Tại sao 2/9 – Tại sao 3/9?

Tô Hải

 

Về cái đề tài “Cách mạng mùa thu” này tớ đă viết quá nhiều những “sự thật c̣n nhớ được”…. Vậy mà trước câu hỏi này của cặp vợ chồng giáo viên (một cặp friends hâm mộ) nhân dịp đến thăm tớ và yêu cầu tớ nhớ ǵ nói nấy để có thêm tư liệu tham khảo v́ ngày nay ,dạy lịch sử cho lớp trẻ, có những câu hỏi được đặt ra th́ giáo viên đành… tảng lờ, không biết.!

Ví dụ: “Tại sao không lấy ngày 19/8 làm ngày quốc khánh mà lại phải chờ đến nửa tháng sau mới tuyên bố độc lập?” hay “Tại sao bác Hồ uy tín là thế mà khi tuyên bố độc lập lại chẳng có nước ma nào chịu công nhận? Phải đến khi ông Mao thắng lợi ở bên Tàu ,”cân lên đặt xuống” cùng nước Nga, măi đến năm 1950, các đồng chí Tầu mới công nhận nước Việt nam Dân Chủ Cộng Hoà ,mở màn cho những nước khác làm theo?” Hoặc là “Tàu Tưởng với hơn 50 vạn quân thay mặt đồng minh vào tiếp quản sự đầu hàng của Nhật với bọn Pháp; thuộc chính quyền Pétain (lúc đó ,bị Nhật giam giữ ở khắp nơi) có xảy ra xung đột hoặc cấu kết ǵ với nhau không?”…. Và hàng loạt những câu hỏi của cặp vợ chồng nhà giáo trẻ này làm tớ ngớ người ra. Ừ nhỉ! Thời gian đă làm cho những nhân chứng sống như tớ c̣n quên béng đi nữa huống hồ là lớp trẻ sau này (kể cả những nhà viết sử trẻ) làm sao mà lấp đầy những “lỗ hổng lịch sử” được?

Và tớ, như có một ngọn đuốc thắp sáng lại cái đầu đă trở nên lẫn cẫn. Tớ nhớ lại:

1) Đúng là sau cái ngày 19/8 tưng bừng đó, bọn tớ như bắt được của quư. Chẳng anh nào c̣n nghĩ đến việc bút nghiên, bừng bừng khí thế đi “làm cách mạng”. Tớ c̣n nhớ :hồi đó khi về Thái B́nh (nơi bố mẹ tớ làm công chức cho chính phủ Trần Trọng Kim) tớ được 2 thằng bạn giới thiệu vào Tự vệ chiến đấu. Tiểu đội tớ hiện nay chết trận, chết bệnh,chết…oan gần hết ,may ra c̣n sống đến giờ th́ sót lại nghe đâu có tướng Hoàng Kim tức Phó Triệu Tường) Mỗi ngày chúng tớ đều được tập trung huấn luyện tại một trụ sở lấy được của nhà một ông thẩm phán tên Thu nghe đâu “quốc dân Đảng cỡ bự”, đă bị thủ tiêu ngay những ngày đầu 19/8 như ông Phạm Quỳnh. Ngày ngày chúng tớ đều được một “đồng chí” người Nhật (tên Việt là Tâm) chạy sang hàng ngũ cách mạng, dẫn đầu chạy đều qua vườn hoa Barry, lên quá Sở canh nông để đến một vùng đất trống, hướng dẫn cho các động tác lăn, lê, ḅ toài, tháo lắp súng đạn, chiến đấu giáp lá cà….. Anh chàng “Tâm nhật” này nghe đâu về sau, khi Nhật cuốn gói về nước, có ở lại với ta ít năm nhưng chẳng biết về sau số phận ra sao th́ tớ cũng chẳng có tin tức ǵ nữa.. Buổi chiều th́ được lên lớp chính trị. Người lên lớp chẳng phải ai xa lạ lại chính là Nguyễn Tài Khoái., con trai nhà văn Nguyễn Công Hoan, anh thứ trưởng bộ công an Nguyễn Tài bị thất sủng sau này. Chúng tớ được nghe thấy những từ “không phải Việt Nam” lần đầu tiên trong đời như: “Phản đế”, “phản phong”, “vô sản”, “tư bản”, “tiểu tư sản”,”mâu thuẫn”, “giai cấp”….. C̣n một vị lí luận gia nữa chuyên về lí luận Mác xít tên Văn Trọng, con chủ hiệu nước mắm Đức Thịnh , đường Jules Piquet th́ thao thao bất tuyệt những “phép biện chứng”,”duy vật”, “duy tâm”, “mâu thuẫn” “giai cấp đấu tranh”, “chủ nghĩa cộng sản”, “cách mạng tháng 10 vĩ đại”… Bọn tớ nghe đều phục lăn sát đất v́ thấy ông này đúng là một nhà lí luận có trí thức v́ cứ thấy ông ta, tay cầm một cuốn sách tiếng Pháp mà lại dạy thành tiếng Việt được. Nào ngờ, chính cái ông Trọng này khi kháng chiến bùng nổ, ông ta lại… ở lại Hà Nội (!) và sau đó di cư vô nam làm đến thượng nghị sĩ ǵ đó của chính quyền Ngô Đ́nh Diệm!

Cũng chính trong những ngày này mà cánh tớ được phổ biến v́ sao mà sau 19/8 lại có một “khoảng lặng không êm ả” chút nào… Chính đây là thời ḱ “mặc cả chính trị”, “thanh toán chính trị”, “vu cáo chính trị” dữ dội nhất để có được một chính phủ lâm thời.

Bao nhiêu mạng người, bao Nhiều tên tuổi bị vu cáo, bêu xấu trong lịch sử, những sự à uôm, hiểu cách nào cũng được về 2 chữ “yêu nước”, “phản động” lúc này chẳng c̣n biết đâu mà lần´´. Tớ có 2 người bạn một tên Hy, một tên Đáng, cùng lớp, cùng tự vệ chiến đấu cùng đă từng hô “Việt Nam độc lập muôn năm, Hồ chủ tịch muôn năm!”đến khản cổ. Vậy mà, sau một buổi đi tập về bỗng thấy trước cửa trụ sở có một chiếc xe Citroen đen x́, trên xe có 2 đồng chí “Trung ương về”chờ sẵn và… “mời đồng chí Hy lên xe có lệnh” !Hy ta chưa kịp hỏi đă bị tước khẩu súng giả ,ấn vào xe. Và từ đó,… chẳng bao giờ thấy đồng chí Hy có mặt trên đời nữa. Măi về sau mới biết đồng chí Hy là con của một đồng chí trùm quốc dân đảng đóng tại đường Ôn Như Hầu! Riêng đồng chí Đáng th́ “ù té” sau khi có lệnh nhập Tự vệ chiến đấu vào Tiểu Đoàn Vệ Quốc Quân Thái B́nh của ông Nam Voi để về sau, vô Nam thành giáo sư kiêm kinh doanh, 2 vợ ở cái nhà to đùng đường Bùi Viện mà tớ và vài người “cách mạng đến cùng”, v́ “t́nh xưa nghiă cũ”, đến thăm, anh cũng tránh mặt, không tiếp.

Thời gian này tớ cũng được nghe từ miệng đồng chí Tài Khoái (do thân t́nh giữa 2 gia đ́nh và biết tớ học cùng lớp với em Khoái là Tài Hồng-tức nhà văn Lê Minh sau này), “phổ biến riêng” cho tớ là :”Cụ Hồ đang phải đương đầu một lúc với hàng chục kẻ thù…. Ai sẽ nắm chính quyền bây giờ đây? Bọn Quốc dân đảng đang dựa vào đoàn quân Lư Hán có thể nhảy ra lập chính quyền. C̣n phía “Ta”, cụ Hồ đă thuyết phục cho được mấy anh Đồng,anh Giáp,anh Trường Chinh là: “Dựa vào ai để thành lập chính phủ cho quốc tế chịu công nhận? Các chú th́ c̣n quá trẻ. Uy tín hoạt động chính trị trên thế giới chưa có. Cho nên phải mời bằng được những người có tên tuổi như :Huỳnh Thúc Kháng,Phan Kế Toại, Hoàng Xuân Hăn, Phan Anh kể cả Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam,… ra lập chính phủ. May ra thế giới mới có thể.”….. Thế là xảy ra một cuộc thương lượng kéo dài và căng thẳng với đầy đủ các đ̣n phép ngoại giao mà sau này kẻ th́ gọi là thắng lợi của Việt Minh là “nhờ cụ Hồ giỏi đoàn kết toàn dân”, kẻ th́ bảo cụ Hồ phải đúc cả người vàng (?) để dâng cho Lư Hán để Lư Hán ép Nguyễn Hải Thần chấp nhận làm Phó cho chủ tịch Hồ… trong một chính phủ liên hiệp độc lập lâm thời để kịp thời ra mắt vào ngày 1/9 /45 kẻo để Hội Quốc Liên dính vào th́ bên nào cũng sẽ mất cả ch́ lẫn chài.. . Tuy nhiên cũng theo như những ǵ tớ được phổ biến th́ v́ “trục trặc kĩ thuật” nên đến phút cuối cùng lại lùi lại một ngày nên ngày độc lập trở thành ngày… mùng 2/9.! Không như Cuba sau này, khi cướp chính quyền, Fidel Castro thương lượng thành công với Liên Sô, với Blass Roca tổng bí thư đảng cộng sản Cuba nên được đứng ra làm thủ tướng kiêm luôn tổng bí thư đảng cộng sản (mà chính Castro chưa bao giờ là đảng viên đảng cộng sản !?) Vậy là, Castro đă chọn luôn ngày Tết Tây mùng 1/1 làm ngày quốc khánh cho nó gọn, tiện và…. đỡ tốn kém sau này. Đâu có phải như các ngày Cát- tó- duy- dê (14/7/1789) ,ngày phá ngục Bastille của Pháp được lấy ngay làm ngày Quốc Khánh..

Cho nên,cái ngày quốc khánh hay Ngày độc lập của nước ta nó ra đời vào cái ngày chẳng đánh dấu cái ǵ. Chẳng lẽ lại kỷ niệm ngày đưa cả lũ “phản động” vào …bẫy “Đoàn kết, đoàn kết đại đoàn kết” Thành công, thành công, đại thành công!”

Chuyện nước ta nó chẳng giống ai là thế đó!

Tất cả những mẩu chuyện có thật này ,nhớ đến đâu tớ kể đến đấy chẳng biết có bổ sung cho nhận thức của cặp vợ chồng giáo viên sử này không? Ai c̣n sống bổ sung cho tớ tài liệu để lớp hậu sinh khỏi thắc mắc!

2) Ngày mùng 3/9 năm nay không c̣n là ngày giỗ cụ Hồ nữa. Lí do th́ chẳng cần ai giải thích v́… “v́ sao th́ ai cũng hiểu v́ sao!”

a) Đơn giản nhất là: Trung ương không muốn làm mất phấn khởi toàn dân v́ cái chết của cụ Hồ lại rơi trúng vào cái ngày vui độc lập này! Báo chậm đi một ngày th́ lợi trăm bề hơn là hại. Vả lại ,cụ Hồ cả cuộc đời hy sinh cho cách mạng đă bao lần phải thay họ đổi tên,thay cả năm sinh tháng đẻ… th́ giỗ có chậm một ngày chắc cụ cũng chẳng trách cứ ǵ! Vừa có lư vừa có t́nh quá đi chứ lị!

b) Sau một thời gian dài “đổi mới tư duy”,,các cấp lănh đạo mới thời nay chắc đă nhận thấy cần phải bạch hoá cái chuyện chẳng nên “bí mật” đă bị bật mí này làm ǵ! Thế là 2/9 và 3/9 cũng như 19/8 đều tổ chức gọn nhẹ vào làm một! Sự “đổi mới”này ,suy cho cùng cũng có nhiều cái lợi. Trước hết là kéo dài thời gian tuyên truyền (suốt từ 19/8 đến 3/9) để toàn dân giỗ cụ bằng cách “nhớ ơn Người đă lănh đạo toàn dân đứng lên xây dựng nên một nhà nước độc lập đầu tiên” ,”nêu gương sáng cho toàn thế giới bị đô hộ,áp bức đứng lên giành lại chính quyền trong tay thực dân,đế quốc!” C̣n họ dành chính quyền bằng cách nào, độc lập thật sự hay “giả hiệu” th́…. có lẽ lịch sử đă trả lời nên ai cũng đă biết. Khỏi phải giải thích…

Bởi dzậy, năm nay không có lễ mùng 3/9. Riêng những tin đồn từ những “kẻ xấu” và những “lực lượng thù địch” tung ra: Cụ Hồ tự ư chọn ngày mùng 2/9 để chết bằng cách rút hết các ống thở, ống ăn ra trong lúc hai cháu y tá “sơ ư vắng mặt” để nhằm mục đích ǵ th́…. ôi thôi !tớ cũng chịu, chẳng dám giải đáp!Tớ chỉ dám nghĩ trong bụng :Đời nào ông cụ lại “chơi khăm”toàn dân như thế?…. Hoặc có khi “ông cụ muốn cái chết của ḿnh không nên làm dân chúng v́ buồn mà mất vui chăng?:

3) Để khỏi hẫng hụt, ngày 19 /8 đă không tổ chức ǵ rềnh rang, ngày mùng 2/9 lại chỉ có một ngày,… xem chừng chưa đủ “đô”, (dù khắp nơi đùng đoàng pháo hoa giống nhau y hệt) vẫn chưa đủ lượng thời gian để nhắc lại các công tích của Đảng, của Bác, nhất là cái thành tích vinh quang nhất là “Một nước nhỏ mà đánh thắng hai Đế Quốc to”…. Là nước “đánh thắng giặc Mỹ, tiến thẳng vào hang ổ của bọn bù nh́n giải phóng miền nam, thống nhất đất nước”, “tiến thẳng vô Sài G̣n ,húc đổ cánh cổng dinh lũy cuối cùng và bắt sống toàn bộ nội các Dương văn Minh” v v….v v…..,. năm nay người ta kéo dài theo ngày lễ lớn 2/9 bằng một ngày gọi là “Ngày âm nhạc Việt Nam 3/9″, một công cụ tuyên truyền, ngợi ca đắc lực, ồn ào, ngoan ngoăn và hiệu quả nhất. Tớ cũng bị “cật vấn” trên cương vị “nguyên nhạc sỹ” nên tớ phát biểu sự hiểu biết nông cạn của tớ như sau:

a) Chẳng phải chỉ có nước ta mới có “ngày âm nhạc” nhưng ngày âm nhạc của người ta là ngày toàn dân đều tự giác phấn khởi ra đường. Hát ḥ, ai có kèn, có trống, có đàn ǵ đều được mang ra đường phố để biểu dương tŕnh độ văn hoá âm nhạc của nước ḿnh. Tại nước Pháp, thời của bộ trưởng văn hoá Jacques Lang ,ông luôn dẫn đầu đoàn diễu hành hát ,ḥ, kèn ,trống,đàn,địch…. đi khắp phố rồi kết thúc ở nhà thờ Notre Dame bằng một cuộc hoà nhạc của dàn nhạc giao hưởng quốc gia với chính Jacques Lang ngồi biểu diễn một bản Concerto cho piano, tạo nên một không khí phấn khởi, tự hào cho nhân dân Pháp về tŕnh độ văn hoá âm nhạc của ḿnh.

b) Ở Việt Nam ta chọn ngày mùng 3/9 là ngày âm nhạc bỗng gợi nhớ cho tớ về những tác phẩm âm nhạc viết trong cái thời ḱ “cách mạng mùa thu” này. Đúng là ngày 19/8 đă nở rộ lên một phong trào âm nhạc yêu nước chưa từng thấy. “Mười chín tháng tám”, “Lá cờ tháng tám”, “Đời sống mới”, “Khoẻ v́ nước”, “Tiếng kèn rạng đông”, “Việt Nam minh châu trời Đông”,… kể cả những bài ngợi ca cụ Hồ như “Hồ Chí Minh muôn năm”, “Dân nam ơi biết ơn cụ Hồ”, “Đuốc gươm thiêng vung cho nước nhà”.,”Dân Nam ơi!biết ơn cụ Hồ là người..” Đi đâu cũng thấy toàn dân chân 1,2 đi đều bước, miệng hát những bài ca hoàn toàn chỉ có động viên ḷng yêu nước không có một lời nào động tới một Đảng nào,một giai cấp nào. …. Tất cả chỉ là tiếp tục truyền thống của những bài hát gợi lên ḷng yêu nước trước đó như “Đống Đa”, “Chi Lăng”, “Bạch Đằng”, “Tiếng gọi thanh niên” của Lưu Hữu Phước, hoặc của nhóm Đồng Vọng. Nhưng, sau ngày mồng 2 tháng 9/45 th́ đố t́m thấy một bài hát nào ca ngợi độc lập tự do hạnh phúc hay có chữ mồng 2 tháng 9 trong nội dung, ,trừ bài “Nắng Ba Đ́nh” của Bùi Công Ḱ do chính anh hát và thu đĩa. Nhưng bài hát này sau đó chẳng ai nhắc tới. Có nhiều lí do có thể phân tích nhưng cái lí do duy nhất để nó không thể phổ biến được là: Đang hát bỗng dưng dừng lại để hỏi một câu “Tôi nói đồng bào nghe rơ không?” cũng làm toàn dân không ai “dám”bắt chước rồi! C̣n sau đó,khi nổ ra kháng chiến là mở đầu cho một giai đoạn âm nhac chiến đấu với kẻ thù, một loại âm nhac mà ai cũng có thể trở thành “nhạc sỹ” v́ chỉ cần hô lên các khẩu hiệu có lên, có xuống, có chậm, có nhanh, là đủ tiêu chuẩn phục vụ công nông binh rồi. C̣n một số tác giả của những bài hát tớ mới kể ở trên th́… đă “tịt ng̣i” thậm chí sau này, ở lại Hà Nội, không tham gia kháng chiến hay vô Nam cũng mong sao đừng ai nhắc tới những tác phẩm yêu nước chung chung của ḿnh nữa. (Điển h́nh là hai nhạc sỹ Minh Tâm và Hùng Lân.)

c) Có lẽ thiếu tác phẩm để kỉ niệm nên ngày âm nhạc mồng 3/9 của nước ta nó chả giống ai v́ nó chẳng phải là một phong trào âm nhạc xuất phát từ quần chúng mà chỉ là các cuộc biểu diễn, tŕnh bày những tác phẩm chống Mỹ, ca ngợi Đảng, ca ngợi chế độ, hô hào chiến tranh… cũ mèm hoặc mới sáng tác của các “nhạc sĩ đương chức đương quyền” được bao cấp để huy động hàng ngàn diễn viên ra khắp công viên đường phố biểu diễn không lấy tiền mà người nghe th́… có gan ĺ đến mấy cũng khó mà dự được từ đầu đến cuối!

Tóm lại, hai vấn đề cũ và một vấn đề mới mà tớ giải đáp cho 2 vợ chồng friends của tớ xem ra cũng có phần nào thoả măn được 50% những thắc mắc của 2 người mà tớ tạm gọi là những người có trí thức v́ có nghĩ suy về t́nh h́nh đất nước. Tớ mong sẽ được nhiều người giúp tớ bổ sung thêm những tài liệu cụ thể hơn v́ :trí nhớ của tớ bây giờ quả là kém đi rất nhiều rồi, thậm chí cái tên ông chủ tịch quốc hội Nguyễn Phú Trọng tớ cũng quên gơ thành Lê Phú Trọng nữa là./.

 

Nguồn : Blog Nhạc sỹ Tô Hải