CĂN BỆNH KHÓ CHỮA

Mấy ngày nay báo chí trong nước lại đồng loạt đưa tin về việc Gs Ngô Bảo Châu được cử làm viện trưởng toán học, và h́nh ảnh các trường đại học băng rôn khẩu hiệu rầm rộ chào mừng Gs Châu đến giao lưu..tọa đàm. Trí thức được chào đón nâng niu ai mà chả mát ḷng mát ruột. Nhưng dường như hiện tượng Gs Châu, chúng ta đang đi quá đà.

Tôi có anh bạn cũng là cựu học sinh chuyên toán, học trước Ngô Bảo Châu trên chục năm. Sau đó anh sang Nga du học, lấy vợ Nga ở lại, hiện đang làm nghề kinh doanh, hôm rồi sang Đức chơi,  anh bảo :

-           Với tôi, việc nghiên cứu toán học của Ngô Bảo Châu sẽ kém hiệu quả, sau khi nhận giải Felds.

Tôi lấy làm ngạc nhiên, hỏi lại anh:

-          Tại sao ông lại nhận định như vậy, có bi quan không đấy?

-          Hoàn toàn không bi quan, ông thấy nước nào có người nhận được giải Fields mà làm rùm beng như chúng ta không? . Báo chí, rồi có ông Gíao sư lại c̣n viết thành sách hô biến giải Fields thành giải Nobel toán học nữa chứ. Thành thật mà nói giải Fields rất quí, là đỉnh cao của toán học, nhưng không thể so sánh với giải Nobel về cả vật chất lẫn tiếng tăm, tinh thần. Nên chúng ta cứ ghép chữ Nobel vào để tự ru nhau thôi.  Hơn nữa Châu chỉ giỏi,chuyên sâu vào môn rất nhỏ trong ngành toán học mênh mông rộng lớn. Bây giờ Châu lại làm viện trưởng, rồi suốt ngày đón đưa hội thảo, giao lưu, báo chí…ngất ngây,  thời gian, sức lực đâu mà nghiên cứu?. Đây là bản tính của người Việt ḿnh khó ai thoát khỏi cái ải này. Hơn nữa nghiên cứu, lănh đạo quản lư là hai ngành hoàn toàn khác nhau.

Có một điều kỳ lạ nữa, một người b́nh thường không sao, nhưng cứ có chút chức tước, tiếng tăm, câu nói rất b́nh thường cũng trở thành châm ngôn, b́nh luận. Cách nay ít lâu trên trang trannhuong.com, có ông nhà văn, nhà báo c̣n đưa dẫn chứng câu nói đại ư ( lề trái, lề phải là việc của con cừu) của Gs.Châu, ông c̣n cho đó là câu nói bất hủ. Xin lỗi bác nhà văn nhé, câu nói này tôi được nghe hàng ngày từ miệng của mấy ông khách người Đức say rượu trong quán nơi tôi làm việc. Công việc của tôi thường d́u mấy ông say ra khỏi quán. Trước quán  có cái đèn xanh đỏ, cho người đi bộ sang đường. Ra khỏi quán ông khách nào cũng dúi dụi, đi lao về phía trước như trực ngă, ấy vậy mà khi nh́n thấy đèn đường đỏ, đứng khựng lại như chào cờ, mặc dù trên đường không có chiếc xe nào qua lại, chẳng có bóng dáng ông cảnh sát nào cả. Tôi đùa :

-          Ông c̣n nhận ra đèn đỏ sao?

-          Chỉ có con cừu mới không nhận ra trái, phải, đúng sai mà thôi.

Không biết câu nói này có phải là ngạn ngữ, hay thành ngữ của người Đức không? Nhưng sao tôi thấy nó giông giống câu nói của Gs Châu, khác chăng ông chỉ đổi ư đi mà thôi.  Ông nhà văn, nhà báo này cho là bất hủ, quả thật chẳng c̣n ǵ để nói nữa.

Đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, ngày tôi chưa sang Đức, có anh Nguyễn đ́nh C Tiến sĩ địa chất làm việc cùng cơ quan với ông anh tôi, nên hay tụ tập ở nhà anh tôi.  Không rơ anh có phải là đảng viên không? Nhưng anh chỉ là nhân viên của ông anh tôi, mặc dù anh tôi chỉ là phó tiến sĩ, nhưng là đảng viên. Tôi rất quí anh v́ tính ngang ngang, nhưng nói chuyện rất hay. Anh người miền Trung, h́nh như  là học sinh trường miền Nam. Anh học rất giỏi, sau đó anh sang Nga học , trở thành tiến sĩ. Anh về nước giữa thập niên bảy mươi, ngày đó Tiến sĩ, hoặc nghiên cứu sinh c̣n ít lắm. Theo anh kể anh hay được gặp các vị lănh đạo cấp cao nhất của nhà nước từ ngày c̣n là học sinh, sau này đi du học và về nước cũng vậy. Nhưng h́nh như anh cũng không lợi dụng việc này cho con đường công danh của ḿnh. Vào những năm 1995, 1996… tôi thấy anh thường viết bài cho các báo Dân trí, hay khoa học ǵ đó. Có lần tôi đọc anh viết về anh, đại ư như thế này, nhờ có bác.. (tên một vị lănh đạo nhà nước) hướng dẫn,chỉ bảo anh mới hoàn thành được luận văn tiến sĩ của ḿnh.

Thật sự đọc xong tôi cũng chẳng hiểu ra sao nữa. Được biết bác lănh tụ đó tŕnh độ trung học thời Pháp, qua năm tháng hoạt động, tự học,  trao dồi lư luận có thể bác giỏi về chính trị, nhưng bác không phải là giáo sư địa chất học.  Sau này về phép, tôi thắc mắc, sao anh Nguyễn Đ́nh C lại viết như vậy, anh tôi trả lời úp mở:

-          Có thể viết do yêu cầu của người đặt bài.. hoặc lư do ǵ đó.

Th́ ra vậy, cái ǵ cũng có nguyên nhân của nó.

Tôi có quen anh Đ, trung tá an ninh bảo vệ cho ông bác họ, họ hàng bên mẹ tôi. Vợ  anh ốm đau ở quê, con c̣n nhỏ không có người chăm sóc. Anh muốn chuyển vợ con ra Hà Nội, nhưng về nguyên tắc vợ con anh không đủ tiêu chuẩn nhập hộ khẩu ở Hà nội. Ngày đó c̣n bao cấp, hộ khẩu gắn liền với tem phiếu, sổ gạo nên vô cùng khó khăn. Nếu như anh dùng sức ép từ trên xuống pḥng hộ khẩu, có thể được việc nhưng chắc chắn rất lâu, và phiền hà. Biết bên nội tôi có ông chú  làm phó pḥng hành chính, trật tự, chuyên phụ trách hộ khẩu, nên anh đến nhờ, sau đó thỉnh thoảng đến chơi. Có hôm anh kể về ông bác họ tôi đang là lănh đạo cấp cao, tuổi đă trên bảy nhăm:

-          Có hôm ḿnh ḿnh thấy bác vào nhà vệ sinh lâu lắm không thấy ra, ḿnh liền cậy cửa vào , thấy bác vẫn c̣n ngồi đó, h́nh như mải suy nghĩ điều ǵ sâu lắm.

Lúc đó tôi cũng buột miệng:

-          Có lẽ bác lẫn, tưởng đang ngồi trong pḥng làm việc.

Nghe tôi nói có lẽ anh buồn, bắt tay tôi, anh đứng dậy ra về.  Một người học cao, được đào tạo cơ bản về y, và vơ thuật nghiệp vụ như anh lẽ nào không hiểu về sinh học của con người?.

Những sự việc trên, quả thật tôi không biết đặt tên là ǵ, tôi th́ chỉ biết gọi đó là những căn bệnh khó chữa mà thôi. Ai hiểu thế nào th́ tùy.

Ai cũng biết sau năm 1975 Sài G̣n đă đổi tên thành, thành phố Hồ Chí Minh. Về nguyên tắc hành chánh thành phố Sài G̣n không c̣n nữa, hay nó cách khác khó nghe một chút tên Sài G̣n đă theo ông sáu tấm. Gần đây đài truyền h́nh Việt Nam có chương tŕnh Sài G̣n tôi yêu,  Sài G̣n và tôi. Tôi thấy h́nh như hơi bị kỳ cục. Như vậy vô t́nh hay hữu ư nhà đài cho rằng thành phố Hồ Chí Minh không đáng yêu hay sao?.  Không như Hà Nội, các cụ nhà ta lấy địa danh, hoặc một hiện tương, sự kiện lịch sử đặt tên, nên các bác có thể dùng Hà Nội, hay Thăng Long, Đông Đô, nhưng Sài G̣n đă lấy tên danh nhân đổi( đặt tên). Làm như vậy nhà đài xúc phạm đến chủ tịch Hồ Chí Minh. Chúng tôi đă được học từ tiểu học bài thơ của nhà thơ Miền Nam Bảo Định Giang trong đó có câu “ Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Cho nên nhà đài không thể vịn lư do lấy tên Sài G̣n sẽ hoài niệm, hay và nên thơ hơn để biện hộ cho việc làm có dụng ư của ḿnh.  

Truyền h́nh là bộ mặt, tiếng nói của nhà nước và nhân dân Viêt Nam, nên muốn sử dụng tên Sài G̣n trên truyền thông phải được phép đồng ư đổi lại tên của quốc hội và nhà nước. Tất nhiên một số cá nhân họ vẫn  có thể viết, nói  Sài G̣n thay cho thành phố Hồ chí Minh (nhất là bác nhà thơ Trần Mạnh Hảo luôn luôn sử dụng Sài G̣n trong bài viết của ḿnh) v́ họ chẳng thay mặt cho ai cả, đó là ư thích cá nhân.

Anh bạn gần nhà, nguyên là giáo viên trường đảng, c̣n dọa, nếu như đài truyền h́nh c̣n tiếp tục sử dụng danh từ Sài G̣n thay cho thành phố Hồ Chí Minh anh sẽ về Việt Nam thuê luật sư kiện. Nếu không có luật sư nào nhận, anh sẽ chờ Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ ra tù, thuê công ty luật của anh. Anh bạn tôi tin rằng ban văn hóa tư tưởng sẽ ủng hộ anh.

Đức quốc 9-3- 2011                     

    ĐỖ TRƯỜNG