TẠI SAO CỘNG SẢN VIỆT NAM VẪN CHƯA SỤP ĐỔ?

ĐÂY LÀ MỘT T̀NH CỜ HAY HỮU LƯ CỦA LỊCH SỬ?

 

Có nhiều người tự đặt câu hỏi : Tại sao Cộng sản Liên sô và Đông Âu, thầy của CSVN đă sụp đổ, thế mà CSVN vẫn chưa sụp đổ ? Đây là một sự t́nh cờ hay hữu lư của lịch sử?

Chúng ta cùng nhau t́m câu trả lời.

Đại khái, từ trước tới nay có 2 trường phái về triết học lịch sử:

Trường phái thứ nhất cho rằng lịch sử của con người, của nhân loại là t́nh cờ, v́ con người thiên về t́nh cảm, không thiên về lư trí, bị ảnh hưởng bởi t́nh cảm, bởi người chung quanh và hoàn cảnh lịch sử, nên con người không có cái nh́n sáng suốt, hữu lư, hoàn toàn trái ngược lại với Đấng Tối cao, v́ chỉ có Đấng Tối cao mới sáng suốt, hữu lư.

Tiêu biểu của trường phái này là Bossuet và Pascal.

Jean bénigne Bossuet ( 627-1704), một tu sỹ, nhà thần học, sử gia, người Pháp, sinh tại Dijon và chết tại Paris, trong quyển Luận về lịch sử toàn cầu (Discours sur l’histoire universelle), xuất bản năm 1661, ngoài việc cố t́m ra một tổng hợp giữa trật tự của Thiên Chúa, Đấng Tối cao, với trật tự của con người, để đi t́m một trật tự mới cho nhân loại, ông cho rằng trật tự của con người không có nhiều hữu lư, như trên đă nói, v́ con người bị ảnh hưởng bởi t́nh cảm và những người chung quanh ; chỉ có trật tự của Thiên Chúa mới hữu lư.

Người cùng thời với Bossuet là Blaise Pascal ( 1623-1662), nhà toán học, vật lư học và triết gia người Pháp, sinh tại Clermont-Férrand và chết tại Paris, cũng ở trong trường phái cho rằng hành động của con người là không hoàn toàn hữu lư, chỉ có hành động của Đấng Tối cao mới hữu lư, v́ vậy, bổn phận của những nhà giáo dục, những người lănh đạo là làm thế nào để cho hành động con người mỗi ngày một hữu lư hơn. Đây là tiêu biểu con người của Pascal, v́ ông vừa là một người tin đạo, vừa là một con người luận lư, khoa học. Là con người tin vào tôn giáo, người ta biết ông qua «Le pari de Pascal» (Cá cuộc của Pascal), theo đó chúng ta tin Thượng đế như một cuộc đánh cá, nếu mất, chúng ta không mất ǵ, nếu được th́ chúng ta được nhiều.

Trường phái lịch sử t́nh cờ c̣n được thâu tóm và nổi tiếng qua câu nói của Pascal: «Nếu mũi của hoàng hậu Cléopatre ngắn thêm một tư, th́ bộ mặt của thế giới sẽ thay đổi (Si le nez de Cléopatre eût été plus court, la face du monde en eût été changée).

Đây là quan điểm lịch sử t́nh cờ được diễn đạt một cách rơ ràng nhất, v́ nếu cái mũi của Cléopatre không dài, Cléopatre không đẹp để cho Antoine ( 83-30 TTL), tướng La Mă phải say mê, th́ bộ mặt thế giới sẽ khác. Đây là một biến cố lịch sử lớn của nhân loại bị ảnh hưởng bởi t́nh cảm của con người, nhất là bởi t́nh cảm của những người có đương quyền.

Trường phái cho rằng lịch sử nhân loại là hữu lư, tiêu biểu của trường phái này, nếu tính xa là Réné Descartes (1596-1619) ở Pháp và Francis Bacon (1561-1626) ở Anh ; và gần  là Hégel và Marx.

Hégel, một triết gia lớn của thế giới, thầy của Fuerbach va Marx đă nói về Descartes  «Descartes, trên thực tế là người sáng lập ra nền triết học hiện đại, với ư nghĩa là nền triết học này đă lấy tư tưởng của con người làm nền tảng.»

Thực vậy, theo Descartes, tôn giáo không c̣n có thể ra lệnh cho con người suy nghĩ như thế nào, mà chính là con người tự suy nghĩ cho chính nó. Ông đặt con người ở trung tâm tư tưởng của ông, và nghiên cứu nó theo phương pháp hữu lư, áp dụng cho tất cả những lănh vực của sự hiểu biết.

Trước ông không lâu, ở bên Anh, có Francis Bacon, người được coi như một trong những sáng lập viên của nền khoa học hiện đại với phương pháp qui nạp (l’induction), dựa trên sự quan sát, t́m kiếm, phân tích những sự việc, trước khi đi đến kết luận, đi từ quan sát những sự kiện nhỏ, đặc thù, rồi sau mới đi đến kết luận tổng quát ; trái hẳn với phương pháp diễn dịch (la déduction), đi từ tổng quát, rồi sau mới tới cá biệt. Tiêu biểu là phương pháp tam đoạn luận, qua câu: «Là con người ai cũng phải chết. Socrate là người. V́ vậy Socrate cũng sẽ chết.» Quả là đi từ một mệnh đề tổng quát, rồi sau đó mới tới một mệnh đề cá biệt.

Trường phái này cho rằng lịch sử là hữu lư, v́ họ muốn thay thế h́nh ảnh của Thượng đế bằng chính h́nh ảnh của con người. Quan niệm lịch sử này được gói ghém trong câu nói của Feuerbach (1804-1872), triết gia người Đức, trước K. Marx, nhưng cũng là đồng môn, cùng là học tṛ của Hégel ; câu nói đó là: «Le grand tournant de l’histoire de l’humanité, ce sera le moment où l’homme prend conscience que le Dieu de l’homme c’est l’homme lui-même.» (Khúc quanh lớn của lịch sử nhân loại, đó là lúc mà con người ư thức được rằng Thượng đế của con người chính là con người vậy.)

Con người -Thượng đế (Homme - Dieu) của Hégel  (1770-1831) chính là con người lư trí (homme de raison), lư trí con người đi từ cái ǵ chủ quan tới cái ǵ khách quan, theo phương pháp biện chứng Đề - Phản Đề - Tổng Đề. Và một khi tư tưởng con người trở thành khách quan th́ nó trở thành hiện thực. Câu nói nổi tiếng của Hégel: «Tất cả những ǵ hữu lư đều trở thành hiện thực. Và tất cả những ǵ hiện thực, đều hữu lư.» (Tout ce qui est rationnel, est réel. Et tout ce qui est réel, est rationnel.)

Con người - Thượng Đế của Marx là con người vô sản. Con người này sẽ thay thế Thượng đế để thực hiện thiên đàng nơi địa giới. Ở điểm này tôi không thể đi sâu vào việc phê b́nh Marx, mong độc giả thông cảm và hăy coi những bài viết của tôi về Marx (1).  Thực ra, triết học sử quan của Marx là hoàn toàn lấy từ Hégel, nhưng đổi ngược lại, Hégel th́ cho rằng ư tưởng (l’idée) quyết định, Marx th́ cho rằng vật chất và xa hơn nữa là hạ tầng cơ sở kinh tế quyết định. Marx lấy câu của Hégel, nhưng đổi ngược lại, cho câu «Tất cả những ǵ hiện hữu th́ đều hữu lư»,  lên đầu; và cho câu «Tất cả những ǵ hữu lư th́ hiện thưc», xuống dưới.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là 2 chế độ cộng sản Việt Nam và Trung Cộng vẫn c̣n tồn tại. Sự tồn tại này có thể nói lên sự hữu lư hay sự vô lư, t́nh cờ của nó hay không?

Để trả lời câu hỏi này, cũng có 2 trường phái:

Trường phái hữu lư đưa ra những lư do sau:

-         Nguyên như sự kiện nó hiện hữu, tồn tại đă là hữu lư rồi, đúng như câu của Marx: «Tất cả những ǵ hiện hữu đều hợp lư»  (Tout ce qui réel est rationnel.)

-         Cộng sản Á châu khác cộng sản Âu châu, nhất là Đông Âu; v́ cộng sản Đông Âu là được dựng lên dưới gót giày của quân đội chiếm đóng Liên Sô; c̣n cộng sản Trung Cộng và Việt Nam là được thành h́nh qua cuộc đấu tranh chống thực dân.

-         Cộng sản Trung cộng và Việt Nam đă rút tỉa kinh nghiệm từ sự sụp đổ của cộng sản Đông Âu.

-         Giới lănh đạo cộng sản Việt Nam gian manh, quỉ quyệt và ác ôn, côn đồ hơn Đông Âu, đă t́m cách triệt hạ không thương tiếc những người đối lập, t́m cách đánh rắn đánh dập đầu, nhằm vào những người lănh đạo, trí thức đối lập để đánh và họ không từ một thủ đoạn gian manh, hèn hạ nào, như việc mướn những kẻ lưu manh ném đồ dơ vào nhà những người đối lập.

-         V́ Trung cộng và Việt Nam, Bắc Hàn c̣n mang quá nặng truyền thống phong kiến, mảnh đất mầu mỡ cho độc tài cộng sản sinh xôi nẩy nở.

-         V́ giai tầng sĩ phu, trí thức, phần lớn c̣n bị ảnh hủng sâu đậm bởi đầu óc sĩ phu phong kiến, học để có bằng, rồi ra làm quan, phụng vụ triều đ́nh, có đầu óc «Trên đội, dưới đạp», trên th́ đội triều đ́nh, dưới th́ đạp dân, theo kiểu câu nói của dân: «Chửa đỗ ông nghè đă đe hàng tổng.», nay th́ đạp dân, đội «chính quyền».

Những người cho rằng cộng sản Việt Nam và Trung cộng c̣n tồn tại là t́nh cờ, không hữu lư; và họ đưa ra những luận cứ sau:

Về Việt Nam, với những lư do sau:

Cái chết của Lê Duẫn, Tổng Bí thư Đang CSVN, vào năm 1986, là một trong những t́nh cờ lịch sử giúp cộng sản VN tồn tại. Vào lúc đó 2 người muốn lên chức Tổng Bí Thư là Lê đức Thọ và Trường Chinh, cả 2 đều bảo thủ và phong kiến. Khi Lê Duẫn chết, th́ bên Nga, Gorbatchev đă lên chức tổng Bí thư được một năm, 1985. Trường Chinh đă lên thay thế Lê Duẫn với chức quyền Tổng Bí Thư, đă sang Nga «xin sắc phong» 2 lần ; nhưng Gorbatchev không chịu, muốn thay thế bằng những người lănh đạo trẻ, ít bảo thủ. Chính v́ lẽ đó mà Nguyễn văn Linh mới lên. Nhưng một phần v́ Gorbatchev không nắm vững nội t́nh Đảng CSVN, một phần v́ chú trọng nhiều đến nội t́nh Nga và các nước Đông Âu, nên không rơ nội t́nh Đảng CSVN, bề ngoài là Nguyễn văn Linh, nhưng bên trong là hoàn toàn do Lê đức Thọ, một con người vô cùng bảo thủ, phong kiến và ác ôn côn đồ, không những đối với người ngoài mà ngay cả đối với người trong đảng, khống chế, không những đảng mà cả chính quyền. Chúng ta chỉ cần xem sơ danh sách Bộ Chính trị và Chính phủ lúc đó th́ chúng ta rơ : hoàn toàn là tay em của Lê đức Thọ nắm từ chức Thủ tướng, như Đỗ Mười, tới Bộ Quốc pḥng như Lê đức Anh, Bộ Nội Vụ như Mai chí Thọ, em của Lê đức Thọ v.v.. Con người Lê đức Thọ được mệnh danh là «  Anh Sáu Búa, Anh Sáu Tú Bà và Anh Sáu Hèn « , tên mà chính những người trong đảng đặt cho hắn như nhiều người đă biết (2).

Gorbatchev muốn tái lập lại bang giao với Trung Cộng đă bị đứt đoạn từ thời Khrouschev tới thời Brejnev, Andropov và Tchernenko, nên không muốn quá can thiệp vào nội t́nh Việt Nam, như ở các nước Đông Âu, v́ nể mặt Trung cộng.

Gorbatchev nghĩ rằng Cộng sản Tàu cũng sẽ thay đổi, v́ 2 người Tổng Bí thư liên tiếp lúc đó là Hồ diệu Bang và Triệu tử Dương, cũng thuộc phe cải cách, như chúng ta rơ ngày hôm nay. Và một khi Tàu thay đổi, th́ CSVN cũng thay đổi.

Thực vậy, khi chúng ta nghiên cứu Biến cố Thiên An Môn 1989, th́ chúng ta thấy sự thất bại lại là một sự t́nh cờ, vô lư ; v́ hữu lư mà nói th́ Thiên An Môn phải thành công, v́ người chủ trương, cầm đầu, như chúng ta đă rơ ngày hôm nay là Triệu tử Dương, đương kim Tổng Bí Thư. Đứng đằng sau ông có cả Bộ Quốc Pḥng, Tổng Tư Lệnh khu Bắc Kinh, các đại học, thợ thuyền và sinh viên. Ngay cả Đặng tiểu B́nh lúc đầu cũng đứng trung lập. Ông chỉ ngả về phe bảo thủ khi Triệu tử Dương không kiểm soát nổi đoàn biểu t́nh, có những biểu ngữ chống ông. Thêm vào đó có quyết định của bà Đặng dĩnh Siêu, vợ của Chu ân Lai, mẹ nuôi của đương kim thủ tướng Lư Bằng, sợ hiện tượng Cách mạng Hồng vệ binh lại xẩy ra, mà phần lớn những người trong trung ương đảng và chính phủ đều là nạn nhân.

Ám ảnh hiện tượng cách mạng Hồng Vệ Binh trở lại đă đè nặng lên 2 gia đ́nh có quyền thế nhất lúc bấy giờ. Con trai của Đặng tiểu B́nh th́ sợ tụi Hồng vệ Binh, khi chúng đến cư xá t́m bắt ông, đă nhảy từ lầu 2 xuống, bị găy xương sống, phải ngồi xe lăn. Ông bà Chu ân Lai có nhiều con nuôi, nhưng chỉ nhận chính thức một người con gái, được gửi sang Liên sô học về ballet, về làm ở Opéra Bắc Kinh. Vào thời Cách mạng Hồng vệ binh, chính Chu ân Lai đă kư sắc lệnh cho con ḿnh đi « học tập » ; không dè bị tụi tay em của phe chống đối giết chết bằng cách đóng một cái đinh dài trên đầu. Bà Đặng dĩnh Siêu luôn luôn bị ám ảnh cho rằng chính ḿnh và chồng đă giết con ḿnh. Mặc dầu 2 sự kiện này có tính cách gia đ́nh, nhưng nó đă ảnh hưởng lớn cho những quyết định chính trị lúc bấy giờ.

Từ 2 quan niệm triết lư lịch sử đó, câu hỏi đến với chúng ta: Lịch sử có ư nghĩa, có chiều hướng hay không? Lịch sử hữu lư hay t́nh cờ?

Thực ra, lịch sử nhân loại có chiều hướng và lịch sử hữu lư chứ không t́nh cờ, với điều kiện là chúng ta phải nh́n nó toàn diện và thật lâu dài, chứ không phải ngắn hạn và cục bộ ; chẳng khác nào như chúng ta nh́n một cuộc đại chiến, nếu chúng ta chỉ nh́n cục bộ, chiến thuật, từ một vài trận chiến, th́ chúng ta dễ sai lạc. Chẳng hạn như cuộc Đại Chiến thứ Nhất, thứ Nh́ và ngay cả Chiến tranh Lạnh. Nếu chúng ta nh́n vào lúc đầu  Đại Chiến thứ Nh́, chúng ta thấy quân đội Phát xít Hitler bách chiến bách thắng, chúng ta dễ đi đến kết luận sai lầm cho rằng nhất định Hitler sẽ thắng; nhưng nếu chúng ta nh́n lâu dài, không phải chỉ một vài trận, không phải chỉ trên b́nh diện quân sự, mà phải cả trên b́nh diện kinh tế, khoa học, kỹ thuật, th́ kết luận của chúng ta sẽ khác.

Cũng như Chiến tranh Lạnh kéo dài gần nửa thế kỷ, nếu chúng ta chỉ nh́n ban đầu, thấy phong trào giành độc lập lên cao, cộng sản lợi dụng phong trào này, cho người nằm ở phía sau, cướp chính quyền, mặc dầu theo đúng nghĩa, cộng sản là phản lại quốc gia, dân tộc, th́ chúng ta dễ dàng đi đến kết luận là: «Cộng sản sẽ toàn thắng trên thế giới;» Nhưng kết cục như chúng ta đă thấy hôm nay là cộng sản đă thua, chỉ c̣n rơi rớt lại một vài nước.

Để ư thức được lịch sử có chiều hướng và hữu lư, chúng ta phải nh́n thật lâu dài, không phải 50 năm, 100 năm, mà cả 1000 năm và hơn nữa, v́ đây là lịch sử của văn hóa, văn minh.

Thực vậy, nhân loại hiện đă trải qua 5 nền văn minh, từ văn minh trẩy hái, con người c̣n ăn lông ở lỗ, hái trái cây hay săn bắn quanh hang hốc của ḿnh để sống, qua thời kỳ văn minh du mục, con người phải đi xa để kiếm ăn. Nhưng dù đi xa, thức ăn sẵn có của thiên nhiên cũng khan hiếm, con người phải trồng trọt, nuôi xúc vật để sinh sống. Đó là thời văn minh định cư nông nghiệp. V́ vậy chúng ta thấy những nền văn minh lớn trên thế giới đều phát xuất từ những đồng bằng của những con sông lớn như sông Nil, sông Hằng, sông Dương Tử, sông Euphrate v. v.. ; v́ những con sông mang tới phù xa và nước, tốt cho việc trồng trọt và chăn nuôi. Chính nhờ văn minh định cư nông nghiệp này mà con người đă có thể thỏa măn được những nhu cầu thiết yếu, như miếng cơm, manh áo. Và một khi những nhu cầu thiết yếu được thỏa măn, th́ con người nghĩ đến những nhu cầu xa xỉ, khi có áo mặc rồi, th́ muốn có áo đẹp hơn, khi có miếng ăn rồi th́ muốn ăn ngon hơn. Con đường buôn bán Tơ Lụa và con đường buôn bán Gia Vị là từ đó. Con người bước sang nền văn minh thứ tư, đó là văn minh thương mại. Ngoài những phát minh trước đó như địa bàn, thuốc súng, chữ viết, giấy, máy in, với nền văn minh thương mại, con người phát minh ra máy hơi nước, điện, téléphone, máy điện tóan. Với téléphone, máy điện tóan, con người không cần đi xa để buôn bán, nhưng có thể ngồi một chỗ. Con người bước sang nền văn minh ngày hôm nay là văn minh tri thức, điện toán.

Tại sao lại là tri thức điện toán? V́, về kinh tế, 3 yếu tố quyết định sự sản xuất kinh tế, đó là lao động, đất đai và vốn. Với 3 nền văn minh trước tiên, nông nghiệp, du mục và trẩy hái, lao động chủ yếu là lao động bắp thịt, chân tay. Sự giàu có của một quốc gia được định qua sự kiện quốc gia đó có nhiều dân để có sức mạnh bắp thịt, chân tay, nước đó có nhiều đất đai, hầm mỏ hay không. Nhưng bắt đầu từ văn minh thương mại, nhất là văn minh tri thức, th́ lao động chủ yếu là trí thức, đầu óc. Sự giầu có của một quốc gia được định qua sự kiện nước đó có một hàng ngũ trí thức đông có nhiều phát minh sáng kiến khoa học hay không?

Những mô h́nh tổ chức nhân xă tương xứng với mỗi nền văn minh là chế độ gia tộc, chế độ bộ lạc, chế độ quân chủ phong kiến và chế độ dân chủ, tự do. Lịch sử con người đi từ chỗ là thần dân nô lệ của ông tộc trưởng, tù trưởng, ông vua tới chỗ con người mỗi ngày một được tự do, nhân quyền của nó được bảo đảm, tôn trọng hơn. Quyền hành của tộc trưởng, bộ lạc trưởng, vua chúa lúc đầu th́ không có giới hạn, muốn bắt ai, bỏ tù ai, giết ai cũng được, nhưng càng ngày càng bị phân quyền, chia quyền đi đến dân chủ. Dân chủ chúng ta có thể định nghĩa nhiều cách khác nhau, nhưng chúng ta có thể định nghĩa đơn giản đó là chế độ tổ chức nhân xă trong đó con người có thể dùng lá phiếu của ḿnh bầu lên hay truất phế người lănh đạo của ḿnh, khác với chế độ độc tài gia tộc, bộ lạc hay quân chủ phong kiến ở chỗ người lănh đạo là cha truyền con nối. Chế độ độc tài cộng sản hay độc tài quân phiệt phát xít chỉ là mặt trái, mặt phải, tàn dư của chế độ quân chủ phong kiến để lại. Trung cộng và Việt Nam th́ dấu diếm, nhưng độc tài Bắc Hàn th́ cha truyền con nối, độc tài Cu Ba th́ anh truyền, em nối. Nếu nh́n về khía cạnh văn minh, không kể chi Việt Nam, Bắc Hàn và Cu Ba, Trung cộng hiện nay mới chập chững bước vào thời kỳ văn minh thương mại. Ư đồ chuyển từ văn minh định cư nông nghiệp của Tàu sang văn minh thương mại tới rất sớm, có thể nói từ thời Xuân thu (722-402 trước Tây Lịch) với Quản di Ngô của nước Tề đă biết khai thác,  buôn bán muối và sắt để làm giàu, sau đến thời Chiến quốc (403-256 tTL) với Lă bất Vi của nhà Tần, qua câu hỏi bố ông: «Làm ruộng th́ lời bao nhiêu? Buôn bán th́ lời bao nhiêu?». Nhưng ư đồ này bị dẹp tan bởi chế độ quân chủ phong kiến, quá độc tài vá ác ôn, mà chế độ cộng sản ngày hôm nay chỉ là một tàn dư. Đây là điểm quan trọng, toàn diện và lâu dài của lịch sử Tàu; chứ không phải nh́n thấy Trung Cộng xuất cảng, bán ra những hàng tiêu dùng, đồ chơi, mà cho rằng Trung Cộng đă theo kịp những nước tiền tiến và c̣n tiên đoán là Trung Cộng sẽ ngự trị và lănh đạo thế giới. Và đây cũng là một trong những nguyên do chính khiến cho văn minh đông phương, mặc dầu đến rất sớm, nhưng bị khựng lại, bị vượt bởi văn minh tây phương, v́ các quốc gia tây phương họ đă biết từ bỏ sớm chế độ quân chủ phong kiến với 2 cuộc cách mạng, cách mạng Hoa Kỳ 1776 và cách mạng Pháp 1789, để bước vào chế độ dân chủ, tôn trọng nhân quyền, mảnh đất mầu mở cho con người phát triển, không phân biệt ḍng họ, chủng tộc, màu da, giai cấp. Ngày nào Trung Cộng c̣n chưa dân chủ hóa chế độ, c̣n chưa tận dụng được nhân tài, trí thức, làm họ c̣n bỏ nước ra đi, ngày đó Trung cộng c̣n thua xa những nước tiền tiến Tây phương, nói chi đến việc thống trị và lănh đạo thế giới.

Lịch sử nhân loại có ư nghĩa và chiều hướng là như vậy. Có ư nghĩa là những quyền căn bản của con người mỗi ngày được một tôn trọng hơn, có chiều hướng là mô h́nh tổ chức nhân xă mỗi ngày một tốt đẹp hơn, đi từ độc tài tới dân chủ.

Ngày hôm nay với nền văn minh tri thức, điện toán, những chế độ độc đoán, độc tài, dù tả hay hữu, c̣n rơi rớt lại, th́ chỉ là cái ǵ phi lư của lịch sử nhân loại, sẽ sớm muộn bị đào thải, dù là độc tài tả cộng sản Việt Nam, Trung cộng, Bắc Hàn, Cu ba hay là độc tài hữu như ở Miến Điện hay ở bất cứ một nơi nào.

 

Paris ngày 28/10/2010

Chu chi Nam

(1) Xin xem thêm những bài về K.Marx và cộng sản trên : http://perso.orange.fr/chuchinam/

<<trở về đầu trang>>