Nhận diện Dân Chủ
 

Thời đại chúng ta đang sống là thời đại dân chủ, loài người đang mơ uớc, đang hướng tới và mong muốn sống trong dân chủ.

Tại sao dân chủ có sức hút mạnh đến thế, dân chủ là ǵ và mọi người có hiểu, có tiếp nhận dân chủ cùng ư nghĩa với nhau không?

Để tránh bàn luận, tranh luận dẫn đến mâu thuẫn, xung đột v́ hiểu từng phần khác nhau về dân chủ, chúng ta cần t́m hiểu, đào sâu dân chủ, nhằm có cái nh́n chung về dân chủ, tạo sức bật cho tiến tŕnh dân chủ hoá VN.

Theo nghĩa thông thường hoặc theo lư luận khoa học lẫn chuyên ngữ trừu tượng của triết học, dù thế nào đi nữa, cuối cùng vẫn đi đến kết luận chung: dân chủ là dân làm chủ đất nước, làm chủ đời sống của chính ḿnh, khác với quân chủ là, quân (vua) làm chủ đất nước, toàn quyền định đoạt đời sống của người dân trong quốc gia, lănh địa cai trị của vua.

Ngoài ra dân chủ cũng đă được đơn giản hoá cho số đông người dân hiểu như: “chính phủ của dân, do dân,v́ dân;... nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ.” Tất cả khẩu hiệu vừa dẫn, đều không ngoài mục đích nêu rơ quyền làm chủ của người dân, dân làm chủ đất nước trong thời đại dân chủ.

Nh́n về quá khứ từ ngàn xưa hay ngược gịng lịch sử của nhân loại, chúng ta sẽ thấy dân chủ đă được thai nghén, khai sinh ngay từ thời quân chủ c̣n là mô h́nh cai trị hữu hiệu trong nhiệm vụ điều hướng xă hội phát triển theo nhịp điệu ổn định, trật tự và điều hoà. Cho đến hôm nay,dân chủ đă đủ lớn để thay thế mô h́nh cai trị quân chủ đă lỗi thời, không c̣n phù hợp cho thời hiện đại này nữa.

Trong chiều dài lịch sử quân chủ, những nhà tư tưởng cả đông lẫn tây, đă có những ư niệm dân chủ bàng bạc đâu đó, dù chưa rơ nét qua những ư tưởng như: “Chính quyền muốn được chính danh phải được sự đồng thuận của toàn dân hoặc dân vi quí, xả tắc thứ chi,quân vi khinh..” Rồi ư tưởng dân chủ không dừng lại ở đó, nó không c̣n là ư niệm lăng đăng trong tầng lớp bị trị. Theo thời gian ư niệm dân chủ tác động tích cực lên tầng lớp thống trị quân chủ, khiến họ phải thay đổi tư duy chính trị, phải cho tầng lớp bị trị tức người dân được đóng góp ư kiến, được tham gia từng phần vào công việc cai trị quốc gia,và quyền tham gia, đóng góp đó, chính là tinh thần dân chủ.

Việt Nam là một trong số ít nước quân chủ áp dụng tinh thần dân chủ trong mô h́nh cai trị sớm nhất, điển h́nh là nhà nước quân chủ trung ương không “cai trị”nhiều đối với nhà nước địa phương, qua h́nh thức: “Phép vua thua lệ làng”. Đỉnh điểm tinh thần dân chủ của Chính thể quân chủ Việt Nam, được thể hiện rơ trong Hội Nghị Diên Hồng,khi toàn dân được hỏi, được đóng góp ư kiến: “Trước nhục nước ta nên ḥa hay nên chiến...” trong thời Nhà Trần chống quân xâm lược Nguyên, Mông và thời đó VN là một nhà nước quân chủ chuyên chế, không phải là quân chủ phong kiến bởi vua chúa VN không có lệ cắt đất phong tước cho thuộc hạ cai trị riêng và tinh thần dân chủ đă diễn ra trong nhà nước quân chủ chuyên chế là một tiến bộ chính trị vượt bậc đáng kinh ngạc, đáng hănh diện cho dân tộc VN.

Trở lại với dân chủ chúng ta đang bàn đến, đang nói tới và muốn được sống trong, không phải là ư niệm dân chủ, tinh thần dân chủ vừa diễn giải ở trên. Dân chủ mà chúng ta cùng nhân loại mơ ước, muốn sống trong đó là THỂ CHẾ CHÍNH TRỊ DÂN CHỦ. Chính thể chế nầy bảo đảm quyền làm chủ đất nước, làm chủ đời sống của người dân được trọn vẹn. Bởi thể chế, hệ thống cai trị nầy, với tam quyền phân lập, hành pháp, tư pháp, lập pháp hoàn toàn độc lập, cùng với các quyền tự do khác trong đó có tự do ngôn luận (báo chí tự do) sẽ kiểm soát, điều chỉnh bộ máy cai trị nhanh nhất và ngăn chặn độc tài, ngăn chặn tội ác cách hữu hiệu nhất.

Để tránh phi dân chủ, dân chủ giả hiệu, với những lời nào là dân chủ tập trung, dân chủ mở rộng, dân chủ cơ sở, thật ra là gian manh chính trị, bịp bợm chính trị chúng ta cần t́m hiểu, cần biết những điều kiện căn bản để nhận diện, thiết chế chính thể dân chủ.

Một thể chế chính trị dân chủ thật sự phải hội đủ các điều kiện sau: hiến pháp, đảng chính trị, bầu cử tự do và truyền thông độc lập.

a) Hiến Pháp, được quốc hội lập hiến soạn thảo, phúc quyết. Bản dự thảo hiến pháp này, phải được trưng cầu dân ư để tạo sự đồng thuận của chính phủ với người dân, tức sự thoả thuận bằng văn bản, công nhận tính chính danh giữa nhà nước và người dân.

b) Đảng chính trị, phải có ít nhất hai đảng trở lên nhằm thúc đẩy cạnh tranh và để người dân có quyền,có cơ hội chọn lựa đại diện cho ḿnh và thể hiện tính cạnh tranh để tiến bộ.

c) Bầu cử tự do, qua cuộc phổ thông đầu phiếu kín cho các công dân đă thành niên, có giám sát để bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong sân chơi chính trị, bầu cử tự do.

d) Truyền thông độc lập, tất cả phương tiện truyền thông, báo chí, truyền thanh, truyền h́nh, báo điện tử dù tư nhân hay nhà nước đều không bị chỉ đạo, phải được thông tin trung thực, đúng sự thật.

Nói chung, để nhận diện chính thể dân chủ: một là phải có hiến pháp thật sự do ư chí, nguyện vọng của ṭan dân tạo thành; hai là ít nhất có hai đảng chính trị tự do hoạt động, được pháp luật bảo vệ; ba là tất cả công dân đă thành niên đều đựơc quyền tham gia hoạt đông chính trị, từ gián tiếp đến trực tiếp, trước, trong và sau các cuộc bầu cử tự do; bốn là truyền thông độc lập không bị chi phối bởi bất cứ ai, bất cứ quyền lực nào, ngoài thông tin trung thực, đúng sự thật.

Từ cách nhận diện thể chế chính trị dân chủ, nh́n sang mô h́nh tổ chức cai trị, hệ thống điều hành bộ máy nhà nước của nước CHXHCNVN và cái cách các quan chức nhà nước VN tŕnh diễn dân chủ, diễn giải dân chủ trước các ống kính truyền thông quốc tế, với dân chúng VN... khiến cho những người VN có quan tâm đến chính trị, có hiểu biết về dân chủ không khỏi “đỏ mặt”, v́ ở thế kỷ 21 vẫn c̣n có đảng chính trị, đảng cầm quyền loay hoay, múa may dân chủ trước các cơ quan truyền thông quốc tế, với người dân như trong căn pḥng không đèn, không dưỡng khí và diễn dân chủ tệ hơn những tên hề mạt hạng, bởi miệng nói mà tự tay tát vào mồm ḿnh!

Lê Nguyên

Nguồn: (danlambao)