Việt Nam qua nhận định của chuyên gia nhân quyền LHQ

 

Việt Hà,

phóng viên RFA

 

Bà Magdalena Sepulveda, chuyên gia độc lập của LHQ về nhân quyền và đói nghèo phát biểu trong cuộc họp báo tổ chức tại Hà Nội ngày 31 tháng 8 năm 2010.

Cuối tháng 8 vừa qua, bà Magdalena Sepulveda, luật sư và là chuyên gia độc lập về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc đă đến thăm Việt Nam để t́m hiểu về t́nh h́nh đói nghèo và nhân quyền tại đây.

Theo lời mời của chính phủ Việt Nam, bà Sepulveda đă chọn đến thăm 3 tỉnh thành là Hà Nội, Bắc Cạn và Quảng Nam. Việt Hà của đài chúng tôi đă thực hiện một cuộc phỏng vấn với bà Sepulveda về kết quả của chuyến đi này.

 

Cần đảm bảo quyền bày tỏ ư kiến

Việt Hà: Xin bà cho biết những nhận xét của bà về t́nh h́nh nghèo đói và nhân quyền tại Việt Nam mà bà đă được chứng kiến và t́m hiểu trong chuyến thăm lần này.

Magdalena Sepulveda: Có thể nói là Việt Nam đă có những bước tiến đáng kể trong xóa đói giảm nghèo, có nhiều số liệu, nếu dựa vào các con số, ví dụ số liệu do chính phủ cung cấp, th́ chúng ta thấy là năm 1993 có 58% dân số c̣n nghèo đói, và bây giờ là năm 2010 con số nghèo đói là 10%, như vậy nó đă giảm một mức đáng kể. Số liệu này dù có khác biệt chú xíu so với các số liệu khác nhưng về cơ bản là tương đồng với số liệu của World Bank, và UN. Tuy nhiên mặc dù có những tiến bộ vẫn c̣n nhiều người sống dưới mức nghèo đói và không được hưởng lợi ǵ từ những phát triển kinh tế mà đất nước đă đạt được. Điều này rất quan trọng trong giai đoạn phát triển này của đất nước, cần phải có nhiều nỗ lực hơn nữa để đảm bảo tất cả mọi người đều được hưởng lợi từ những thành tựu mà đất nước đạt được. Một điểm nữa mà tôi t́m thấy trong chuyến đi này là Việt Nam không nên chỉ nh́n vấn đề nghèo đói chỉ đơn thuần là phát triển kinh tế, có thể giải quyết bằng việc tăng thu nhập gia đ́nh.

Cảnh sát cơ động ngăn cản tang lễ và cướp quan tài cụ bà Hồ Nhu ở Cồn Dầu, Đà Nẵng hôm 4-5-2010.

 

Việt Hà: Xin bà có thể giải thích cụ thể hơn về điều bà vừa nói là để giải quyết vấn đề nghèo đói, tăng thu nhập gia đ́nh đơn thuần không thôi là không đủ có nghĩa là ǵ? Và ngoài ra Việt Nam c̣n cần phải làm ǵ nữa để thực hiện tốt  hơn chương tŕnh xóa đói giảm nghèo?

Magdalena Sepulveda: Câu chuyện mà tôi nghe được khi tôi ở đó, gặp gỡ với những người nghèo là nghèo đói là một vấn đề đ̣i hỏi nhiều biện pháp đồng bộ, những người này không chỉ có hạn chế về vấn đề thu nhập, họ c̣n có vấn đề hạn chế tiếp cận nước sạch và vệ sinh, giáo dục, nhà ở, hạn chế trong việc tham gia vào đời sống xă hội, rất khó để tiếp cận với luật pháp. Chính v́ vậy, khái niệm nghèo đói cần được hiểu ở nhiều khía cạnh, và các biện pháp mà nhà nước áp dụng lúc này cần phải đồng bộ.

 

Việt Hà: C̣n vấn đề về nhân quyền tại Việt Nam th́ bà có nhận xét ǵ?

Magdalena Sepulveda: Nhiệm vụ của tôi là phải nh́n vào mối liên hệ giữa quyền con người và nghèo đói, đó là những lĩnh vực mà tôi phải tập trung trong chuyến thăm lần này. Tuy nhiên, có thể nói là quyền con người có liên quan đến nhiều vấn đề khác. Cho nên khi đến Việt Nam và nh́n vào các vấn đề ví dụ như tiếp cận nguồn nước sạch hay vệ sinh, nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, th́ tất nhiên nó cũng có liên hệ với nhiều quyền khác . Cho nên để đảm bảo một chiến lược giảm nghèo hiệu quả và lâu dài, th́ người dân cũng phải được đảm bảo các quyền khác  như quyền bày tỏ ư kiến, quyền được lập hội, tham gia vào việc đưa ra các quyết định chung. Cho nên chúng ta không thể nh́n những vấn đề này một cách hoàn toàn tách biệt, người dân cần phải được hưởng các quyền con người cơ bản để có thể vượt qua nghèo đói.

 

Cần cải thiện quyền xă hội dân sự

Việt Hà: Thưa bà, trong thông cáo báo chí của bà sau chuyến thăm Việt Nam, bà có nói là để thực hiện tốt việc xóa đói giảm nghèo th́ các chiến lược giảm nghèo hiệu quả phải được bảo đảm các quyền về dân sự, chính trị, xă hội, kinh tế và văn hóa của mọi người dân Việt Nam phải được đáp ứng. Xin bà cho biết trong chuyến thăm t́m hiểu lần này, bà có thấy là những người dân Việt Nam đă được hưởng đầy đủ các quyền này hay chưa?

Magdalena Sepulveda: Họ có nhiều biện pháp và thách thức trước mắt liên quan đến quyền xă hội dân sự, và họ cần phải cải thiện hơn nữa. Nhưng tôi không đến Việt Nam để nh́n vào các vấn đề này một cách tách biệt, v́ thế tôi không thể nói về điều này.

 

Một người bán hàng rong trên đường Điện Biên Phủ, TPHCM hôm 30/07/2010.

Việt Hà: Bà có đánh giá thế nào về các chính sách xóa đói giảm nghèo mà Việt Nam đang thực hiện?

Magdalena Sepulveda: Các chính sách và biện pháp cho đến giờ là hiệu quả, nhưng lúc này đây, Việt Nam đang ở một giai đoạn phát triển mới, đ̣i hỏi phải có thêm nhiều biện pháp bổ sung. Nếu họ vẫn cứ áp dụng những biện pháp mà họ đang có th́ sẽ không có hiệu quả trong tương lai, bởi v́ tính phức tạp của hiện trạng vấn đề. Khi các bạn vượt qua nghèo đói, và giảm nghèo đói từ 50% xuống 10% của dân số, th́ đó là một bước tiến đáng kể, tuy nhiên lúc này các biện pháp cần phải đồng bộ hơn và nhiều hơn, tập trung hơn.

Ví dụ đối với người thiểu số, tôi thấy họ chiếm khoảng 13% dân số Việt Nam nhưng lại chiếm 40% số người sống ở mức nghèo khổ. Đây là điểm đáng báo động. Rơ ràng là các biện pháp giảm nghèo mà chính phủ đang áp dụng đă không đến được với người thiểu số. Cần phải có các sang kiến để cải thiện t́nh h́nh của những nhóm người này, tôi ví dụ như chương tŕnh quốc gia xóa đói giảm nghèo 134 và 135 nhưng khi đánh giá hiệu quả các chương tŕnh này th́ nhóm người thiểu số vẫn sống ở mức nghèo khổ. V́ thế họ cần phải thay đổi chính sách của ḿnh, và một điểm quan trọng là những dịch vụ công dành cho nhóm người này phải có chất lượng tốt và phù hợp về văn hóa. Tôi nói ví dụ, chính phủ cần phải tôn trọng sự khác biệt về văn hóa. Các biện pháp mà họ áp dụng bây giờ th́ có lợi cho nhóm đa số mà không có lợi cho 53 dân tộc thiểu số.

 

Việt Hà: Theo bà th́ liệu Việt Nam có đạt được Mục tiêu Thiên niên kỷ vào năm 2015 mà Liên Hiệp Quốc đă đề ra hay không?

Magdalena Sepulveda: Tất cả các đánh giá đều cho thấy là Việt Nam đă đạt được nhiều tiêu chí trong MDG, điều này cho thấy Việt Nam đă làm khá tốt trong việc đạt được MDG. Tuy nhiên MDG là một hệ thống nhiều tiêu chí, nh́n chung  họ đă giảm được số người nghèo, nhưng vẫn c̣n rất nhiều người sống dưới mức nghèo khổ. Cho nên việc đạt được nhiều tiêu chí trong MDG là rất quan trọng, nhưng c̣n nhiều điều vẫn phải làm để đảm bảo là tất cả mọi người đều được hưởng lợi từ sự phát triển. Tôi cũng phải nói là có vài tiêu chí trong MDG mà họ vẫn chưa đạt được và c̣n có nhiều vấn đề. Đó là tiếp cận với vệ sinh, nước sạch, đó là một trong những mục tiêu mà rất tiếc  Việt Nam sẽ không đạt được theo thời hạn. Một mục tiêu thứ hai họ cũng không đạt được đó là tỷ lệ tử vong khi sinh vẫn c̣n cao.

 

Việt Hà: Xin cảm ơn bà đă dành cho chúng tôi buổi phỏng vấn này.

Bà Magdalena Sepulveda cho biết, sau chuyến thăm này, bà sẽ làm một bản báo cáo về t́nh h́nh đói nghèo và nhân quyền Việt Nam để gửi lên hội đồng nhân quyền của Liên Hiệp Quốc vào tháng 6 năm 2011.

<<trở về đầu trang>>