo đă đổ', rồi kích động giáo dân hăy tử đạo. Rồi nói là chính quyền đàn áp phụ nữ và trẻ em. Điều đó tôi có thể khẳng định là không có. Và Chính quyền Quảng B́nh đă giải thích và vận động bà con trở về."

Tranh căi quanh nhà thờ Tam Ṭa có tính lịch sử nhưng chính quyền và Giáo hội công nhận các thời điểm khác nhau. Về việc này, Tiến sỹ Dương nêu quan điểm gần với của chính phủ:

''Một nơi chỉ c̣n là chứng tích, đổ nát, không c̣n ǵ. Bây giờ dân từ xứ khác kéo đến, từ thôn C̣ Xẻ của Quảng Hợp, Quảng Trạch, cách đó tới 5 km kéo tới. C̣n dân Tam Ṭa, năm 1954 hầu hết đă di cư vào trong miền Nam, hầu hết không c̣n người dân gốc ở đấy nữa.''

Tiến sỹ Dương cũng nói chính phủ Việt Nam đang chuẩn bị để có kế hoạch thiết lập quan hệ ngoại giao toàn diện với Vatican và nói rằng chuyến thăm của Chủ tịch Nước Nguyễn Minh Triết nếu diễn ra có thể nằm trong lộ tŕnh này.

''Tôi thấy rằng việc thiết lập quan hệ này rất cần thiết, trong một bài viết về của tôi, tôi cũng nói là việc này có ích lợi cho cả phía Nhà nước Việt Nam và Vatican v́ Việt Nam hiện nay có trên sáu triệu tín đồ công giáo và VN là bạn với tất cả các nước, th́ không có lư ǵ mà lại không thiết lập quan hệ với Vatican.''

Cơ chế 'xin - cho'

Về phía linh mục Tổng Đại diện Huỳnh Công Minh, trước câu hỏi liệu Đảng Cộng sản Việt Nam có lo ngại trước số giao dân lên tới hàng triệu và có sự liên thông ở Việt Nam không, linh mục nói:

''Họ không phải sợ Công giáo mấy triệu (giáo dân) là v́ sợ số lượng. Nhưng họ sợ bất cứ ai không nghe theo những điều họ nói. Điều ǵ đúng ḿnh theo, điều ǵ không đúng ḿnh không theo th́ người ta sợ cái điều đó. Người ta sợ những người chống lại như vậy mà có sự nối kết với nhau,"

''Dầu muốn dầu không người Công giáo trên thế giới có tổ chức và cái điều này là điều mà đảng Cộng sản ở bất kỳ nơi nào cũng sợ."

Cũng đang có dấu hiệu Giáo hội muốn lên tiếng về các vấn đề mà chính một số trang web Công giáo gọi là xă hội dân sự. Từ góc độ này, linh mục Huỳnh Công Minh nói:

''Nói tự do tín ngưỡng, nói tự do đi vô nhà thờ cầu nguyện th́ chuyện đó hoàn đoàn đúng. Nhưng đâu phải tôi đi nhà thờ tôi chỉ cầu nguyện, tôi cũng có ư kiến của tôi chứ. Họ chỉ muốn anh tự do anh vào nhà thờ anh chỉ được cầu nguyện, không có được có ư kiến ngoài xă hội, chuyện này chuyện kia,"

Ông tin rằng ''Ngay trong nội bộ của Đảng, theo những người bạn mà tôi có, họ có được phát biểu lên một cách rơ ràng, công khai đâu. Nếu người ta phát biểu công khai th́ chụp cho cái mũ là chống đảng, phản đảng." 

''Sự thật là như vậy. Chính quyền miền Nam trước đây cũng vậy, nếu ḿnh chống lại chính quyền th́ hổng có yên thân. 

Và điều ông phản đối là quan hệ giữa chính quyền và Giáo hội theo kiểu "chế độ xin - cho."

''Mà xin - cho th́ ḿnh chỉ có việc xin, người ta vui th́ người ta cho, người ta không vui th́ không cho chứ không có tiêu chuẩn nào cả. Th́ điều này Giáo hội không chấp nhận, không bao giờ hài ḷng."

Ông cũng khẳng định v́ t́nh h́nh đă thay đổi nên "không có dễ mà trở lui lại giai đoạn trước."

'Không lặp lại'

Linh mục Huỳnh Công Minh cũng nói:

''Theo tôi biết những người không cùng tín ngưỡng với tôi, thậm chí cả những người bạn của tôi ở trong Đảng người ta đều thấy điều đó. Cũng như ông Vơ Văn Kiệt chắc chắn ông ấy có những suy nghĩ từ lâu nhưng không nói ra được, cuối đời mới nói ra được là đất nước này đâu phải chỉ của Đảng. Công lao ǵn giữ đất nước, bảo vệ đất nước, công lao thống nhất đất nước đâu chỉ có riêng người Cộng sản.

''Thế nhưng người ta cứ đồng hóa chuyện Đảng là đại diện cho toàn dân, thể hiện ư chí của toàn dân, làm sao mà thể hiện được. Nếu ḿnh thể hiện mà dân người ta phấn khởi th́ điều đó là điều đáng mừng.

''Nhưng nó không phải vậy. Nhất là trong t́nh h́nh hiện nay tham nhũng tràn lan, đạo đức xă hội nó suy đồi không thể tưởng tượng được th́ người lănh đạo về mặt nhà nước, về mặt chính phủ phải chịu trách nhiệm,"

Trong các tài liệu Giáo hội công bố gần đây bắt đầu có tín hiệu người Công giáo Việt Nam coi các vấn đề của cả dân tộc là của chung, từ không gian công cộng cho đến cả chuyện biển đảo. Linh mục Minh giải thích:

''Tôi tin là thực sự ra để làm thay đổi t́nh h́nh trên diện rộng như là thay đổi của đất nước th́ tám triệu người Công giáo đâu có làm ǵ được mà phải là toàn dân. Nếu người Công giáo có tham gia vào th́ cũng trong tỷ lệ đó, cũng không nghĩ ḿnh có thể đóng vai tṛ ǵ lớn lao."

''Nhưng tôi tin rằng đại đa số nguời dân hiện nay với truyền thống ngàn xưa của cha ông để lại th́ người Việt Nam không thể chấp nhận sống trong t́nh trạng mà bị chèn bị ép, tiếng nói của ḿnh, suy nghĩ của ḿnh không được bộc lộ ra.''

Trả lời BBC từ Hà Nội, Tiến sỹ Nguyễn Hồng Dương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo nhận định sẽ không có chuyện tôn giáo có thể góp phần dẫn tới sự thay đổi chế độ như ở Đông Âu.

''Chắc là lịch sử sẽ không lặp lại. Việt Nam có đường lối đối ngoại giao rất cụ thể và tính chất độc lập. Chắc lịch sử sẽ không lặp lại như thế,"

''Người giáo dân Việt Nam vẫn gắn bó với dân tộc. Họ có phương châm sống tốt đời đẹp đạo, sống Phúc âm trong ḷng dân tộc, phụng sự đồng bào."

''Trong quốc hội đầu tiên của Việt Nam có linh mục Phạm Bá Trực là Phó chủ tịch Ủy ban thường vụ Quốc hội."

Ông Dương cũng nhắc lại quan điểm của đảng cầm quyền đặt mối quan hệ mà ông nói là 'không ngăn cách' giữa tư cách tín đồ và công dân, thậm chí đảng viên cộng sản.

''Nhiều linh mục, giáo dân tham gia quốc hội, hội đồng nhân dân. Giáo dân và các tín đồ tôn giáo nếu phấn đấu tốt, đều có thể đứng trong hàng ngũ của đảng, chúng tôi không thấy có ngăn cách nào với giáo dân, miễn là họ thực hiện đúng, vừa là tín đồ vừa là công dân.''

Nguồn BBC Vietnamese