Hôm thứ Ba vừa qua, trong lúc nhiều người trên thế giới tiếp tục bàn tán về việc nhà văn Lưu Hiểu Ba đoạt giải Nobel Ḥa b́nh, 23 nhân vật nổi tiếng trong giới trí thức và giới truyền thông Trung Quốc đă công bố một lá thư đ̣i chính phủ ở Bắc Kinh ngưng kiểm duyệt báo chí và tôn trọng quyền tự do ngôn luận của người dân. Bức thư gởi cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc nói rằng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do lập hội và tự do biểu t́nh  – được qui định rơ trong điều 35 của Hiến pháp 1982, đă không ngớt bị chà đạp và điều này đă trở thành “một vụ tai tiếng trong lịch sử dân chủ thế giới.” Thư này c̣n than phiền rằng quyền tự do mà người dân Trung Quốc được hưởng hiện nay – hơn 60 năm sau khi “làm chủ đất nước”, c̣n thua xa các quyền mà người dân thuộc địa Hồng Kông được hưởng trước khi nước Anh giao hoàn phần đất này cho Trung Quốc.
Nhà báo lăo thành Thiết Lưu là một trong những người kư tên vào lá thư này. Ông cho biết như sau về t́nh h́nh của giới truyền thông Trung Quốc hiện nay.
Ông Thiết Lưu nói: "Báo chí ở nước tôi từ trước tới nay không hề được khai phóng mà chỉ đóng vai tṛ 'cái miệng' của Đảng. Lẽ ra báo chí phải là 'cặp mắt' của nhân dân, nhưng bây giờ lại trở thành cái miệng của Đảng. Bởi vậy cho nên tường thuật của báo chí rất đỗi thiên lệch. Trong những năm gần đây báo chí c̣n xuống cấp tới độ chẳng những không xứng đáng là cái miệng của Đảng mà chỉ c̣n là người phát ngôn của những nhóm đặc quyền đặc lợi."
Ông Thiết Lưu cho biết trong số 23 người kư tên vào lá thư công khai này có đến 60% là những người từng hoạt động trong ngành truyền thông báo chí và nắm giữ các chức vụ quan trọng trong Đảng và Chính phủ, như ông Lư Nhuệ, cựu Phó Bộ trưởng Bộ tổ chức Trung ương và từng làm thư kư cho ông Mao Trạch Đông; ông Hồ Tích Vĩ, cựu chủ nhiệm của tờ Nhân dân Nhật báo; ông Vu Hữu, cựu tổng biên tập báo Nhân dân; và ông Lư Phổ, cựu Phó giám đốc Tân Hoa Xă. Ông Thiết Lưu nói thêm rằng 90% những người kư tên là đảng viên Đảng Cộng Sản Trung Quốc và nhiều người có tuổi đảng c̣n cao hơn tuổi đời của Chủ tịch Hồ Cẩm Đào.
Khi được hỏi về việc nhà văn Lưu Hiểu Ba vừa đoạt được giải Nobel Ḥa b́nh 2010 trong lúc thọ án tù 11 năm v́ tham gia soạn thảo Hiến Chương 08 để kêu gọi cải cách dân chủ, nhà báo Thiết Lưu cho biết rằng diễn tiến này đă nêu bật tệ nạn đàn áp tự do ngôn luận ở Trung Quốc.
Ông Thiết Lưu nói: "Theo tôi th́ vụ việc liên quan tới ông Lưu Hiểu Ba là một vấn đề về tự do ngôn luận. Có thể nói rằng giải Nobel Ḥa b́nh của ông Lưu không phải là do Ủy ban Nobel trao tặng mà do chính ông Hồ Cẩm Đào trao tặng. Ông Lưu chỉ viết Hiến chương 08, hành sử quyền tự do ngôn luận của ḿnh, mà lại bị tuyên án tù! Cớ sao chính phủ lại bỏ tù ông ấy? Chính phủ làm như vậy là tự hại lấy ḿnh, v́ rốt cuộc không phải là người khác muốn lật đổ chính phủ mà chính bản thân chính phủ tự chuốc lấy cái sự nhục nhă cho ḿnh."
Lá thư công khai đă mạnh mẽ chỉ trích Bộ Tuyên truyền Trung ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc mà họ gọi là “hắc thủ” -- hay “thủ phạm giấu mặt”, của những hành vi đứng trên pháp luật để chà đạp quyền tư do báo chí. Thư này đặc biệt bày tỏ bất măn trước sự kiện là những phát biểu hồi gần đây của Thủ tướng Ôn Gia Bảo về cải cách chính trị cũng bị “hắc thủ” kiểm duyệt và cắt xén.
Nhà văn Thiết Lưu cho biết tính đến ngày thứ tư (13 tháng 10), lá thư đ̣i tự do ngôn luận đă được gần 470 người kư tên ủng hộ, mặc dù giới hữu trách Trung Quốc đă nhanh chóng ngăn chận việc phổ biến lá thư trên mạng internet.
Ông Lư Đại Đồng, một nhà b́nh luận nổi tiếng của tờ Thanh niên Trung Quốc, cho biết rằng tuy ông chưa có cơ hội tham gia kư tên nhưng ông hoàn toàn ủng hộ những quan điểm của thư này.
Ông Lư nói: "Lá thư hô hào này đă viết rất rơ ràng. Đó là cần phải thực thi những điều khoản trong hiến pháp. Không thể tiếp tục để cho hiến pháp của Nước Cộng ḥa Nhân dân Trung hoa tiếp tục là một văn bản sáo rỗng. Đảng Cộng Sản Trung Quốc lên nắm chính quyền đă 60 năm rồi mà tới nay vẫn chưa thể hiện lời hứa với nhân dân về tự do báo chí, tự do ngôn luận!"
Các nhà quan sát t́nh h́nh Trung Quốc cho biết chính phủ ở Bắc Kinh tiếp tục phong tỏa những tin tức liên quan tới việc nhà văn Lưu Hiểu Ba đoạt giải Nobel, ngoại trừ một số ít bài viết chỉ trích ủy ban Nobel và chính phủ Na Uy.
Tiến Sĩ Tŕnh Lập, một nhà nghiên cứu người Trung Quốc làm việc cho Viện Brookings ở Washington, cho rằng việc ông Lưu Hiểu Ba đoạt giải có thể mang lại một tác động tích cực cho những nỗ lực tranh đấu cho dân chủ và nhân quyền ở Trung Quốc.
Tiến Sĩ Tŕnh Lập cho biết: "Người dân Trung Quốc thường đánh giá cao giải thưởng Nobel, bất kể là Nobel Ḥa b́nh hay Nobel khoa học. Diễn tiến này chắc chắn là một yếu tố khiến cho người dân Trung Quốc, thậm chí cả những nhà lănh đạo Trung Quốc, suy nghĩ lại vai tṛ của Trung Quốc trong thế giới ngày nay. Nghĩ về việc làm thế nào để gia nhập với thế giới thay v́ tách khỏi sự phát triển toàn cầu."
Trong khi đó, một nhà báo bất đồng chính kiến ở Trung Quốc, bà Đới T́nh, cho biết rằng giải Nobel Ḥa b́nh lọt vào tay ông Lưu Hiểu Ba làm cho giới tranh đấu dân chủ ở Trung Quốc cảm thấy phấn chấn. Bà cho biết như sau trong cuộc phỏng vấn mới đây dành cho đài VOA.
Bà Đới T́nh nói: "Giải thưởng này không phải chỉ trao cho một ḿnh ông ấy. Ủy ban Nobel ở Na Uy đă nói rất rơ. Họ nói ông Lưu Hiểu Ba là một biểu tượng. Điều này cũng có nghĩa là ở Trung Quốc có đến hàng ngàn hàng vạn người đă ra sức tranh đấu trong cương vị của ḿnh. T́nh cảnh của những người đó có thể c̣n khổ sở, c̣n nguy hiểm hơn t́nh cảnh của ông Lưu Hiểu Ba. Những việc mà họ làm c̣n gian khổ hơn nhiều. Nhưng mà chỉ cần một người được trao giải là đủ. Chúng tôi rất vui mừng khi thấy ông Lưu Hiểu Ba được trao giải."
Tường thuật hôm thứ Tư của hăng tin Bloomberg trích lời ông Hoàng Kinh, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Quốc gia Singapore, nói rằng lá thư đ̣i tự do ngôn luận được công bố hai ngày trước phiên họp của ủy ban chấp hành trung ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc phản ánh một cuộc tranh luận nội bộ về tương lai của kế hoạch cải cách chính trị. Ông Hoàng nói thêm rằng điều này cũng có thể là một dấu hiệu cho thấy phe cải cách đang ở thế hạ phong sau khi ông Lưu Hiểu Ba đoạt được giải Nobel.