Chiều thứ 7 (7/11) tuần qua hai tàu chiến Mỹ thuộc Hạm Đội 7 là USS Lassen và USS Blue Ridge cập cảng Tiên Sa - Đà Nẵng và đă neo lại nơi này trong chuyến thăm viếng kéo dài 3 ngày. Điều đặc biệt so với những lần tàu hải quân Mỹ ghé thăm trước đây là vị chỉ huy chiến hạm USS Lassen lại là một người Mỹ gốc Việt c̣n rất trẻ: trung tá hạm trưởng Lê Bá Hùng, sinh ra và lớn lên ở Huế và khi lên 5 tuổi đă phải cùng gia đ́nh chạy trốn chế độ cộng sản vào ngay hôm sau ngày Sàig̣n sụp đổ 1/5/1975.

Nay cũng bằng con đường biển ấy anh đă quay lại nơi ḿnh ra đi 34 năm trước nhưng không phải bằng “con thuyền nhỏ bé tẻo teo” cùng tâm trạng trốn chạy, mà đường đường là một chỉ huy của chiến hạm hiện đại. Và điều quan trọng hơn cả theo chúng tôi là việc anh đă được đón tiếp trọng thị bởi chính hậu duệ của những người đă từng gây ra bao khốn khó cho dân chúng trước kia, khiến hàng triệu người phải bỏ nước ra đi.  

Làm sao anh Lê Bá Hùng có được chuyến trở về ‘thần kỳ’như vậy trong khi c̣n không ít người cùng cảnh ngộ vẫn c̣n là chuyện chỉ thấy trong mơ? Và động lực nào giúp nhà nước VN mạnh dạn cho phép một thuyền nhân, nạn nhân của họ được quay trở lại quê hương trong tư cách đặc biệt như vậy?

Có một sự thực hiển nhiên là mấy năm gần đây ngày càng có thêm nhiều tên tuổi người gốc Việt tham gia chính trường, quân đội nhiều nước trên thế giới và việc này có nguồn gốc từ việc đă có hàng triệu người phải bỏ nước ra đi là các thế hệ cha mẹ họ sau biến cố 30/4/1975. Nhưng nói thế không có nghĩa Việt kiều các nước phải ‘mang ơn’ những chính sách hà khắc, một thời của Csvn qua việc bắt binh lính, công chức Sàig̣n đi học tập cải tạo trong nhiều năm liền như một sự trả thù, trục xuất gia đ́nh họ ra khỏi thành phố dưới chiêu bài “đi xây dựng vùng kinh tế mới” mà thực hất là đem con bỏ chợ, rồi cấm tiểu thương buôn bán qua hai lần đánh tư sản, v.v... khiến nhiều người v́ không chịu nổi mà phải bỏ nước ra đi, mà là để khẳng định ngược lại, chính những sự thành đạt vượt trội hơn hẳn của họ so với những người cùng tuổi nhưng v́ kém may mắn hơn đă phải học hành trong môi trường nhồi nhét của Csvn là những bằng chứng sống động về sự mù quáng và điên rồ của nhà nước Csvn thời ấy, và ngay cả đến cả bây giờ vẫn chưa có nhiều thay đổi..

Chuyến ra đi của cha con anh Lê Bá Hùng 34 năm trước nhà cầm quyền Csvn có thể đă không hay biết, v́ thời điểm ấy cả nước đă có đến hàng vạn gia cảnh như anh. Nhưng nay trên cương vị là chỉ huy một chiến hạm hiện đại trị giá những 800 triệu USD, phạm vi hoạt động lại trong vùng biển mà thời gian gần đây hải quân VN v́ quá yếu kém nên đă bị ‘đàn anh’ TQ bắt nạt chèn ép ra mặt, chuyến trở về của anh chắc chắn đă có nhiều điều khiến các quan chức VN phải cân nhắc, suy tính. Và trong t́nh h́nh quan hệ Việt –Mỹ “ngày càng tốt đẹp” như đánh giá của nhiều người hiện nay, có vẻ như chuyến trở về vừa rồi của trung tá Lê Bá Hùng trên chiến hạm USS-Lassen là kết quả của một sự dàn xếp đầy cân nhắc giữa Mỹ và VN trong nỗ lực hợp tác để ngăn cản sự ‘lộng hành’ của hải quân TQ, khi nhớ lại rằng vị chỉ huy gốc Việt c̣n rất trẻ này chỉ vừa mới vừa được thăng chức hạm trưởng vào tháng 4 năm nay.

Trong bối cảnh như vậy, nếu không v́ mục tiêu đối phó với TQ thật khó có thể lư giải v́ sao nhà nước VN lại dễ dàng chấp nhận một việc tưởng chừng rất khó xử đối với họ khi phải chào đón đứa con của một “sĩ quan ngụy quân Sàig̣n” năm xưa, trừ phi sự ‘chịu đựng’ này là một sự đánh đổi lấy bức thông điệp nhắn gởi đến các ‘đồng chí’ phương Bắc là đừng ép chuyện hải đảo với VN trở nên quá ‘khó xử’ cho những sĩ quan Mỹ gốc Việt như thuyền trưởng Lê Bá Hùng, cũng như nhiều người lính Mỹ cũng gốc Việt như anh. Không khó lắm để chúng ta nhận ra tâm trạng khá e dè của Csvn như muốn để TQ ‘tự hiểu’ lấy thông điệp này, qua việc một mặt họ cho phép chiếc USS Lassen cập cảng Đà Nẵng giao lưu thân thiện với hải quân VN nhưng mặt khác lại không muốn dân chúng chú ư đến sự hiện diện của nó, khi chỉ cho phép duy nhất tờ Tuổi Trẻ xuất bản ở miền Nam được đưa ra bản tin ngắn khoảng trên 300 từ hôm 7/11 “Hai chiến hạm Mỹ cập cảng Đà Nẵng trong 4 ngày” (v́ chẳng lẽ không có lấy nổi một tờ báo nào đưa tin nữa th́ coi kỳ quá!) trong khi hơn 699 tờ báo lớn nhỏ khác c̣n lại kể cả tờ Vietnamnet đều không được phép nhắc đến cái tên ‘Lê Bá Hùng’ cũng như chiếc chiến hạm do anh chỉ huy.