Thế nhưng hầu hết các động lực thúc đẩy (các nước châu Á xích lại gần Hoa Kỳ) lại xuất phát từ các động thái phi lư và hiếu chiến của Trung Quốc đối với các nước láng giềng. Trung Quốc tiếp tục khẳng định đ̣i hỏi chủ quyền đơn phương trong vùng biển quốc tế xung quanh, điều mà theo các quan chức Mỹ không có cơ sở luật pháp quốc tế.

Với giọng điệu ngày càng mạnh mẽ, Bắc Kinh đ̣i Tokyo trả tự do cho thuyền trưởng một chiếc tàu đánh cá Trung Quốc bị Nhật Bản cho là đă đâm vào tàu tuần tra của Nhật gần quần đảo Senkaku đang tranh chấp giữa hai bên. (Dường như Trung Quốc hiện đă tạm dừng xuất khẩu kim loại hiếm qua Nhật Bản, phá vỡ hợp đồng và có thể là đă vi phạm luật lệ của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO).

Trung Quốc cũng phản đối các cuộc tập trận hải quân chung Mỹ-Hàn ở Hoàng Hải, chọc giận Hàn Quốc vốn muốn gửi một tín hiệu phản ứng lại hành động của Bắc Triều Tiên bắn ch́m của tàu khu trục Cheonan.

Và Trung Quốc đă tuyên bố chủ quyền lănh thổ trên hầu như toàn bộ vùng Biển Đông, bác bỏ đ̣i hỏi của Việt Nam, Malaysia, Philippines và Indonesia ; họ c̣n bắt giữ hàng trăm tàu thuyền đánh cá của Việt Nam, và đe dọa trả đũa công ty dầu hỏa Anh Mỹ nào kư kết hợp đồng thăm ḍ với Việt Nam. Điều đó đă mở đường cho bà Clinton tuyên bố vào tháng Bảy rằng Hoa Kỳ hậu thuẫn cho ư tưởng mở các cuộc đàm phán đa phương về biển. Các nước ASEAN rất phấn khởi, c̣n Trung Quốc th́ tức giận, v́ họ muốn thương lượng song phương với các láng giềng, có lợi hơn cho họ.

Bài học cơ bản ở đây là nước lớn giành được ảnh hưởng và quyền lực khi tuân thủ các hệ thống quốc tế dựa trên căn bản luật pháp, công bằng đối với các nước nhỏ. Các nước lớn mất đi ảnh hưởng và quyền lực nếu hành động một cách hung hăng và vô lối để mở rộng quyền lợi của ḿnh, gây mất mát cho các nước nhỏ hơn.

Tuy nhiên, các nước lớn thường bị các làn sóng to lớn của chủ nghĩa dân tộc nội bộ chi phối, v́ lẽ công dân của họ thường không được tiếp xúc với công dân hoặc các phương tiện truyền thông nước ngoài, lại ít biết ngoại ngữ, và không quen với ư tưởng theo đó đất nước to lớn và mạnh mẽ của họ vẫn có thể bị quan điểm hay lợi ích của bất kỳ một quốc gia nào khác hạn chế.

Bên trong hệ thống chính trị của các nước lớn, thường có những h́nh thức kích động tinh tinh thần yêu nước và chủ nghĩa dân tộc để giành chiến thắng chính trị bằng cách cáo buộc các đối thủ là phản bội đất nước khi không mạnh tay đối với người nước ngoài. Điều đó thúc đẩy các chính trị gia đề ra các lập trường đối ngoại hung hăng mà sau đó sẽ gây tổn hại cho lợi ích thực tế của chính nước họ v́ tạo ra sợ hăi và ác cảm ở nước ngoài, dẫn đến các phản ứng đối phó.

Phân tích kể trên ít ra là có thể giúp tôi giải thích được động thái tự hủy diệt và không thể lư giải được bằng cách khác của Trung Quốc khi họ tuyên bố rằng Biển Đông thuộc phạm vi "lợi ích cốt lơi" của họ (thuật ngữ này cũng sử dụng cho Tây Tạng và Đài Loan, qua đó họ tự ràng buộc ḿnh vào một vị trí đàm phán mà họ không thể giành chiến thắng và cũng không thể thối lui.

Trong thập kỷ qua, Hoa Kỳ cũng đă phạm phải một số sai lầm phi lư tương tự. Thế nhưng gần đây, Mỹ đă giảm bớt chủ nghĩa đơn phương và tăng cường chủ nghĩa đa phương dựa trên luật lệ. Và điều đó đă mang lại hiệu quả.