Phát biểu ư kiến ngày 22.4.1977.

Một tuần sau, ngày 22.04.77, có cuộc họp Góp ư kiến vào bản dự thảo “Đề cương báo cáo của Đảng bộ tỉnh B́nh Trị Thiên”. Đc Điền lấy làm vinh dự được mời tham gia đóng góp ư kiến, cám ơn Ban tổ chức và coi đây là một việc làm có tính cách cởi mở, mới mẻ “v́ Đảng và Tôn giáo không đi chung với nhau”. (Cử toạ đột xuất vỗ tay!) Với tư cách là người lănh đạo tôn giáo, Đức cha góp ư về Chính sách tôn giáo của Đảng.

1) Về cách tiếp cận vấn đề tôn giáo trong bản Đề cương, đức cha thấy tôn giáo chỉ được nhắc tới 2 lần. Một lần, trong mục “phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân” có nói đến “đoàn kết các tầng lớp nhân dân” trong đó có đồng bào các tôn giáo. Một lần nữa khi nói về “củng cố quốc pḥng, bảo vệ an ninh, chính trị và trật tự xă hội” sau khi đă kể ra bao nhiêu tội phạm và các âm mưu phá hoại…”.

2) “Để tránh những lo âu và cảm t́nh không mấy tốt của đồng bào có tôn giáo đối với Đảng”, Đức cha “đề nghị đem chỗ nói về chính sách tôn giáo lên mục B, nơi nói về “phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân”. Nhận xét của Đc Điền lật tẩy ư đồ của Đảng : khi Đảng nói chính sách tôn giáo, phải hiểu chính sách đàn áp tôn giáo. Nếu không, tại sao đặt tôn giáo vào mục an ninh chính trị, xă hội và xếp hoạt động tôn giáo bên cạnh những âm mưu phá hoại và mọi thứ tội phạm? Thực tế là chính quyền đang đàn áp tôn giáo.

Đức cha đơn cử một việc mới xảy ra trước đó mười ngày. Ngày Chúa nhật 10-4-1977 là ngày lễ Phục sinh của Công giáo, một ngày lễ lớn, được chuẩn bị bằng cả một tuần trước. “Xă Hải Trí phải làm thuỷ lợi trong thị xă Quảng Tri. Huyện cho làm trong 10 ngày nhưng xă rút xuống c̣n năm ngày để thi đua. Mỗi thôn được chia phần của ḿnh và sẽ phát động lao tác vào sáng Chúa nhật. Ngày thứ bảy, thôn Trí Bửu (hầu hết là công giáo) đă đệ đơn xin xét lai cho đồng bào công giáo có giờ đi cử hành nghi lễ đạo, rồi sau đó sẽ đi làm, nếu không kịp th́ xin làm đêm nữa. Nhưng xă không cho (…). Có người nói với xă xin xét lại, v́ nếu đồng bào họ không tuân lệnh, th́ tổn thương phần nào uy tín của chính quyền địa phương. Như hôm lễ Giáng Sinh 76, thôn Trí Bửu cũng đă không đi làm v́ họ phải đi lễ. Nhưng xă cương quyết không xét lại… Th́ rồi, thôn Trí Bửu lấy quyền nhân dân làm chủ nên không đi làm thuỷ lợi hôm đó, mà đi lễ hết. Ngày hôm sau họ huy động cả thôn ra lảm thuỷ lợi th́ thay v́ năm ngày, họ làm trong hai ngày rưỡi là xong. Nghe nói xă định tuyên dương họ, nhung họ không nhận v́ họ không tuân lệnh đi làm trong ngày lễ Chúa Phục Sinh hôm đó”.

Những trường hợp cụ thể như trên cho phép khẳng định một cách khái quát : “Chỉ có tự do tín ngưỡng thực sự th́ những người có tín ngưỡng mới sống thoải mái, hạnh phúc trong chế độ xă hội chủ nghĩa mà thôi” ! Đảng và Nhà nước chủ trương tự do tín ngưỡng bằng văn bản, sắc lệnh. Đă có tới 5 sắc lệnh và thông tư. “Nhưng trong thực tế vẫn có những khẩu lệnh đi ngược lại với chính sách”.

Hai bài phát biểu trên mở đầu cho mười năm gian khổ của một công dân giám mục, vốn kín đáo, gần gũi với những con người lao động, những tầng lớp thấp kém trong xă hội hơn là những kẻ có quyền lực, nay bị lịch sử đẩy ra sân khấu của thời cuộc.

Chính quyền ra tay

Đây là khoảng thời gian chính quyền bắt đầu đặt vấn đề với ngài. Đặt vấn đề v́ trước đó ngài đă tỏ thái độ rất tích cực với những lời nói tốt đẹp của chính quyền. Rồi từ đặt vấn đề đến trù dập trong suốt 10 năm trời.

Mặt trận Tổ quốc Tp HCM can thiệp bằng cách đi kiện Đc Điền trước Đc B́nh. Ngày 06.08.1977, ông Nguyễn Văn Ch́, Chủ tịch UBMTTQVN/Tp HCM, kính gửi "Ông Tổng Giám mục Nguyễn Văn B́nh, Tổng Giáo phận Tp HCM" một bản "NHẬN ĐỊNH VỀ HAI BẢN VĂN ghi lại lời phát biểu của TGM Nguyễn Kim Điền.

Ông Ch́ ra bộ ngây thơ. Ông không biết hai phát biểu kia có phải của Đc Điền. Nếu là của Đc Điền, không biết Đức cha có muốn cho phổ biến không? Ông chỉ biết hai bản văn kia đă được phổ biến rộng răi trong nước, là chẳng những trong giới Thiên Chúa giáo, mà cả Phật giáo nữa. Nếu chỉ có thế, ông cũng chẳng lo, v́ c̣n nằm trong tầm tay đàn áp của ông. Tiếc cho ông, nó lại được phổ biến rộng răi ở ngoại quốc. V́ húy kỵ, ông nói "một số nơi khác". Điều chắc chắn, đối với ông, đó là một hành động phản bội, bỉ ổi "lợi dụng tự do tín ngưỡng". Sau khi hát đi hát lại bài tự do tôn tín ngưỡng, tự do tôn giáo, lương giáo đoàn kết, toàn dân một ḷng v..v… Ông lên án:

Chúng tôi cho rằng: người ta không thể nhân danh tự do tín ngưỡng, nhân danh Chúa, nhân danh Phật để cho phép ḿnh làm, hoặc là bênh vực cho những hành động bỉ ổi xấu xa nhất, phi đạo đức nhất. Chúa và Phật cũng như đồng bào các tôn giáo và những hàng giáo phẩm chân chính nhất định sẽ không cho phép làm như thế. Những người làm như thế, bênh vực như thế, không những làm mất phẩm giá của ḿnh, mà c̣n làm mất phẩm giá của đồng đạo, của đạo lư mà chính tác giả hai bản văn đang tín ngưỡng. Làm như thế là nhân danh tự do tín ngưỡng để khuyến khích mọi hành động phản cách mạng, mọi hành động xấu xa phi đạo đức. Chúng ta tin tưởng đồng bào có đạo cũng như các hàng giáo phâm chân chính trong tôn giáo sẽ kiên quyết chống lại những thái độ và hành động như thế.

Đàn áp tôn giáo trắng trợn: Nghị quyết 297/CP

Hơn 3 tháng sau, chính sách đàn áp tôn giáo được chính quyền ngang nhiên ghi trên giấy trắng mực đen với Nghị Quyết 297/CP Hội đồng Chính phủ ra ngày 11.11.1977. Từ đây, không c̣n là không có tự do tôn giáo thực sự nữa. Mà là đàn áp tôn giáo trắng trợn. Nghị quyết 297 áp dụng cho Miền Nam chính sách đàn áp tôn giáo đă thực hiện tại Miền Bắc từ 1955, với Sắc Lệnh 234 khá cởi mở… trên giấy tờ. Bây giờ th́ trên giấy tờ cũng không c̣n nữa. Đánh giá Nghị quyết này, Đc Điền nói:

        Nghị quyết 297/CP là cái “tḥng lọng” để thắt cổ chúng tôi mà thôi

Đúng thế:

Ngày 16.3.1979, UBND tỉnh ra quyết định tổ chức lại Đại chủng viện Huế: "Trường phải nhằm đào tạo những người chuyên hoạt động tôn giáo tốt (…) và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xă hội chủ nghĩa". V́ thế trường sẽ "do hệ đại học chuyên nghiệp quản lư", "tổ chức và nội dung giảng dạy" cũng như "quy hoạch đào tạo v.v…" phải được Ủy ban Nhân dân tỉnh xét duyệt.

Ngày 13.12.1979, đến lượt Tiểu chủng viện bị công lập hóa.

Đức cha trả lời dứt khoát:

Ơn thiên triệu làm linh mục hoàn toàn thuộc quyền Thiên Chúa và Hội Thánh có trách nhiệm xét đoán, xác nhận mỗi ơn thiên triệu để truyền chức thánh.

Các chủng viện Công giáo được thiết lập trên những nguyên tắc mà Hội Thánh đă quy định trong Giáo luật về Tiểu chủng viện và Đại chủng viện (Giáo luật các số 1358-1371).

Hội Thánh phải được tự do trong việc chọn lựa đào tạo chủng sinh, việc truyền chức, bổ nhiệm và thuyên chuyển các linh mục (Sắc lệnh về đào tạo linh mục).

Những nguyên tắc và quy luật trên là kinh nghiệm ngàn năm của Hội Thánh nói chung và của Giáo phận Huế từ mấy trăm năm qua nói riêng.

            Nhà nước áp dụng Nghị quyết 297. Đc Điền khẳng định quyền và bổn phận của Hội Thánh. Đàn áp là quyền và lực của nhà nước. Giáo hội dù bị đàn áp tới đâu cũng không thể nhượng bộ một phân ly nào về căn tính của ḿnh. Nhưng đây chưa phải là âu lo lớn nhất của Tgm Huế.

            Mối âu lo lớn nhất của Tgm Nguyễn Kim Điền: Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước.

Chính quyền thẳng tay đàn áp tôn giáo là chuyện tất yếu nằm trong bản chất của nó. Điều khiến Đức cha lo ngại nhất là chính người trong Giáo hội phá Giáo hội. Những người do chính quyền gài vào bằng nhiều cách, từ lâu, từ lúc c̣n tấm bé, hoặc bị mắc bẫy cách này hay cách khác (t́nh, tiền, quyền) nhằm quốc doanh hóa Giáo hội và thành lập Giáo hội tự trị, tách rời khỏi Giáo hội hoàn vũ như bên Trung cộng. Chính trong mối lo âu này mà Đức cha tương đối cô độc.

Những người công giáo yêu Tổ quốc, yêu ḥa b́nh ngoài Bắc.

Ở miền Bắc trước 75 đă có “Hội liên lạc những người Công giáo yêu nước và hoà b́nh” thành lập hồi tháng 3.1955. Đây là công cụ Nhà nước dùng để phá đạo, bách hại đạo từ bên trong. Ai chống lại nhóm đó bị coi là chống lại nhà nước. Người Công giáo chịu bao khốn khó, tù đầy cũng là do nhóm này. Hai linh mục nổi tiếng của nhóm: Nguyễn Thế Vịnh và Vơ Thành Trinh.

Cũng may nhóm này gồm toàn những linh mục hay giáo dân được lựa chọn ở những thành phần không đạo đức, nên ít ai theo; họ có cái quyền của nhà nước, mà họ lại dốt nát, nên càng dữ tợn, người ta vừa sợ, vừa biết bộ mặt của họ. V́ thế, nhóm đó đă sắp tàn nếu không có miền Nam đến tiếp sức và hồi phục nó dưới nhăn hiệu mới.

Ủy ban Đoàn Kết Công giáo Yêu nước

Tại miền Nam, ngay sau ngày 30.4, linh mục Nguyễn Đ́nh Thi đă chuyển tờ Công giáo và Dân tộc về cho linh mục Trương Bá Cần. Báo đă ra mắt số đầu tiên tại Sài G̣n với giấy phép của Bộ Văn Hóa Thông tin chính phủ cách mạng Lâm thời ngày 4.7.1975. Đầu năm 1980, có Ủy ban Vận đông Công giáo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Gọi tắt là Ủy ban Vận động Công giáo (UBVĐCG)

Tháng 8.1983, có Hội nghị Ủy ban Liên lạc Công giáo Toàn quốc (UBLLCGTQ) tại Tp HCM quyết định triệu tập Đại hội những người Công giáo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Ḥa b́nh.

Đại hội đă họp tại Hà nội từ ngày 8 đến 10.11.1983 và thành lập Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước Việt Nam. V́ thế Đại hội những người Công giáo Việt Nam xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Hoà b́nh cũng được gọi là Đại hội Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước Việt Nam. Lm Nguyễn Thế Vịnh làm chủ tịch UBLLCGTQ, nhưng đầu năo của Ủy ban là 4 linh mục đă được 'đảng xây dựng' như chính họ công nhận: Cần Từ Minh Bích. Là những ngưới trí thức, mấy ông này tế nhị, hiền từ chứ không hung hăng như mấy ông miền Bắc trước kia. Để chính danh, phải gọi là Ủy ban Đoàn kết Linh mục Yêu nước. C̣n giáo dân yêu nước th́ chính quyền dùng vào việc khác hữu hiệu hơn, chẳng hạn làm trong Ban Tôn giáo chính phủ. Ủy ban tuy lèo tèo nhưng rất mạnh: sức mạnh của ông chủ nó.

Ngày 19.10.1983, Đức cha Nguyễn Kim Điền đă gửi thư cho linh mục Nguyễn Thế Vịnh, Chủ tịch Ủy ban Liên lạc Công giáo toàn quốc, phản đối ư đồ thành lập Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước Việt Nam. Ngài viết: "Ai cũng biết Ủy ban Liên lạc Công giáo ở Trung Quốc đă biến thành Giáo hội Tự trị, tách ĺa khỏi Giáo hội tông truyền Rôma. Đương nhiên, Đức cha thừa biết ngài không thể ngăn chặn được việc đó, v́ đây là một cơ quan do chính quyền thiết lập. Nhưng bổn phận của ngài và của mọi giám mục là phải ngăn cản. Ngài cấm các linh mục Giáo phận Huế tham dự. Và treo chén linh mục Nguyễn Văn Bính, dưới quyền ngài, v́ đă gia nhập UBĐKCGYN. Những lư do khiến Tgm Huế chống lại việc thành lập UB này sẽ được nhắc lại cách chi tiết cho các linh mục quốc doanh trong một dịp gặp linh mục Huỳnh Công Minh.

Nói với các linh mục trong UBĐKCG.

Linh mục Minh, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch UBĐKCGYN VN có tới gặp Đc Điền, xin tha vạ cho linh mục Nguyễn Văn Bính. Đức cha trả lời: Người muốn tha phạt linh mục Bính nhất, chính là Tgm Huế. Tuy nhiên, là linh mục, chắc Huỳnh Công Minh dư biết: Giờ phút nào linh mục Bính không theo UBĐKCGVN nữa, th́ tức khắc khỏi vạ ngay. Nhân dịp này, Đc Điền nói với linh mục Huỳnh Công Minh để ông về nói lại với các đồng chí của ông:

            1)Đảng cộng sản dùng họ để phá Giáo hội. Hăy đọc Bài mười một "Chủ nghĩa Xă hội và Tôn giáo"  trong quyển CHỦ NGHĨA XĂ HỘI KHOA HỌC, chương tŕnh trung cấp. Nhà xuất bản sách Giáo khoa Mác-Lênin, Hà Nội 1978, trang 18: “Nhà nước xă hội chủ nghĩa đoàn kết các tổ chức tôn giáo trên cơ sở lợi ích chung, trong một mặt trận dân tộc thống nhất, cùng toàn dân đấu tranh cho độc lập dân tộc dân chủ và chủ nghĩa xă hội, đồng thời xây dựng giáo hội độc lập, thoát ra khỏi sự lệ thuộc của giáo hội nước ngoài". Chính sách là thế. Họ phải đem thực hành, như các nước xă hội chủ nghĩa khắp nơi, điển h́nh là Trung Quốc. Nếu các linh mục việt nam ḿnh không làm "giáo tầu da… chệc, củi đậu nấu đậu" th́ Nhà nước sẽ thành lập cách khác.

            2) Thực tế th́ UBĐKCGYNVN đă tỏ ra ḿnh độc lập với Giáo Hội rồi:

            a- Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu nước  đă biên thư mời trực tiếp các linh mục họ nhắm để vào UBĐKCGYNVN mà không qua các Giám mục, lại nhờ Nhà nước làm áp lực bảo các giám mục phải tạo điều kiện cho các linh mục kia đi họp tại Hà Nội vào cuối năm 1983.

            b- Linh mục Nguyễn Văn Bính (Huế) là LM điển h́nh của LM UBĐKCGYNVN, bất chấp Giáo luật 278c và Tuyên cáo của Thánh bộ Giáo sĩ 8-3-1982, bất kể khuyến cáo của GM ḿnh, c̣n ngạo ngược xin GM ḿnh cấp cho giấy phạt vạ trước để đi họp thành lập UBĐKCGYNVN nữa; khi bị phạt rồi c̣n thách thức là ḿnh không bao giờ đổi ư rút tên khỏi UB kia, chỉ chờ GM đổi ư sửa sai thôi. TGM Huế không muốn có một LM như thế trong giáo phận.          

c- Về mặt tự trị, th́ thực tế Nhà nước chỉ xem UBĐKCGYNVN là giáo hội chính thức. Bằng chứng: Tết năm 1984, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng vào ăn Tết ở Huế, th́ chính quyền địa phương chỉ mời LM Nguyễn Văn Ngọc (có cả ḷng đi họp UBĐKCGYNVN lần đầu mà khi về th́ bị cất chức Quyền Tổng đại diện và Cố vấn của Giáo phận) làm đại diện cho giới Thiên Chúa giáo tỉnh B́nh Trị Thiên mà không đếm xỉa ǵ GM sở tại. Mấy mươi năm qua, các linh mụctrong Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu nước, và chỉ có các ngài, được đi họp quốc tế như là đại diện Giáo Hội Công giáo Việt Nam. Ngày nay, bổ nhiệm, thuyên chuyển hay phong chức linh mục chẳng hạn… nếu không có “placet” của UBĐKCGYNVN th́ không xong.

d- Tại sao chính sách Nhà nước là diệt đạo, mà logích là các linh mục đều bị chèn ép mọi mặt, c̣n linh mục thuộc UBĐKCGYNVN được ưu đăi đủ cách? Nhà nước lại tổn phí hằng mấy triệu bạc để giúp thành lập UBĐKCGYNVN vừa qua? Và GM chống đối việc thành lập Ủy ban đó th́ bị thẩm vấn 120 ngày?

TGM Huế nói tiếp với linh mục Minh là ngài không tin linh mục sẽ làm những điều chống đối Hội Thánh công khai đâu, nhưng thế hệ sau linh mục Minh hay kế tiếp sau nữa ḱa…, v́ đă là công cụ cho chính sách Nhà nước rồi. Do đó, TGM Huế thấy, theo lương tâm ḿnh, cần phải báo động công khai, dù chỉ đơn độc một ḿnh. V́ TGM Huế không muốn gián tiếp tham gia vào việc phá Giáo hội. (Thư gửi hai đài Vatican và Veritas ngày 10.5.1985).

Nhưng thế hệ sau: một lời báo động đáng cho chúng ta hôm nay phải giật ḿnh.

(UBĐKCG hết thời hay ít hiệu quả hơn, th́ chính quyền làm cách khác: UBĐK hóa hàng Giáo phẩm: diễn tiến sự việc xảy ra đúng như nhận xét của Đc Điền. Dễ hiểu: lôgích của Đảng).

Tương đối cô đơn nhưng được nâng đỡ

Đc Điền nói với Huỳnh Công Minh: "TGM Huế thấy, theo lương tâm ḿnh, cần phải báo động công khai, dù chỉ đơn độc một ḿnh". Sự thể ra sao? Đức Giám mục Ban Mê Thuột hoàn toàn ủng hộ lập trường của TGM Huế. Sau khi vài linh mục của ngài đi tham dự cuộc họp thành lập UBĐKCG tại Hà Nội về, th́ ngài bảo họ phải rút ra khỏi cho mau. Các linh mục đó làm đơn cho ngài xin vâng phục mà đồng thời chính quyền cũng lại biết điều đó, nên gọi Đức Cha ra công an và cấm Đức Cha không được cản người ta như vậy, và nếu ngài muốn tự do đi kinh lư trong giáo phận th́ sẽ được với điều kiện đừng cấm cản việc kia. Đức Cha Xuân Lộc th́ nói: các anh đi họp Hà Nội trong lúc tôi nằm bệnh viện. Nhưng bây giờ anh nào ra mặt hoạt động th́ sẽ biết tôi! Theo một giáo dân trong UBĐKCG nhận định, th́ trong số 142 LM tham dự, nay chỉ có chừng vài LM là theo hẳn Ủy ban ấy thôi, c̣n lại th́ v́ sợ không dám công khai rút ra, nên chỉ theo cách tiêu cực. Nhưng phải ghi nhận: trong toàn Hội Thánh tại Việt Nam, chỉ có 1 linh mục bị treo chén v́ gia nhập UBĐKCG, linh mục Nguyễn Văn Bính.

Thực tế chỉ có Đc Điền cấm ngặt các linh mục dười quyền ngài tham gia UBĐK. Việc chống đối quyết liệt UBĐKCG là nguyên do chính khiến chính quyền trù dập Tgm NKĐ và nhiều người khác. Đặc biệt những người cộng tác gần gũi của ngài như lm Nguyễn Văn Lư, lm Trần Văn Quư, nữ tu Trương Thị Lư bị thẩm vấn, bắt bớ, giam cầm.

Nhưng:

"Các linh mục bị đi “làm việc” như thế nói các ngài đau khổ cho phần ḿnh th́ ít, mà xót xa cho Bề trên th́ nhiều. Tất cả an ủi nhau để kiên tâm chịu tử đạo ṃn v́ Chúa". Các linh mục Huế cho là v́ linh mục Nguyễn Văn Bính bị phạt treo chén, nên chính quyền đă trả thù bằng cách tàn phá, bắt bớ Giáo phận Huế. Các ngài e sợ TGM Huế đau ḷng trước áp lực, rồi mềm đi chăng, nên hết vị này tới vị kia đến thăm chừng, coi Đức Cha có nao ḷng mà nghĩ đến việc đấu dịu hay đầu hàng chăng. Các ngài khẳng định: chúng con vui ḷng chịu bắt bớ, xin Đức Cha đừng v́ chúng con mà bỏ cuộc. Chúng con cầu nguyện thêm để Đức Cha trung kiên đến cùng".

Và Đức cha đă trung kiên đến cùng.

Lời trăn trối: Thư Chung gửi Tổng Giáo phận Huế ngày 19-10-1985

            Kính gởi các Linh mục, Tu sĩ nam nữ và Anh Chị Em tín hữu Giáo phận Huế

            Anh Chị Em rất thân mến

            Năm 1971, tại Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới, tôi có phát biểu: “Đă có những Giám mục chịu chết v́ bênh vực quyền lợi của Hội Thánh. Nhưng ngày nay có Giám mục nào dám chịu chết để bênh vực quyền lợi của con người không?” Hạnh phúc thay, hôm nay chính tôi được Chúa gọi để chịu tù ngục, chịu chết v́ bênh vực nhân quyền, chân lư và công b́nh.

            “Sắc lệnh về Tôn giáo” đă kư tại Hà Nội ngày 14-06-1955 do Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa Hồ Chí Minh và Chủ tịch Quốc hội Phạm Văn Đồng, chương bốn, điều 13: “Chính quyền dân sự không can thiệp vào nội bộ Tôn giáo. Những liên hệ giữa các Giáo hội Công giáo Việt Nam và Ṭa thánh La Mă là vấn đề nội bộ”. Điều 14: “Các tổ chức Tôn giáo phải tôn trọng luật pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa như mọi tổ chức nhân dân khác”.

            Tuy nhiên, nếu luật pháp đi ngược với ư Trời, chà đạp các quyền của con người, trong đó có quyền tối thượng là tự do tín ngưỡng, th́ như trong biên bản làm với Công an B́nh Trị Thiên ngày 15-10-1984, tôi đă khẳng định: “Như các Thánh Tông đồ ngày xưa và các Thánh Tử đạo trải qua các đời, tôi phải vâng lời Thiên Chúa hơn tuân luật pháp của con người”. Dĩ nhiên hậu quả sẽ là tù ngục và chết chóc. Hậu quả đó, chủ chăn của Anh Chị Em hôm nay sẵn sàng và vui ḷng đón nhận như phần thưởng Chúa ban sau 25 năm Giám mục mà đă 22 năm được phục vụ Giáo phận Huế.

            Khi tôi bị bắt rồi, th́ xin Anh Chị Em đừng ai tin lời khai nào, dù có kèm theo chữ kư mà người ta kể là của chính tôi.

            Giờ đây chỉ c̣n một việc là tôi tha thiết xin Anh Chị Em cám ơn Chúa với tôi, đồng thời tăng thêm và tiếp tục cầu cho tôi được tuyệt đối trung thành với Chúa và Hội Thánh cho đến hơi thở cuối cùng.

            Tôi xin phó thác Anh Chị Em trong tay Chúa và Đức Mẹ La Vang.

            Thân ái chúc lành cho Anh Chị Em. Ngợi khen Chúa Giêsu Kitô.

            Huế ngày 19 tháng 10 năm 1985

            ?Ph. Nguyễn Kim Điền. Tổng Giám mục Huế.

Kết

Sau 120 ngày bị thẩm vấn, hồi 1984, mặc dầu là Tổng Giám mục giáo tỉnh miền Trung, ngài không được phép đi thăm viếng các giám mục thuộc giáo tỉnh, các giám mục khác cũng không được tới thăm ngài, ngài không được phép đi họp hội nghị thường niên của HĐGM/VN, không được phép ra khỏi chu vi Tp Huế để thăm các giáo xứ và làm các công tác căn bản của một giám mục.

Ngày 08.06.1988, 11 ngày  trước lễ Tuyên Hiển thánh của 117 Chân phước Tử đạo Việt Nam, Đức cha đă qua đời tại bênh viện Chợ Rẫy, Sài G̣n. Theo những nguồn tin khả tín, Đức cha bị đầu độc. Nếu ngài bị đầu độc th́ ngài là một vị tử đạo. Nếu không, th́ ngài cũng vẫn là một vị tử đạo, nhưng tử đạo cách đau thương hơn, tử đạo triền miên như bao nhiêu con cái Chúa dù bị hành hạ, chèn ép, lăng nhục, đánh đập, vẫn hiên ngang, vui tươi và kiên vững, tử đạo ṃn. Mỏi ṃn Tin, Cậy.

Hôm nay đây, tiếng nói nóng bỏng của cố Tổng Giám mục NKĐ tiếp tục vang dội trong ḷng Giáo hội và Đất nước. Có lẽ vang dội hơn khi nào hết. Ṭa Khâm sứ, Thái Hà, Đồng Chiêm, Cồn Dầu, Hoàng sa, Trường sa, Dân oan... Tôi vui mừng v́ một linh mục công dân rất già đă có lúc im hơi sau một đời tranh đấu nay lại gióng lên tiếng nói báo động. Tôi giật ḿnh thấy bên cạnh những người liều ḿnh đấu tranh cho tự do dân chủ, cho chủ quyền đất nước, có hai linh mục già thông thái, đạo hạnh bao nhiêu năm tháng chuyên chú vào khoa Kinh Thánh học, mà nay 'xuống núi', nhập cuộc, như chẳng c̣n biết dè dặt, khôn ngoan là ǵ nữa. Lại nói năng thẳng thừng như không biết đến 'bác ái'. Chứng tỏ hoàn cảnh cấp bách đến chừng nào. Đây là thời điểm của Caritas in Veritate. Bác ái trong sự thật, bác ái v́ sự thật. Không phải thứ bác ái nhạt thếch, bác ái nước bọt mà là bác ái thí mạng, bác ái nẩy lửa.

 "Anh em đừng tưởng Thầy đến đem b́nh an cho trái đất; Thầy đến không phải để đem b́nh an, nhưng để đem gươm giáo. Quả vậy, Thầy đến để gây chia rẽ giữa người ta với cha ḿnh, giữa con gái với mẹ, giữa con dâu với mẹ chồng. Kẻ thù của ḿnh chính là người nhà" (Mt 10, 34-36).

Đó là một mẩu tin mà người kitô hữu gọi là Tin Mừng, Tin Lành; một lời mà người công giáo gọi là Lời Chúa.

Th́ ra b́nh an của Chúa khác với b́nh an của thế gian. B́nh an gươm giáo. Và
Thiên Chúa T́nh Yêu là Thiên Chúa gây chia rẽ, chống đối. Và khi nghe "Kẻ thù của ḿnh chính là người nhà", có lẽ ta tự hỏi:

Nhà nào? Nhà Chung? Nhà Thờ? Nhà xứ? Nhà Chùa? Nhà Ḍng? Nhà Nước? Câu trả lời thuộc trách nhiệm của mỗi chúng ta.

Xin cảm ơn Quư vị và các Bạn.

                                                                                                                                Đỗ Mạnh Tri. 31.10.2010.

[1] Lấy lại từ Echange France – Asie, Việt Nam, Janvier 1987.

[2] Coi Chứng từ của Trần Đông Phong.

[3] Mỗi lần phát biểu về, Đc Điền ghi lại. Ngài viết :“Có thể khi phat biểu ứng khẩu câu văn và nhiều từ không được ‘nguyên văn’ như trong bài ghi lại. Nhưng tôi cam đoan về ư và thứ tự các ư nghĩ th́ trung thực”. Đức cha quá biết, mỗi lời phát biểu có thể bị người ta cố ư xuyên tạc.