Khác với Trung Quốc là nơi các thế hệ lănh đạo thường được đào tạo và quy hoạch trước khá lâu giống như truyền thống lập thái tử.

Việt Nam đứng trước một cuộc khủng hoảng dai dẳng về lănh đạo và luôn có những cuộc đua gay cấn đến tận phút chót.

Hiện đang có cùng cảnh ngộ giữa Giáo hội Công giáo và Chính quyền Việt Nam trong vấn đề nhân sự.

Thông thường giáo hội luôn có sự kế tục cẩn thận nhưng v́ bị đóng cửa trường Ḍng hơn 20 năm nên Giáo hội đang có độ “hẫng” nhất định.

Khác với Giáo Hội Trung Quốc là nơi chính quyền quyết định vấn đề nhân sự không liên quan đến Vatican.

Ở Việt Nam, sau một thời gian dài đàm phán, hai bên đă h́nh thành được một "cơ chế đặc biệt" là Giáo Hội lựa chọn và bổ nhiệm nhưng phải có sự đồng ư của chính quyền.

Cơ cấu vùng miền?

Về mặt chính quyền, miền Bắc thường nắm chức Tổng bí thư và Chủ tịch Quốc hội, miền Trung Chủ tịch nước và miền Nam làm Thủ tướng.

Tuy nhiên trong nhiệm kỳ hiện tại, có cuộc "mặc cả vĩ đại" giữa phái miền Nam và phái Thanh Nghệ để cho người xứ Nghệ hai vị trí quan trọng trong Bộ Chính trị trong khi miền Nam giữ cả Chủ tịch nước và Thủ tướng.

Một trong những người Nghệ nắm giữ vị trí quan trọng nhất nhưng lại ít xuất hiện nhất là Trưởng ban Tổ chức Trung ương - Hồ Đức Việt, người thay ông Phạm Quang Nghị làm Bí thư Trung ương từ tháng 8 năm 2006.

Không chỉ thắng lớn ở mặt Nhà nước, ngày 22 tháng 4 vừa qua, Ṭa Thánh đă bổ nhiệm Đức Cha Nguyễn Văn Nhơn 72 tuổi là người gốc miền Nam làm Tổng Giám mục Phó Hà Nội với quyền kế vị, được cho rằng sẽ thay thế Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt ở độ tuổi 58 xin từ chức v́ "lư do sức khỏe".

Có tin cho rằng chính quyền liên tục vận động với Ṭa Thánh để những vị giám mục người Miền Nam, vốn "hiền lành" và có mặc cảm của kẻ chiến bại, tiếp tục có những vị trí cao hơn trong Giáo Hội.

Ngày 7/5 vừa qua tại Hà Nội đă có một buổi lễ đón chào Tân Tổng Giám mục Phó với nhiều hoạt cảnh vui buồn lẫn lộn.

Có tin nói rằng Ḍng Tu Châu Sơn ở Ninh B́nh đă dành một ṭa nhà để Đức Cha Kiệt dưỡng bệnh ngay cạnh ṭa nhà đă đón tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh khi ông mời Đức Cha Lê Hữu Từ lên làm cố vấn Chính phủ vào năm 1945.

Quan hệ giữa Việt Nam và Vatican hết sức phức tạp trong hàng trăm năm qua và hai bên đă không có quan hệ ngoại giao hơn nửa thế kỷ.

Năm nay, kỷ niệm 15 năm B́nh thường Hóa Quan hệ với Washington, Hà Nội cũng muốn in dấu chân ḿnh tại thành Rome, mở đường cho Đức Giáo Hoàng thăm Việt Nm vào năm 2011 sau khi cả Thủ tướng và Chủ tịch nước Việt Nam đă yết kiến Ngài tại Rome vào năm 2007 và 2009.

Mỹ là một đất nước chính trị thực dụng sẵn sàng bỏ qua các dị biệt để thăng hoa quan hệ ngay lập tức nếu thấy cần thiết.

Thế nhưng Vatican là một quốc gia tinh thần nên điều mà họ hướng tới là bang giao có thực sự đem lại sự thăng tiến chung cho các giáo hữu hay không.

Do vậy, hơn 20 năm đàm phán để hướng tới việc b́nh thường hóa c̣n ngổn ngang nhiều vấn đề mà các bên đều tính toán kỹ, bao gồm cả “hy sinh” và “cất nhắc” một vài người.

Lần ra quyết định này có vẻ vội vàng, khác hẳn với truyền thống “chậm như Rome – lent de Rome” càng để lại trong ḷng người nhiều thắc mắc, suy tư.

Ai ghi điểm?

Trong cơ chế của Nhà nước, thông thường một vị ủy viên Bộ Chính trị có thể bảo lănh và “đôn” được một bộ trưởng, c̣n một ủy viên trung ương đảng được quyền giới thiệu một thứ trưởng.

Từ đó trong cơ cấu quyền lực của Nhà nước h́nh thành vô số đường dây và “rễ, chuỗi”.

Trong Giáo hội, các Đức Ông làm việc tại Bộ Ngoại Giao thường là người cố vấn cho Đức Giáo Hoàng trong việc sắp xếp nhân sự với sự tham vấn của giáo quyền địa phương.

Lần này một quan chức quan trọng của Vatican là Đức Ông Francis Cao Minh Dung, được cho là có vai tṛ quyết định.

Nếu Đức Tổng Kiệt ra đi, việc b́nh thường hóa với Vatican có thể xảy ra và Đức Ông Dung có thể sẽ trở thành vị trí Sứ Thần đầu tiên tại Việt Nam.

Việc Giám mục Kiệt ra đi c̣n ghi điểm cho ông Phạm Quang Nghị v́ nó khẳng định rằng việc làm của chính quyền Hà Nội là đúng.

Buổi lễ đón Đức Cha Nhơn đầy huyên náo hôm nào là chỉ dấu cho thấy giáo dân mạnh dạn hơn trong việc cất lên tiếng nói đối với các vị chủ chăn của ḿnh.

Và khi cả Vatican mà giáo dân c̣n không sợ th́ không một chính quyền nào có thể “bịt miệng” họ lại.

Mặc dù chỉ chiếm hơn 10% dân số nhưng người Công giáo là một khối.

Đó là vũ khí tốt trong nền chính trị hiện đại và ai đang sở hữu kho vũ khí chiến lược kiểu này sẽ có cơ hội thắng thế trong Chính Quyền và Giáo quyền tương lai tại Việt nam.