Quyền lực không qua mặt luật pháp

Ngô Nhân Dụng

 

Vụ ông Dominique Strauss-Kahn bị bắt giữ cho thấy trước một hệ thống pháp luật chạy b́nh thường, mọi người đều b́nh đẳng. Giữa một “bồi pḥng” vô danh thuộc lớp người “nghèo hèn” và một nhà chính trị có danh vọng quốc tế, không ai hơn kém ai.

Chúng ta không nên xử án ông trong công luận trước khi ông được ra ṭa, không cần phê phán về đời tư của ông, nhưng vẫn có thể rút ra những bài học guồng máy công lư.

Dominique Strauss-Kahn đang là giám đốc Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) với thẩm quyền sử dụng hàng tỷ đô la; ông có khả năng cứu nguy nhiều nước ra khỏi nguy cơ phá sản (ông đang thi hành các quyền đó trước khi bị bắt giam) với những món tiền cho vay hàng trăm triệu đô la Mỹ, ảnh hưởng đến công việc và nồi cơm hàng trăm triệu con người. Việc bắt giữ ông ở New York vào tối Thứ Bẩy vừa qua, có thể nói không ngoa, đă làm rung chuyển nhiều thủ đô trên thế giới. Đáng lẽ ông đă tới Berlin ngày hôm sau để gặp bà Thủ Tướng Đức Merkel vào hôm sau để thuyết phục bà ủng hộ việc cho Hy Lạp vay thêm tiền lần nữa để cứu kinh tế nước này khỏi suy sụp. Ngày Thứ Hai đáng lẽ ông đă tới Bruxelles để họp với các vị bộ trưởng tài chánh Âu Châu quyết định việc chi thêm tiền cho Hy Lạp, Ái Nhĩ Lan và Bồ Đào Nha. Ông có thể sẽ thuyết phục họ rằng cứu ba quốc gia này tức là cứu các nước dùng đồng Euro; nếu không cứu th́ kinh tế Pháp, Ư, Áo, Tây Ban Nha sẽ gặp nguy hiểm! Nếu kinh tế Hy Lạp lâm cảnh khủng hoảng v́ không đủ tiền trả nợ th́ tất cả hệ thống ngân hàng trên thế giới sẽ bật đèn đỏ báo động; hậu quả là các nước khác cũng sẽ khó đi vay nợ! Ở Bắc Kinh, Brasilia, người ta cũng xôn xao; không phải v́ sợ khủng hoảng tài chánh nhưng họ đă bắt đầu lên tiếng về việc tuyển chọn giám đốc mới cho IMF. Hai nước này muốn mở rộng cho nhiều quốc gia chứ không nên chỉ chọn người từ Âu Châu (ư nói Á Châu và Châu Mỹ La Tinh cũng nhiều nhân tài sẵn sàng ứng cử)!

Tóm lại, Dominique Strauss-Kahn là một nhân vật rất quan trọng! Chắc ông biện lư và ông chỉ huy trưởng cảnh sát New York đă phải suy nghĩ rất kỹ trước khi thi hành việc bắt giữ một người đầy quyền lực như thế. Chắc họ phải phỏng vấn người phụ nữ tố cáo ông Strauss-Kahn cưỡng ép t́nh dục rất kỹ để thấy có đủ lư do để tạm giam một nhân vật quốc tế. Nếu bắt giữ sai lầm, họ có thể bị khiển trách, ghi vào hồ sơ, sẽ khó được thăng thưởng sau này, có khi c̣n bị mất việc nữa. Hành động bắt ông Strauss-Kahn đă diễn ra rất gấp và bất ngờ.

Người tố cáo, cô nhân viên khách sạn Sofitel nói cô bị ông Strauss-Kahn tấn công vào buổi chiều khi cô vào dọn pḥng. Đến tối ông đă lên máy bay ngồi vào ghế rồi mới bị mời ra khỏi máy bay, và bắt giữ ngay. Người phụ nữ tố cáo ông là một di dân từ Phi Châu tới, 32 tuổi, có báo nói là cô góa chồng và có một con gái 16 tuổi, có báo nói cô đang sống với chồng, con ở Bronx. Luật sư của cô cho biết cô đă được đưa tới bệnh viện để chữa vết thương nhẹ. Nhưng luật sư của ông Kahn nói không hề có việc sử dụng bạo lực trong vụ này, nghĩa là nếu có chuyện ǵ xẩy ra c̣n để lại vết tích th́ đó là do sự thỏa thuận của hai bên.

Nếu ra ṭa, luật sư của bên tố cáo và của Biện Lư Cuộc New York có thể mời những nhân chứng để cho thấy trong quá khứ ông Strauss-Kahn đă có tiền lệ đối xử với phụ nữ một cách không xứng đáng.

Một người mới tái xuất hiện ở Pháp là cô Tristane Banon, đă từng tố cáo bị ông Strauss-Kahn tấn công trong khi ông mời cô đến phỏng vấn ông vào năm 2002. Năm 2007 cô đă nói chuyện trên một đài truyền h́nh ở Pháp, mô tả chi tiết cảnh cô giằng co rồi chạy thoát. Bà mẹ của cô Banon, một nhà chính trị cũng thuộc đảng Xă Hội Pháp, hôm Thứ Hai vừa qua kể, năm 2002 bà đă khuyên con gái không nên làm to chuyện. Lư do v́ cô sẽ bị tai tiếng trong nghề làm báo, và sẽ khó kiếm việc làm. Hơn nữa, bà nói, chính ông Strauss-Kahn đă ngỏ lời xin lỗi rồi. Nhưng, bây giờ, sau khi vụ New York đăng đầy trên các báo ở Pháp, cô Banon đang nói cô có thể sẽ kiện ông Kahn.

Một nhân chứng khác nữa là bà Piroska Nagy, một nhân viên Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế dưới quyền ông Kahn. Năm 2008, bà khai đă bị ông đă sách nhiễu t́nh dục, nhưng một hội đồng điều tra của IMF đă kết luận ông không có tội v́ mọi liên hệ đều do hai bên thỏa thuận. Nếu Biện Lư Cuộc New York mời được những nhân chứng như trên, họ có thể đưa ra ṭa để buộc tội, nói về tật xấu của ông Kahn.

Ngược lại, luật sư của ông có thể t́m cách chứng minh những ǵ xẩy ra trong khách sạn Sofitel ở New York vào Thứ Bẩy tuần trước cũng là một cuộc trao đổi có thỏa thuận. Đây là một cuộc tranh luận theo lối “Anh nói thế này, ả nói thế khác.” Kết quả vụ án sẽ tùy thuộc vào những chứng cớ được đưa ra, do tài điều tra và lư luận của các luật sư.

Nhưng phản ứng trong dư luận nước Pháp không giản dị như ở Mỹ. Cựu Bộ Trưởng Văn Hóa Jack Lang mô tả vụ bắt giữ ông Kahn giống như một “cuộc hành h́nh người da đen” (lynching) để ám chỉ cảnh sát Mỹ có thể kỳ thị một người Pháp. Ông Bernard Debré nhận xét việc đưa ra cảnh ông Strauss-Kahn bị c̣ng tay, râu ria chưa cạo, là một h́nh ảnh “sỉ nhục đối với IMF và sỉ nhục đối với công nhân Pháp.” Một đạo luật ở Pháp, từ năm 2002, đă cấm không được đưa h́nh ảnh một nghi can bị c̣ng tay, v́ như vậy là vi phạm nguyên tắc mọi người đều được coi là vô tội trước khi ṭa tuyên án.

Nước Mỹ không có một đạo luật như vậy; mà có lẽ nên có. V́ một người với h́nh ảnh bị c̣ng tay có thể sẽ tiêu tan sự nghiệp. Tai hại không khác ǵ bị tuyên án là có tội. Trong khi chưa có đạo luật tương tự, cảnh sát Mỹ không có quyền cấm các nhà báo không được chụp h́nh một nghi can khi giải ra ṭa, dù người đó bị c̣ng tay. Ở Mỹ người ta đă thấy h́nh ảnh những đại phú gia hoặc nhân viên cao cấp của các ngân hàng lớn bị c̣ng tay đưa ra ṭa v́ bị t́nh nghi trốn thuế. Nghi can sau đó có thể thỏa thuận nộp tiền phạt để khỏi ra ṭa, nhưng hậu quả của h́nh ảnh nhục nhă đó không bao giờ gột bỏ được.

Nhưng đối với dư luận bên Pháp, nhiều người đă đưa ra ư kiến là ông Strauss-Kahn đă bị gài bẫy. Ông đă nổi tiếng là người “đào hoa.” Trước đây hai tuần, được báo Libération phỏng vấn, Strauss-Kahn đă đề cập tới vấn đề này. Tờ báo hỏi nếu tranh cử th́ ông nghĩ sẽ gặp những khó khăn thử thách nào. Ông nói rằng khi ông chính thức ra ứng cử (phải ghi danh trong Tháng Bẩy năm 2011) có ba điều sẽ được đối thủ dùng để đánh lại ông: Tiền, đàn bà, và gốc Do Thái (đương kim Tổng Thống Sarkozy cũng gốc Do Thái). Ông Kahn nêu lên cả một thí dụ: ông có thể bị gài bẫy t́nh dục, “một phụ nữ được trả 500,000 hay một triệu đồng Euro để tố cáo tôi hăm hiếp cô ta trong xe hơi chẳng hạn!” Ông Kahn nói thẳng với nhà báo: “Tôi yêu phụ nữ, thế th́ sao nào, Alors?” Theo nhật báo Anh quốc The Telegraph, ông Henri de Raincourt, một bộ trưởng trong chính phủ Sarkozy tuyên bố ông không gạt bỏ giả thuyết ông Strauss-Kahn bị gài bẫy! bà Michelle Sabban, một nghị viên vùng Paris nói, bà tin chắc đây là một vụ âm mưu có tính chất quốc tế, v́ nhiều người muốn ông phải ra khỏi IMF! Nhưng đằng nào th́ cuối năm nay ông cũng hết nhiệm kỳ.

Chính Tổng Thống Sarkozy đă đề cử ông Kahn vào chức vụ giám đốc IMF bốn năm trước đây, nhiều người cho đó là một cách để đưa một đối thủ chính trị ra khỏi nước Pháp!

Ông Strauss-Kahn đang có triển vọng sẽ được đảng Xă Hội đưa ra làm đối thủ của Tổng Thống Nicolas Sarkozy trong cuộc tranh cử sang năm, mà trong tuần trước điểm dư luận của ông lên cao hơn đương kim tổng thống. Ông thuộc Đảng Xă Hội Pháp có khuynh hướng trung-tả, nhưng bản thân ông lại được giới bảo thủ bên hữu tin tưởng v́ thành tích khi làm bộ trưởng Kinh Tế, đă vận động và đưa nước Pháp vào khối sử dụng đồng Euro làm tiền tệ chung. V́ thế ông có nhiều triển vọng đắc cử tổng thống vào Tháng Tư năm tới. Sau vụ rắc rối này, triển vọng làm một ứng cử viên tổng thống của ông Kahn có lẽ sẽ chấm dứt, mặc dù tương lai chính trị của ông vẫn c̣n, nếu đóng vai bộ trưởng.

Biện lư có thể sẽ đ̣i ṭa tuyên án nặng nhất, v́ hệ thống tư pháp ở Mỹ thường đứng về phía những người thấp cổ bé miệng trong xă hội. Những người có quyền thế thường bị đề nghị án nặng hơn mức trung b́nh, nếu nạn nhân thuộc lớp người địa vị yếu kém. Ngoài ra, trong vụ này c̣n có một khía cạnh khác, là mối tương quan bất b́nh đẳng giữa người đàn ông và người đàn bà trong xă hội. Người Mỹ rất bén nhậy trong vấn đề này, và hệ thống công lư ở Mỹ thường thiên về phía phụ nữ khi họ tố cáo bị cấp trên sách nhiễu t́nh dục. Văn hóa ở các nước cổ truyền như tại Á Châu và Âu Châu th́ không nhậy cảm như vậy; có lẽ v́ thế cô Banon đă giữ im lặng trong nhiều năm qua. Quan ṭa ở New York từ chối không cho ông tại ngoại hậu tra, v́ sợ khi ông ra khỏi nước Mỹ th́ sẽ khó kêu ông trở lại được, như trường hợp nhà đạo diễn Roman Polanski, từng bị tố cáo về tội t́nh dục, đang c̣n ở Âu Châu và khó bị dẫn độ về nước Mỹ.

Tuy nhiên, văn hóa các nước đều đang thay đổi, phụ nữ Âu Châu và Á Châu ngày càng mạnh bạo hơn. Khi một viên công an ở Việt Nam đe dọa và sách nhiễu t́nh dục một người đàn bà sau khi đă bắt giam chồng của bà (đă chết trong khi bị giam), th́ chính người phụ nữ đó đă công khai lên tiếng tố giác. Chúng ta không ngạc nhiên khi hai người đầu tiên ở Âu Châu lên tiếng đề nghị ông Kahn từ chức là hai phụ nữ. Bà Maria Fekter, bộ trưởng Tài Chánh Công Nhân Áo nói tại Bruxelles rằng ông Kahn đang làm hại cho uy tín của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế. Bà Elena Salgado, bộ trưởng Tài Chánh Tây Ban Nha nói rằng nếu cần bày tỏ thái độ, bà sẽ ủng hộ người đàn bà bị tấn công, nếu đúng là có việc tấn công. Điều may mắn cho IMF là họ không phải trả tiền án phí trong vụ này, v́ ông Strauss-Kahn đi New York về việc riêng, chỉ để thăm con gái ông đang học tại đây, và ông tự trả tiền khách sạn ($3,000/đêm).

Trong khi chờ đợi ra ṭa để được thụ lư vào ngày Thứ Sáu tới, ông Strauss-Kahn vẫn được đối xử như một nhân vật quan trọng trong nhà tù ở đảo Rikers, New York. Trong một nhà giam với hàng chục ngàn tù nhân, ông được ở pḥng riêng, ăn cơm riêng. Cảnh sát nói họ muốn bảo vệ ông, v́ các tù nhân ở Mỹ rất ghét những người bị buộc tội về t́nh dục. Ngay ở trong nhà tù, hệ thống công lư cũng lo đến quyền lợi của người bị giam cầm. Tại nhà tù này, năm ngoái, một người gác đă bị án 6 năm tù v́ ra lệnh đánh một tù nhân. Theo Biện Lư Cuộc, th́ nhân viên này đă bảo một thanh niên đánh một thanh niên khác, v́ hắn bước ra khỏi hàng. Vào Tháng Hai năm nay, ban giám đốc nhà tù này đă phải bồi thường gia đ́nh một tù nhân bị chết, sau khi đánh nhau với lính gác.

Chúng ta không bao giờ có một hệ thống công lư hoàn hảo. Nhưng một hệ thống tư pháp có lo cho những người yếu thế, bảo vệ sự công đẳng giữa người giầu và người nghèo, giữa người nam và nữ, giữa người gác tù và người bị giam, đó là những điều kiện tối thiểu. Như vụ một du học sinh Việt Nam được ṭa án ở San Jose bảo vệ, cảnh sát phải bồi thường cho anh trên 200,000 đô la, v́ một cảnh sát đă có cử chỉ bạo hành với anh. Mặc dù anh không phải là công dân Mỹ nhưng quyền lợi của anh vẫn được bảo vệ, v́ anh là một con người. Mọi người đều b́nh đẳng trước pháp luật, đó là nguyên tắc chúng ta phải giữ ǵn.

 

Ngô Nhân Dụng