Ḷng trắc ẩn và sự hổ thẹn

Hoàng Ngọc Diệp

Hoàng Ngọc Diệp là một người Việt ở nước ngoài. Ông về Việt Nam sống và mong cống hiến tâm sức để xây dựng đất nước đă gần 20 năm nay. Đây là những ḍng tâm sự về hiện t́nh đất nước mà ông viết cho con trai của ḿnh trên facebook.

Chúng tôi thấy sự xác đáng, chân thành và đau đớn trong bài viết này. Xin giới thiệu đến quư độc giả mục Đối Thoại.

Tiền Vệ

________

 

L̉NG TRẮC ẨN VÀ SỰ HỔ THẸN

(Những tâm sự gửi đến các con ruột và con nuôi của bố)

Như những lần trước đây, ở những nơi chốn, diễn đàn khác, bố sẽ tâm sự và gửi gắm tới các con những ǵ bố ưu tư và đau buồn! Bố đưa lên diễn đàn này không những để các con đọc mà c̣n để các bạn trẻ khác của bố và của các con cũng chia sẻ. Nhân, con giúp bố dịch cho chị Amy của con nhé!

Một câu chuyện nhỏ về ḷng trắc ẩn.

Vào các năm cuối thập niên 1990 và đầu thập niên 2000, bố có dịp cùng đi hoặc tổ chức đưa các phái đoàn cấp lănh đạo nhà nước thăm và làm việc ở các nước trong khu vực. Có lần đến Hong Kong cùng một số vị bên Bộ Lao Động và Bộ Kế Hoạch Đầu Tư, bố cố t́nh sắp xếp để sáng Chủ Nhật, ngày cuối của chuyến đi, đưa họ đi ăn sáng; để đến nhà hàng, mọi người phải đi bộ qua hai công viên nhỏ từ khách sạn.

Khi đi ngang qua hai công viên này, phái đoàn thấy lạ v́ sao có quá nhiều phụ nữ da ngâm đen, như họ đến từ Việt Nam hay Philippines, đang tụ tập tại đó với nhau. Phái đoàn dừng lại chụp h́nh với những người này, hỏi ra th́ quả là họ đến từ Philippines để làm người ở đợ (c̣n gọi một cách nhẹ nhàng là người giúp việc nhà) cho các gia đ́nh tại Hong Kong.

Trong khi ăn sáng, bố kể cho phái đoàn biết hoàn cảnh của những người đi làm người giúp việc nhà này, bố cho biết họ may mắn hơn những phụ nữ Việt Nam đi làm người ở đợ tại các nước khác, v́ Hong Kong, qua gần một thế kỷ dưới sự quản lư của Anh Quốc, đă xây dựng được hệ thống theo dơi và quản lư những người giúp việc tại Hong Kong; tất nhiên vẫn xảy ra một số vụ hành hạ và xâm phạm t́nh dục, nhưng ít hơn rất nhiều so với các nước khác như Hàn Quốc hay Đài Loan. Bố c̣n cho họ biết, qua nghiên cứu của Hiệp Hội Bảo Vệ Phụ Nữ Thế Giới, th́ hầu hết những phụ nữ này sẽ không thể t́m được một gia đ́nh hạnh phúc nếu họ đi ra khỏi nước và trở về khi c̣n trẻ, và gia đ́nh sẽ đổ vỡ chia ly, hoặc không thể lập gia đ́nh nếu họ đi và về khi ở tuổi trên 30.

Sau đó bố hỏi họ một loạt câu hỏi như “Tại sao chúng ta xuất khẩu những người đi ở đợ mà báo chí ca ngợi các kỷ lục xuất khẩu lao động?, “Quư vị có sẵn sàng đưa chị em gái hay con gái của ḿnh đi làm người giúp việc nhà tại Đài Loan không”, “Nhà nước và quư vị có thấy việc xuất khẩu phụ nữ Việt Nam đi ở đợ là một sự hổ thẹn của đất nước không?” v.v… mọi người đều tỏ ra rất buồn; vài người th́ giận dữ với bố v́ cho rằng bố không biết ǵ về hoàn cảnh đất nước và đă xúc phạm họ! Tất nhiên, bữa ăn sáng không c̣n vui, rồi mọi người ra về trong im lặng.

Mười mấy năm qua, số người đi xuất khẩu lao động theo diện này vẫn cứ tiếp tục, mặc dù những bài báo nói về chuyện này đă giảm, nhưng vẫn chưa có một kế hoạch ǵ để bảo vệ cho họ; mặc dù như vậy, bố vẫn hằng mong nhà nước sớm xây dựng được các kế hoạch đào tạo và t́m công việc làm cho họ tại chính đất nước Việt Nam ḿnh.

Cho đến nay bố vẫn cứ lo lắng, băn khoăn, thỉnh thoảng mất ngủ về những số phận này! Bố tin chắc trong mấy trăm ngàn người đang đi ở đợ, hay lao động chân tay cấp thấp nhất, ở nước ngoài, phải có những người bà con của bố và của các con trong số này!

Với bố, đây là một trong vô vàn điều trắc ẩn cần phải có trong mỗi công dân Việt Nam, từ cấp lănh đạo cao nhất xuống tới ngay những người có số phận đen tối này! Các con có ḷng trắc ẩn cho những số phận này hay những số phận khác c̣n đáng thương hơn nữa đang sống ngay tại đất nước ḿnh không? Có đủ ḷng trắc ẩn để chuyển nó thành năng lực để nhắc nhở, thúc đẩy các con phát triển và dấn thân mỗi ngày không? Các con phải luôn nhắc nhở bản thân ḿnh nhé!

Một câu chuyện về sự hổ thẹn

Tại các thành phố lớn trên khắp nước, giờ đây, nơi nào cũng nhiều nhà lầu, nhiều chung cư trung b́nh hay cao cấp; hầu hết các công chức nhà nước từ cấp trưởng pḥng trở lên, nhất là các cấp phó giám đốc sở trở lên, đều có nhà riêng, cho con đi du học nước ngoài, có vài cái nhà hay miếng đất thêm để làm của cho con. Trên đường phố th́ đầy xe hơi các loại, trong đó có khá nhiều xe vô cùng đắt tiền, nhất là ở Hà Nội, Sài G̣n, và vài thành phố lớn khác. Có luôn cả những chiếc xe mà chính các bạn nước ngoài của bố phải ngạc nhiên là người Việt Nam ḿnh làm sao mua nổi, v́ ngay cả chính họ, những doanh nhân triệu phú USD, cũng chưa dám nghĩ tới!

Mỗi ngày chi tiêu của rất nhiều “thiếu gia”, “trung gia” hay “đại gia” thường lên đến vài chục triệu đồng, nhưng h́nh như họ không phải làm ǵ vất vả hay nặng nhọc hết!

Quả thật đời sống của người dân nói chung ở chừng mức nào đó rất phát triển, nhất là so với thập niên 1980s hay đầu thập niên 1990s. C̣n đời sống của các vị lănh đạo cấp quốc gia th́ khỏi phải bàn! Bố đă gặp nhiều trường hợp kinh lắm. Cái cách họ cho con đi học, cách mua sắm nhà cửa, xe hơi để phục vụ cho các con của họ ở nước ngoài, th́ các gia đ́nh trung lưu, và ngay cả thượng lưu từ các nước khác cũng gửi con đi du học cùng trường không thể nào sánh nổi!

Mặt khác, nh́n chung xă hội Việt Nam ḿnh th́ những người nghèo lại c̣n quá nhiều! Sự cách biệt giữa những gia đ́nh giàu có, chức quyền và đại đa số người dân c̣n lại càng ngày càng xa! Chỉ cần một trong những chiếc xe hơi của một gia đ́nh giàu có là dư sức để cho cả một đại gia đ́nh nghèo đang sống trong cùng thành phố có thể có nhà ở và con cái được đi học cả đời! Các con có bao giờ thắc mắc về điều này không? Các con có nh́n thấy sự vô tâm hay vô t́nh và bất b́nh đẳng của tầng lớp cao, tầng lớp lănh đạo, đối với đa số nhân dân không?

Điều làm cho bố hổ thẹn nhất, phẫn nộ nhất, đó là chuyện xảy ra cách đây vài ngày!

Khi có những dấu hiệu thế giới sẽ đưa Việt Nam ḿnh ra khỏi danh sách các nước nghèo, th́ ngay lập tức lănh đạo nhà nước, ông Thủ tướng, đă phát biểu, giải thích với thế giới rằng “Việt Nam vẫn c̣n là nước nghèo”,^[*] nhằm để thế giới tiếp tục giữ nước ḿnh trong danh sách các nước nghèo.

Lư do là v́ họ muốn vẫn tiếp tục được nhận viện trợ!

H́nh như họ cho rằng Việt Nam ḿnh làm ăn mày thế giới là chuyện tốt chăng? Trời ạ, hay c̣n tệ hơn nữa, có khi họ cho việc cố gắng thuyết phục thế giới để Việt Nam ḿnh nằm trong danh sách các nước ăn mày là một công lao lớn của họ đối với đất nước?

Các con hăy cùng bố thử đánh giá đất nước ḿnh vào thời điểm 2011 này nhé:

Việt Nam đă thống nhất hơn 36 năm, không c̣n phân tranh, chia rẽ, nội chiến hay bị xâm lược nữa nhé, ngoại trừ một cuộc chiến nhỏ ngắn ngày với Trung Quốc (cái đất nước láng giềng mà ngày nay người ta c̣n gọi một cách giễu cợt, để cười ra nước mắt, là Nước Lạ) vào năm 1979, nhưng cuộc chiến đó cũng đă 32 năm rồi. Như thế không thể lấy măi lư do v́ chiến tranh mà nước ḿnh nghèo đói, phải không nào?

Việt Nam hiện là một trong vài nước xuất khẩu nông thuỷ sản dẫn đầu thế giới. Việt Nam c̣n có các nguồn tài nguyên quan trọng khác đang được khai thác. Như vậy, trên nguyên tắc Việt Nam không thể đói và nghèo được!

Ai cũng biết chúng ta có rất nhiều người tài giỏi trong gần 90 triệu người Việt ở trong nước và ở nước ngoài, từ chiến lược gia cho EU, các khoa học gia trong gần như mọi lĩnh vực làm việc tại các trung tâm khoa học thế giới, các nhà quản trị, kinh tế, giáo sư đại học, bác sĩ, luật sư… v.v…, nhiều vô số kể. Như vậy, trên nguyên tắc, không thể bảo Việt Nam không có nguồn nhân lực ṇng cốt để tiếp tục nằm trong t́nh trạng lạc hậu và quản lư quốc gia yếu kém nữa.

Như vậy tại sao Việt Nam ḿnh vẫn c̣n lạc hậu, vẫn c̣n có thể — theo lời ông Thủ tướng — được chứng minh là nghèo đói?

V́ tham nhũng chăng?

Đúng!

Nhưng gốc của tham nhũng từ đâu ra?

Do trời sinh, do người dân thiếu ḷng tự trọng và tham lam, hay do tính đặc quyền từ một lối “cơ cấu” và “cơ chế” bởi guồng máy quyền lực?

Đừng đổ cho ông Trời nhé! Cũng đừng đổ cho nhân dân, v́ người dân của hầu hết mọi quốc gia đều rất đơn giản, họ chỉ làm theo những ǵ guồng máy lănh đạo làm và chính quyền cho phép hay lỏng lẻo trong quản lư mà thôi!

Thế th́ c̣n lại là vấn đề “cơ cấu” và “cơ chế” của guồng máy lănh đạo!

V́ thiếu nhân tài chăng?

Sai, nhưng thực tế th́ Đúng!

Sai là v́ ḿnh có rất nhiều nhân tài, nhưng Đúng trên thực tế v́ guồng máy lănh đạo chỉ sử dụng những người trong “cơ cấu” cho dù họ yếu kém, bất tài hơn những người bên ngoài cơ cấu!

Phải chăng guồng máy quyền lực hiện nay không có ư định thay đổi để tận dụng nguồn lực bên ngoài này cho dù họ đă cho thấy sự bất lực của “cơ cấu” mà họ tạo ra?

V́ thiếu sản phẩm sản xuất trong nước chăng?

Sai, nhưng thực tế th́ có khác!

Sai v́ ḿnh là một trong vài nước dẫn đầu sản xuất và xuất khẩu nông thuỷ sản và nhiều mặt hàng khác, nhưng trên thực tế hầu hết đều chỉ là cung cấp ở mức nguyên liệu thô hay gia công với giá thành thấp nhất!

Phải chăng là v́ các công ty không có khả năng? Hay guồng máy nhà nước không biết quản lư để giúp họ khắc phục và nâng cao giá trị sản phẩm?

Như vậy, nếu ta nghiêm túc đặt Việt Nam ḿnh là nước nghèo đói và lạc hậu, th́ phải tự ḿnh nghiêm túc t́m hiểu tạo sao và tự khắc phục nó!

Ngay sau khi chiến tranh, thế giới cho nước ḿnh là nghèo đói th́ có thể chấp nhận được. Nhưng sau mấy chục năm thống nhất, khi thế giới dự tính đưa nước ḿnh ra khỏi danh sách các nước nghèo đói, th́ lănh đạo nước lại đại diện cho đất nước tự biện giải để tiếp tục nằm trong danh sách các nước nghèo đói, hầu tiếp tục làm một đất nước ăn mày!

Như vậy th́ làm sao công dân Việt Nam ḿnh có thể có một niềm tự tin, niềm hănh diện để góp sức và tận lực phát triển?

Đúng ra, khi nhận được dự tính đưa nước ḿnh ra khỏi danh sách các nước nghèo đói, chúng ta nên xem nó là một tin vui; mọi người dân Việt Nam ḿnh phải hoan nghênh và hănh diện về khả năng tự phát triển thoát nghèo để tiếp tục thay đổi, tiếp tục chuyển ḿnh! Như vậy mới là một quốc gia có danh dự, có ḷng tự trọng và có khả năng tự lực phát triển, phải không nào?

Trong lịch sử nước Việt Nam ḿnh đă có nhiều lần chịu nhục! Nhưng những lần đó đều là v́ sự áp chế của bọn xâm lăng nước ngoài.

Nhưng lần này th́ khác, các con nhớ dùm bố, đây sẽ là lần nhục nhă nhất trong lịch sử của Việt Nam!

V́ lănh đạo nước ḿnh tự nguyện chịu nhục với thế giới bằng cách tự nguyện xin làm một đất nước ăn mày, một dân tộc ăn mày, chứ không chịu chấp nhận sự kiện Việt Nam đă có khả năng thoát nghèo đói, hay chấp nhận sự kiện guồng máy lănh đạo yếu kém trong khả năng lănh đạo đất nước!

Họ đă chứng tỏ rằng họ không c̣n ḷng tự trọng để là những đại diện và lănh đạo đất nước Việt Nam ḿnh!

Và bố, thế nào đi nữa, bố vẫn xem ḿnh là một người Việt Nam, một con dân của dân tộc Việt Nam trong huyết thống, th́ bố đau khổ và nhục nhă quá!

Nay bố già rồi, không c̣n nhiều sức lực và thời gian nữa; bố cũng không c̣n là công dân Việt Nam về mặt pháp lư, để đóng góp nhiều như mong muốn và khả năng cho phép, nhưng các con là công dân Việt Nam, các con c̣n cả một tương lai lâu dài, các con phải hứa với bố là khi trưởng thành các con sẽ luôn có ḷng trắc ẩn cho những người dân đen, và đóng góp hết sức ḿnh làm thay đổi guồng máy đần độn, thối nát và vô liêm sỉ này, để Việt Nam ḿnh không c̣n là dân tộc ăn mày thế giới nữa nhé!

Bố thương các con lắm!

 

Hoàng Ngọc Diệp

_________________________

 

^[*]Xem bản tin “Thủ tướng: 'Việt Nam vẫn là nước nghèo'”, VnExpress, Thứ năm, 5/5/2011.