Ông bạn đồng minh cồng kềnh

 

Bùi Tín

 VOA

 

Truyền h́nh chiếu cảnh lănh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong Il (trái) gặp Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào hôm 27/8/2010

Hai nhà lănh đạo Trung Quốc và Bắc Triều tiên gặp nhau 3, 4 hôm nay tại một thành phố ở phía Đông Bắc Trung Quốc, nhưng nội dung ra sao, Bắc Kinh và B́nh Nhưỡng đều kín tiếng. Chỉ có những lời đồn đoán của báo chí Nhật Bản, Nam Triều Tiên và phương Tây.
Có ǵ mà phải dấu kín vậy?
Bên ngoài chỉ biết rằng ông Kim Jong-il ốm khá nặng từ 3 năm nay, gần đây phải mời thầy thuốc từ Pháp sang để chữa bệnh về tim; ông đi trên đoàn xe lửa đặc biệt – như bố ông là ông Kim Il-sung khi sinh thời, v́ 2 cha con đều bị chóng mặt khi đi máy bay; và lần này ông Kim Jong-il dắt theo cậu con trai thứ 3, là con út, tên là Kim Jong-un, 27 tuổi, là người ông đă chọn làm thế tử, để giới thiệu với ông Hồ Cẩm Đào, người vừa là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, vừa là Chủ tịch nước CH ND Trung Hoa. Ở Bắc Triều Tiên, báo chí, đài phát thanh, đảng viên và nhân dân từ 2 tháng nay đă gọi «đồng chí Kim Jong–un» là «Đồng chí xuất sắc», sau khi ông nội của cậu ta đă mang danh hiệu «Lănh tụ vĩ đại» và bố cậu mang danh hiệu «Lănh tụ kính yêu». Theo ư ông Kim Jong-il, khi ông qua đời, người thay ông sẽ là cậu Kim Jong-un, vừa là người đứng đầu đảng Lao động, vừa đứng đầu Nhà nước, lại vừa là Tổng tư lệnh tối cao một quân đội được khoe là đă có vũ khí hạt nhân, và đă hơn một lần đe dọa thiên hạ về bom hạt nhân của ḿnh.
Có nhiều phỏng đoán rằng đây chính là nỗi phân vân, do dự, không mặn mà của phía Trung Quốc. Việc chọn người kế thừa kiểu phong kiến, hoàng đế thời xưa, sao mà lạc lơng, khi thế giới đă bước vào thế kỷ XXI. Ông Hồ Cẩm Đào e ngại là rất có lư, v́ ông Hồ Cẩm Đào cùng tuổi với ông Kim Jong-il – 68 tuổi. Khi cậu Kim Jong-un lên ngôi, chẳng lẽ ông sẽ bằng vai ngang vế với một cậu bé 27 tuổi, c̣n non nớt, chưa hiểu biết ǵ chuyện triều chính, trong tay lại cầm bom hạt nhân, thống lĩnh ba quân luôn ḥ hét hiểu chiến, sẵn sàng nghe lời lănh tụ tối cao để lao vào lửa.
Chuyện lựa chọn thế tử của họ nhà Kim cũng có lắm lời đàm tiếu. Cậu cả Kim Jong-nam đă được bố chọn, nhưng vấp sai lầm là năm 2001 đă vô kỷ luật, dùng hộ chiếu giả lẻn du hành sang Tokyo để tham quan khu giải trí Disneyland của Hoa Kỳ tại đó, nhưng bị lộ. Cậu thứ hai Kim Jong-chul đă được tính đến, nhưng bị 2 vị xem tướng và tử vi ở thủ đô B́nh Nhưỡng cho là mệnh yểu, tính t́nh ẻo lả như con gái, giọng cũng the thé kiểu á nam á nữ, không ổn. Cậu con út được cử đi học ở Berne,Thụy Sĩ, học hành chỉ đạt trung b́nh, tŕnh độ chỉ hết bậc trung học phổ thông, chỉ được cái mặt mũi giống bố, biết trượt tuyết, cưỡi ngựa, chơi bóng rổ, vừa ḷng ông bố nhất. Nhưng nhược điểm của cậu út là ph́ nộn, ăn uống quá độ, 27 tuổi đă gần 80 kilô, chỉ số thông minh thấp, lại sớm bị 2 bệnh là tháo đường và cao huyết áp.
Ông Hồ Cẩm Đào c̣n nhiều mối lo khác về người bạn đồng minh phía Đông Bắc này. Đó là 2 lần thử nghiệm hạt nhân - vào tháng 4 và tháng 5 – 2009 - mà không bàn bạc trước với người láng giềng khổng lồ. Ngay cả việc bắn ch́m tàu Choenan của Nam Triều Tiên gần đây..
Bắc Kinh cũng để mọi người hiểu rằng họ không được bàn trước, lại phải bênh người anh em đồng minh cộng sản (cũ) khi sự đă rồi. Bắc Kinh cũng không hài ḷng khi Kim Jong-il tâm thần bất định, lên cơn cao ngạo, dùng lời lẽ ngang ngược đe doạ Nam Triều Tiên, «sẽ biến các ngươi không phải thành biển lửa, mà là thành tro, thành bụi hết!». Bắc Kinh lo v́ cảm thấy Kim có máu điên, bướng, không thăng bằng, rât khó kiểm soát. Nghĩa là một đồng minh rất cồng kềnh, dễ gây chuyện bất ngờ trong quan hệ quốc tế.
Gần đây, Trung Quốc càng thêm lo ngại về Bắc Triều Tiên v́ bao nhiêu tai ương trên đất này Bắc Kinh đều phải gánh chịu phần lớn. Mất mùa liên miên, lụt lớn 2 bên bờ sông Áp Lục, dân di cư từng đoàn hàng ngàn người tràn sang …toàn là những gánh nặng liên miên, gây bất ổn cho cả vùng Đông Bắc.
Mới đây, chính quyền Barak Obama tỏ ra kiên quyết, rơ ràng, trừng phạt B́nh Nhưỡng do đă vi phạm thỏa ước ngừng chương tŕnh vũ khí nguyên tử và khiêu khích quân sự Nam Triều Tiên là đồng minh của Hoa Kỳ. Dù cho B́nh Nhưỡng hứa sẽ ngồi vào đàm phán 6 bên, Hoa Kỳ vẫn trừng phạt, và trừng phạt nặng. Washington vừa ghi vào danh sách đen những nhân vật khả nghi có những việc làm phi pháp trên đất Hoa Kỳ, trong đó có 4 nhân vật thân cận với Kim Jong-il, kể cả Kim Yong-chol là thủ lănh cơ quan t́nh báo Bắc Triều Tiên, cánh tay phải của Kim Jong-il.
Đă vậy, đầu tháng 9 này, Washington yêu cầu các ngân hàng Hoa Kỳ ngưng ngay các chuyển khoản tài chính với 8 cơ quan tài chính Nam Triều Tiên để mở những cuộc điều tra do bị nghi ngờ phạm pháp. Việc này sẽ ảnh hưởng rơ đến tài chính Trung Quốc v́ các cơ quan tài chính Bắc Triều Tiên vốn có quan hệ gắn bó với Trung Quốc.
Ngay khi Bắc Triều Tiên tiến hành thử nghiệm hạt nhân lần thứ hai vào tháng 6-2009, Hoa Kỳ đă lập tức phong tỏa nhiều ngân hàng có quan hệ với B́nh Nhưỡng. Washington cũng vạch mặt cái cơ quan mang bí danh «Văn pḥng 39» làm kinh tài quốc tế, chuyên cung cấp những hàng xa xỉ cao cấp mà Kim Jong-il rất ham muốn, bao gồm những đồ trang sức, mỹ phẩm hảo hạng, rượu, thuốc lá, x́ gà, đồ hộp hiếm; Kim Jong-il quen dùng kho hàng quư hiếm này để hưởng riêng, c̣n phân phát cho nhóm cận thần để mua ḷng trung thành của họ. Sau đó, việc cung cấp cho B́nh Nhưỡng 2 chiếc du thuyền nhỏ rất lộng lẫy, trị giá 15 triệu đôla Mỹ, cũng bị ngăn lại, nhiều chuyến xuất khẩu vũ khí do B́nh Nhưỡng thực hiện bị chận bắt và tịch thu. Khi tàu chiến Cheonan của Nam Triều Tiên bị bắn ch́m ở Hoàng Hải tháng 3 vừa qua, Hoa Kỳ đă cùng Nam Triều Tiên và Nhật Bản phản ứng mạnh mẽ, bằng những cuộc thao diễn, tập trận chung lớn nhất chưa từng có bằng thực binh, để khẳng định thái độ có trách nhiệm của Hoa Kỳ cùng đồng minh ở vùng Đông Bắc Á.
Hăy nghe nhà ngoại giao Robert J. Einhorn theo chỉ thị của bà Ngoại trưởng Hillary Clinton tuyên bố: «Chúng ta cần làm cho Bắc Triều Tiên hiểu rằng những hành động khiêu khích của họ không thể tránh khỏi bị trừng phạt».
Đáng chú ư là Hoa Kỳ đă tỏ ra cứng rắn ngay cả khi Bắc Kinh đứng ra cùng B́nh Nhưỡng hứa hẹn sẽ ngồi vào đàm phán 6 bên, với nội dung chính là B́nh Nhưỡng phải ngừng ngay mọi cuộc thử hạt nhân.
Thông điệp của Hoa Kỳ rất rơ ràng. Mỹ trở lại Châu Á. Với trách nhiệm đàng hoàng, với lẽ phải và trên thế mạnh. Mỹ trở lại rơ ràng, ở cả Đông Nam Á và Đông Bắc Á.
Mỹ có nhiều đồng minh vững chắc ở cả Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Hiện tại và lâu dài.
C̣n Trung Quốc, tham vọng bành trướng của họ tuy lớn, dai dẳng, nhưng lực bất ṭng tâm. Hiện nay và c̣n rất lâu nữa. Họ cần biết rơ điều ấy.
Ở Đông Bắc Á họ đang có một bạn đồng minh truyền thống ốm yếu, hung hăng không phải lúc, đang là gánh nặng, và khá là cồng kềnh, vướng cẳng, rất khó xử cho chính họ.
Để xem cuộc gặp Hồ - Kim sẽ thai ngén ra được một bản tuyên bố ấp úng ra sao đây.