ĐÂU LÀ VẤN ĐỀ CHÍNH YẾU CỦA GIÁO HỘI (CÔNG GIÁO) VIỆT NAM HÔM NAY

* Cố Đức Ông Trần Văn Hoài *

(Hết Ḷng Thuơng Tiếc  Đức Ông)

 

Vấn đề của Giáo Hội Việt Nam cũng như của các Giáo Hội khác dưới quyền cai trị của chế độ cộng sản là vấn đề muôn thuở giữa Thiện và Ác, giữa Thiên Chúa với Satan. Nói vậy chắc các vị quốc doanh sẽ phật ư, nhất là vị nào đă xác tín rằng "Đảng cộng sản Việt Nam luôn luôn nh́n thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật và nói rơ sự thật......" Như vậy đảng cộng sản Việt Nam khác các đảng cộng sản trên thế giới, v́ đảng cộng sản Việt Nam đă đi theo sát gót Đức Giêsu hơn người công giáo, hơn cả một số vị lănh đạo tinh thần cao cấp của Giáo Hội công giáo.  V́ các vị nầy, bước theo Đức Giêsu là Đường, là Sự Thật, nhưng các ngài không "luôn" nh́n vào sự thật được như Đảng cộng sản Việt Nam, v́ các ngài cũng có khi sai lầm nh́n vào sự giả dối.

Vấn đề muôn thuở giữa Giáo Hội công giáo với Satan đă được Chúa Giêsu nói rơ với các môn đệ của Ngài trước khi Ngài lên trời: ".....Ở giữa thế gian, chúng con sẽ phải đau khổ, nhưng chúng con hăy can đảm lên! Thầy đă thắng thế gian." (Gio. 16,33; 17,14-21)

Tại Việt Nam, vấn đề muôn thuở nầy được thay h́nh đổi dạng theo nhu cầu sức khỏe của chế độ cộng sản của xă hội chủ nghĩa:

1. Từ sau ngày 30/4/1975 đến nửa thập niên 80, khi chế độ cộng sản mạnh với uy quyền của đế quốc cộng sản quốc tế, th́ vấn đề của Giáo Hội Việt Nam là vấn đề bắt bớ và chống đối. Ở trong nước th́ Giáo Hội bị bắt bớ trên cả hai b́nh diện pháp lư và thực tế. Trên mặt pháp lư th́ Giáo Hội không được xem như là một pháp nhân, nghĩa là không c̣n một quyền lợi xă hội nào hết, v́ thế bị tước đoạt hết tài sản, tước đoạt hết mọi cơ cấu sinh hoạt như chủng viện, ḍng tu, trường học, bệnh viện.... Tất cả các nhân sự của Giáo Hội như là linh mục đều bị đi cải tạo tại các tù ngục hoặc bị giam lỏng tại gia đ́nh và mất quyền sinh hoạt nghĩa vụ của linh mục. C̣n người công giáo th́ bị xem như là công dân hạng nh́, mất hết quyền lợi công dân, mà chỉ c̣n lại nghĩa vụ. Giáo Hội bị tước lột hết mọi quyền bính, bị đoạt quyền pháp nhân. Nói một cách vắn tắt là nhà nước cộng sản xem Giáo Hội công giáo như đă chết trước mặt pháp luật, và người công giáo là kẻ thù của nhân dân, nên phải t́m đủ mọi cách để thanh toán cho hợp pháp, nhất là các vị lănh đạo tinh thần. Giáo Hội ở trong nước bị đặt trong t́nh cảnh đá đè trên cỏ, nên Giáo Hội ở hải ngoại đă nổ lực lên tiếng phản đối, tổ chức các hội đoàn, các cơ cấu chính trị để "chống cộng", nghĩa là lên án sự bắt bớ Giáo Hội tại quê nhà.

2. Nhưng vào thập niên 80-90, khi mà cộng sản cảm thấy ư thức hệ cộng sản bị dư luận quốc tế lên án, các anh hùng cộng sản thời đại như Mao Trạch Đông, Hồ Chí Minh bị xuống giá trong đầu óc giới trẻ, th́ nhà nước cộng sản Việt Nam thay đổi thái độ đối với Giáo Hội. Các cụ triết gia khoa học xă hội, các cụ quốc doanh, ngồi lại nghiên cứu vấn đề tôn giáo để tuyên bố lại một giáo điều mới: Tôn giáo không c̣n là thuốc phiện ru ngủ con người, mà là "nhu cầu của một bộ phận nhân dân." Dựa vào khám phá mới của khoa tôn giáo học nầy, nhà nước đưa ra nghị định tôn giáo mới để chuẩn bị cho một đường lối "ḥa hợp ḥa giải", một sự sống chung ḥa b́nh cho "tốt đời đẹp đạo". Ở hải ngoại th́ chiến dịch bài chống cộng được đưa vào các hang cùng ngỏ hẻm, chiến dịch ấy gọi là "Hoa hồng đỏ hải ngoại". Một số linh mục tuyên úy đă tuyên bố: Đă đến lúc không c̣n hận thù nữa, mà phải quên quá khứ để xây dựng tương lai. Chống cộng là điều hủ lậu, xưa như trái đất. Thế là các đảng phái chính trị hải ngoại bị xẹp như trái bong bóng đâm thủng, v́ các lănh tụ được mời về hợp tác tại quê nhà. Các hội đồng công giáo bớt nghị lực chống cộng v́ các vị tuyên úy phải lấy đức bác ái tha thứ làm đầu trong công tác mục vụ. 

3. Qua giai đoạn 3, sau khi bức thành Bá Linh, tượng trưng cho uy quyền và sự bưng bít của đế quốc cộng sản bị sụp đổ, th́ trong thế giới cộng sản chỉ c̣n lại Trung Hoa, Bắc Hàn và Việt Nam. Cuba đúng ra không phải là một nước cộng sản hoàn toàn theo thuyết Mác-Lê. Cộng sản Việt Nam cảm thấy mất đi điểm tựa, lại bị đàn anh Trung Quốc sẵn sàng sửa phạt v́ tội phản bội.. Chỉ c̣n lại một đường sống là "tự túc tự cường". Nhưng tự túc tự cường làm sao đây? Và đỉnh cao trí tuệ đă không khó khăn t́m ra giải pháp. Nếu Đảng cộng sản Việt Nam sống trên xương máu của nhân dân, th́ đảng cộng sản cũng có thể chết v́ sức mạnh của nhân dân. Sức mạnh của nhân dân, khi cộng sản yếu thế, là sức mạnh tinh thần, do các tôn giáo nuôi dưỡng. Như vậy muốn sống c̣n th́ phải dựa vào tôn giáo. Sức mạnh tôn giáo lớn nhất là công giáo. Nếu ḥa đồng được với công giáo là cộng sản sẽ sống c̣n. 

Sau đây là một phát minh lạ lùng của đỉnh cao trí tuệ loài người:

Chuyển sự chống đối giữa 2 ư thức hệ hữu thần và vô thần, chuyển sự thù nghịch giữa chủ nghĩa quốc gia và cộng sản, chuyển sự mâu thuẫn giữa Giáo Hội công giáo và nhà nước xă hội chủ nghĩa thành một sự chống đối giữa ḷng Giáo Hội công giáo Việt Nam: cha mẹ chống đối con cái.

V́ thế vấn đề của Giáo Hội Việt Nam hôm nay là vấn đề của một gia đ́nh bị chia rẽ, trong đó cha mẹ chống đối con cái, con cái bất b́nh với cha mẹ. Đây là một sự thật không ai chối căi được. Một sự thật đau ḷng!

Chỉ có một tay đạo diễn thần t́nh lắm mới tạo nên được màn bi hài kịch nầy, đáng được trao tặng giải thưởng Oscar!

Đoạn bắt đầu là các linh mục quốc doanh. Họ là con cái đứng ra chống đối cha mẹ, là Giáo Hội Việt Nam nói chung. Nhưng đây chỉ là đoạn mở đầu để tạo nên bỡ ngỡ cho khán giả. Họ là con cờ chống đối chiến thuật, rồi sự chống đối nầy sẽ trở nên sự tiếp tay, như chúng ta sẽ thấy về sau.

Tiếp đến các năm sau 1995, không ai trong chúng ta ở hải ngoại mà không thấy "cha mẹ chúng ta" là các giám mục đă tỏ ra một thái độ khó hiểu, mơ hồ, xem ra như gián tiếp bênh vực nhà nước cộng sản và trách móc con cái ở hải ngoại: Các Ngài tuyên bố: nếu lên tiếng chống đối nhà nước th́ các ngài sẽ khó làm việc tại quê nhà. Đó là gián tiếp bịt miệng con cái, gián tiếp c̣ng tay chân con cái không cho hoạt động giúp giải phóng Giáo Hội và quê hương. Và trong khi đó th́ tại quê nhà, con cái ngày đêm ŕnh chực nghe đài Vatican, Veritas hoặc B.B.C, V.O.A hay R.I.F để mong có tin hoạt động ǵ của anh em bên ngoài, hầu giúp giải thoát được quê hương và Giáo Hội. Thật mâu thuẫn!  

Có vị làm cha, làm mẹ, khi ra nước ngoài không phải để thăm con cái, nhưng để kiếm tiền, lại tuyên bố trắng trợn: Cờ ba que c̣n treo làm ǵ! Bỏ vào sọt rác cho rồi. Có vị được mời đến dự lễ do con cái tổ chức kỷ niệm quê hương, thấy cờ quốc gia th́ bỏ về không chủ lễ!

Thường t́nh th́ con cái thiếu kinh nghiệm vấp phải sai lầm, buộc ḷng cha mẹ phải lên tiếng sửa dạy. C̣n tại Giáo Hội Việt Nam?

C̣n tệ hơn nữa, có vị làm cha làm mẹ đă rỉ tai với các vị lănh đạo tinh thần các Giáo Hội bạn như Mỹ, Pháp để họ không yểm trợ các con cái có "tinh thần chống cộng" và lặp lại điệu nói phiền trách: "Anh em làm vậy, chúng tôi ở nhà khó làm việc."  

C̣n tệ hơn nữa là khi đức cha Nguyễn Sơn Lâm tuyên bố: "Đảng cộng sản Việt Nam luôn nh́n thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rơ sự thật", th́ một vị cao cấp khác công khai bênh vực, trong lúc đó th́ toàn thể con cái trong và ngoài nước đều phản đối. Sau đây xin quư vị thẩm định lư lẽ bênh vực của vị cha mẹ cao cấp đưa ra: "Theo Đức Giám Mục, đó chỉ là ư kiến riêng của Đức Cha Lâm, không liên lụy đến người khác. Khi mà có t́nh trạng phát biểu một bài như vậy th́ người ta có quyền khen hay chê. Ngay cả lời phát biểu của Đức Giáo Hoàng cũng có người khen kẻ chê". Lư luận và so sánh thật ngộ nghỉnh!

Con cái giáo dân trong và ngoài nước phản đối Đức Cha Lâm, không phải phản đối việc Đức Cha Lâm có quyền hay không có quyền khen chê, mà phản đối việc một Giám Mục trắng trợn khen cộng sản mến chuộng và thực hành đúng theo sự thật, không kém ǵ Chúa Giêsu, trong lúc đó th́ chính Đức Giám Mục cũng biết cộng sản là kẻ chuyên nói dối và phỉnh gạt.

Trong lúc Đức Cha Lâm nâng cộng sản lên hàng Chúa Giêsu th́ Đức Giám Mục, để bênh vực Đức Cha Lâm, đă hạ bậc Đức Giáo Hoàng xuống ngang hàng Đức Cha Lâm.  

Các nhà thần học phản đối Đức Giáo Hoàng, khen chê Đức Giáo Hoàng v́ họ sai lầm nhất là trong các vấn đề luân lư. Ngược lại, con cái phản đối Đức Cha Lâm, không phải v́ con cái sai lầm mà v́ Đức Cha Lâm sai lầm trong việc bênh vực và tâng bốc kẻ phá Giáo Hội. Đức Giám Mục c̣n kết luận: "Đừng để đối phương thủ lợi". Đối phương đó là những người không ưa Giáo Hội, như cộng sản. Họ cố t́nh chia rẽ nội bộ chúng ta".  

Quư vị thấy lời khuyên nầy có ư nghĩa như thế nào? Đối phương thủ lợi khi chúng ta phản đối Đức Cha Lâm, hay họ thủ lợi khi chúng ta làm thinh đồng ư với Đức Cha Lâm và bênh vực Đức Cha Lâm?

Tất cả những sự kiện nầy chỉ là mở màn để đi vào tấn bi kịch Linh mục Nguyễn Văn Lư. Người đạo diễn đă khéo đặt cho khán giả thấy 2 vai chính trực diện đương đầu: một bên là bậc cha mẹ, một bên là đoàn con cái.  

Về phía cha mẹ, có nhà nước cộng sản yểm trợ.

Về phía con cái, chỉ có đoàn lũ con cái với các tôn giáo bạn.

Khi mở màn, người ta thấy đứa con là linh mục Nguyễn Văn Lư, với đàn chiên bé nhỏ Nguyệt Biều treo bảng trên mảnh đất bị nhà nước chiếm đoạt: "Chúng tôi cần tự do tôn giáo". Trong khi đó, trước mặt tiền của nhà thờ nhỏ bé họ Nguyệt Biều có câu biểu ngữ khác: "Tự do tôn giáo hay là chết."

Tại Việt Nam chưa có tự do tôn giáo. Đó là điều không phải chỉ người Việt Nam chúng ta thấy, mà cả phái đoàn Ṭa Thánh, các phái đoàn các nước và ngay cả Liên Hiệp Quốc cũng đều công nhận.  

Như vậy ai là người có bổn phận trước tiên phải đ̣i hỏi nhà nước: "Chúng tôi cần tự do tôn giáo"?

Phải chăng là các giám mục? Là bậc làm cha, làm mẹ?

Cái hay của người đạo diễn là đổi trắng thay đen, là làm cho việc đáng khen ngợi của cha Lư thành việc đáng phiền trách, mặc dù không phủ nhận là việc xấu! Làm sao cho là việc xấu khi bản chất nó là tốt? Nếu nhà đạo diễn làm cho dư luận lên án việc cha Lư là việc xấu, th́ cha Lư đă thành công. Không! Nhà đạo diễn sẽ có cách cải trang diễn viên rất tài t́nh. Họ dùng các thứ phấn màu hóa trang để biến đổi cha Lư từ một công dân tốt, biết ư thức quyền lợi làm người của công dân, trong đó có quyền tự do tôn giáo, thành một công dân phản động, phạm pháp; từ một vị linh mục ư thức trách nhiệm đối với Giáo Hội và quê hương, hóa thành một con chiên ghẻ, một linh mục bất xứng, chống đối các giám mục.

Và đây là sân khấu của vở kịch:  

Cha Lư bị đặt ngồi trước mặt nhà cầm quyền tỉnh Thừa Thiên ngày 26/2/2001 để nghe bản án "quản chế hành chánh": "Công dân Nguyễn Văn Lư đă có hành vi, vi phạm pháp luật làm phương hại đến an ninh quốc gia".

Màn tiếp: ngày 16/5/2001,hàng trăm công an vây quanh nhà cha sở An Truyền và bắt cha Lư đem giam tại bệnh viện Mang Cá, Huế. Hiện giờ cha Lư bị biệt giam tại lao Thừa Phủ, Huế, không được ai thăm viếng, ngay cả bà con xa gần, v́ thế không một ai biết tin tức ǵ về cha Lư.  

Tiếp đến màn cảnh sân khấu được di chuyển ra hải ngoại. Cha Lư được cải trang thành một linh mục, bị cha mẹ lên án, v́ là linh mục chống đối quyền cha mẹ:

Đức Cha Phạm Minh Mẫn, Tổng Giám Mục Sàig̣n, trên đường công lư qua Mỹ, đă viết một bức thư cho giáo dân đề: "T́m ánh sáng soi đường". Trong bức thư, người đă gián tiếp lên án cha Lư là "những nhà cải cách ồn ào, quy kết Giáo Hội đă biến thành phản chứng" và cũng gián tiếp ca ngợi sự tiến triển của sự sống của Giáo Hội dưới chế độ cộng sản: "Muốn khám phá sự hiện diện cứu độ của Thiên Chúa, hăy nh́n tiến tŕnh đổi mới đang diễn ra trong ḷng cuộc sống của cộng đồng dân Chúa."

Các màn kế tiếp: Chúng ta thấy bàn tay đạo diễn của cộng sản đặt trên sân khấu các diễn viên trực diện chống đối nhau: Một bên là cha mẹ, một bên là con cái, trong một bầu không khí căng thẳng!

Cha mẹ: Đức Cha Phạm Minh Mẫn, trên đường công du sang Mỹ, tuyên bố sẽ đến thăm một giáo xứ Việt Nam tại José, California. Giáo dân phản đối ồn ào lên và nhất quyết không tiếp đón Đức Tổng Giám Mục v́ đă có thái độ không tốt đối với cha Lư nói lên trong bức thư. Thế là từ giáo quyền của giáo phận S. José có lời trách móc cha Lư là một linh mục không tốt v́ có thái độ chống đối Hội Đồng Giám Mục. Rồi vị tuyên úy giáo xứ chống đối Đức Cha Mẫn đă bị Giám Mục giáo phận S. José cho một h́nh phạt trừng trị!

Một màn tiếp: Khắp địa bàn nước Mỹ, từ Tây qua Đông, từ Nam lên Bắc, con cái Giáo Hội Việt Nam tổ chức các buổi lễ, các buổi hội họp, các đêm thắp nến để yểm trợ và ủng hộ việc làm của cha Lư..

Ngược lại, đứng về phía cha mẹ, các linh mục tuyên úy làm thinh im lặng. "Đă đến giờ điểm của giáo sĩ chưa?", anh Nguyễn Tiến Cảnh ở Florida, một con chiên đă phải đau đớn buộc ḷng thốt lên câu hỏi nầy.  

Ông George Bush, tổng thống Mỹ, quốc hội Mỹ và các nghị sĩ ở các nước Pháp, Bỉ, Na Uy đă lên tiếng ủng hộ sự đ̣i hỏi tự do tôn giáo tại Việt Nam của cha Lư, thế mà bậc cha mẹ của con cái Giáo Hội Việt Nam vẫn im hơi lặng tiếng; các đài phát thanh Vatican, Veritas, cũng ấp úng, không dứt khoát thái độ.

Trên sân khấu, đứng trước thái độ dứt khoát của con cái chống nhà nước cộng sản và ủng hộ việc đ̣i tự do tôn giáo của cha Lư và của các tôn giáo khác, chúng ta thoáng nghe qua làn sóng điện siêu tần số những lư lẽ của cha mẹ đưa ra như sau:

Việc cha Lư đ̣i là đúng, nhưng phương cách làm th́ không đúng, v́ kêu gọi Hội Đồng Giám Mục phải làm như cha Lư. Thực ra khi cha Lư kêu gọi các Đức Giám Mục, th́ người lấy lời của Hồng Y tiên khởi Trịnh Như Khuê và thưa với các Giám Mục: "Con xin thống thiết và tha thiết kêu gọi: "Kính xin Đức Hồng Y, các Đức Tổng Giám Mục, các Đức Giám Mục trong Hội Đồng Giám Mục, kể từ nay không họp chung nữa như lập trường của cố Đức Hồng Y tiên khởi Việt Nam, Giuse Maria Trịnh Như Khuê đă nói với Đức cố Tổng Giám Mục Philiphê Nguyễn Kim Điền và với con, tại Hà Nội ngày 01/9/1975: "Hồng Đồng Giám Mục Việt Nam không nên họp, v́ họp mà không thể nói được những điều lương tâm đ̣i hỏi phải nói, th́ thà đừng họp, càng họp càng suy yếu, tạo nên một h́nh ảnh không trung thực về Hội Đồng Giám Mục Việt Nam dưới chế độ cộng sản...." Lời kêu gọi như vậy xúc phạm đến bề trên! Lư luận như vậy có xác đáng hay không? Tùy độc giả khẳng định.

Một tiếng nói khác rỉ tai: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam theo đường lối của Vatican, nếu Vatican không lên tiếng th́ Hội Đồng Giám Mục Việt Nam cũng phải làm thinh.

Một tiếng nói khác phản pháo: Vatican t́m cách giúp Giáo Hội Việt Nam chứ không tranh đấu thay cho Giáo Hội Việt Nam. V́ thế Hội Đồng Giám Mục Việt Nam không đủ can đảm lên tiếng đ̣i hỏi nhà nước cộng sản th́ Vatican có lên tiếng cũng vô ích. Trước sự im lặng có hệ thống của các bậc bề trên làm cha làm mẹ, của các cơ quan truyền thông nồng cốt của Giáo Hội công giáo Việt Nam, ở hải ngoại con cái đau đớn đặt vấn đề: Ai đă dàn cảnh thái độ nầy rồi đổ lỗi cho Vatican?

Anh Nguyễn Tiến Cảnh, trong bài trả lời Đức Cha Mẫn tựa đề: "Đâu là ánh sáng soi đường?", đă bực tức đặt câu hỏi: "Vậy th́ ai đă ra lệnh cho các cơ quan truyền thông không loan báo tin tức đấu tranh của cha Lư? Phải chăng là một nhân vật cao cấp Việt Nam nào đó ở Vatican?"

Bối cảnh sân khấu lại chuyển qua Paris: Vào trung tuần tháng 6 (2001) vừa qua, Đức Cha Lâm qua công du tại Âu châu. Đài R.I.F phỏng vấn về vụ cha Lư. Người gián tiếp tô vẻ một cha Lư không có bộ mặt: "Như tại Thanh Hóa của tôi, các cha hoặc giáo dân có biết về con người cha Lư như thế nào đâu? Chỉ biết rằng có một linh mục Lư như vậy... Chúng tôi cũng hy vọng rằng trong một hoàn cảnh đất nước hiện nay, nếu muốn đấu tranh cho một lư tưởng, th́ ai cũng sẵn sàng làm, mà đấu tranh trong một xă hội chủ nghĩa th́ rất là khó khăn và tế nhị, nếu người nào muốn làm công việc đó th́ phải có một khuôn mặt hay một tư cách nào đó, để hy vọng giấy lên được một sự đồng t́nh rơ ràng và thành tâm ủng hộ của nhiều người, c̣n nếu chỉ với tư cách một cá nhân, không có bộ mặt thiện cảm th́ sự đấu tranh đó sẽ hoàn toàn mang tới sự thất bại. Sau cùng người kết luận: "Chúng tôi không xét đến vấn đề đó."

Rồi một số con cái đă gởi thư phản đối đến Đức Cha từ Mỹ, Gia Nă Đạị.... với lư luận rằng: Tại sao trong lúc thế giới lưu tâm đến vấn đề tự do tôn giáo tại Việt Nam qua các lời kêu gọi của cha Lư, th́ Đức Cha, một vị Tổng Thơ Kư của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, đang sống trong sự đàn áp tôn giáo của nhà nước Việt Nam, lại tuyên bố là "Chúng tôi không xét đến vấn đề đó!"

Đâu c̣n cảnh cha con một ḷng chung lưng đấu cật để xua đuổi kẻ thù của Giáo Hội? Đâu c̣n cảnh di cư 1954, cha mẹ con cái cùng nhau bỏ tất cả để chạy vào Nam trốn ác quyền cộng sản! Đâu c̣n cảnh tị nạn 1975, cha con liều sống liều chết chạy ra nước ngoài, để có thể cùng nhau bảo tồn lấy đức tin của tổ tiên anh hùng tử đạo, đă để lại trong huyết quản chúng ta?

Bàn tay khôn tinh độc ác của cộng sản đă tạo nên nội chiến, tạo nên nồi da xáo thịt, tạo nên cảnh anh em cùng chung máu thịt, con Rồng cháu Tiên, trở lại chém giết nhau. Hôm nay họ lại thành công tạo nên trong ḷng Giáo Hội Chúa, cảnh cha con chống đối nhau, cha con bắt lư nhau. Cái nét hài hước của vở bi kịch nầy là tài đạo diễn làm cho cha con trở nên kẻ thù nhau chỉ v́ cùng một mục tiêu tốt là bênh vực, là cứu Giáo Hội! Thật không ǵ bi thảm cho bằng cảnh tượng hôm nay, cha con chúng ta đă trở thành những h́nh múa rối do bàn tay cộng sản giật dây theo bản kịch của họ!

Đích nhắm của cha con chúng ta là giải trừ cộng sản.

Bây giờ, ngược lại, cha nhắm vào con, con nhắm vào cha để giải trừ nhau. C̣n cộng sản? Không c̣n là đích nhắm nữa, mà lại trở nên kẻ "đối thoại" với cha mẹ! Là người ân nhân ban ân huệ cho Giáo hội.

Tấm bi hài kịch nầy chưa bao giờ được diễn ra trong một nước dưới ách cộng sản như các nước ở Đông Âu.

Nguyên do tấn kịch được thực hiện tại Việt Nam, phát xuất từ một chính sách mà nhà đạo diễn tài t́nh cộng sản đă biết lợi dụng thời cơ và chúng ta vô t́nh bị sập vào cái bẩy lịch sử nầy. Đó là chính sách Ostpolitik.

Để hiểu rơ chính sách nầy, chúng ta thử đi ngược lại ḍng lịch sử, trong mối liên hệ giữa các nhà nước cộng sản với các giáo Hội công giáo, nằm dưới quyền kiểm soát của họ. Vào đầu thập niên 1960, dưới thời Đức Giáo Hoàng Phaolô VI; Đức Hồng Y quốc vụ khanh Casaroli đă thi hành một chính sách đối với các nước cộng sản Đông Âu, gọi là Ostpolitik. Nhưng mục tiêu của chính sách nầy là "Chính sách ngả tay xin" hay là "Bắt tay" v́ Đức Giáo Hoàng Phaolô VI chủ trương "đi từng bước nhỏ" để có thể đặt các vị chủ chăn cho các Giáo Hội Đông Âu.

C̣n Đức Hồng Y Casaroli th́ xác quyết Ostpolitik là một chính sách "đi theo xu hướng lịch sử do Chúa quan pḥng hướng dẫn". Chính người đă viết như vậy trong cuốn sách người để lại như một tập hồi kư công việc của người (Nella Chiesa e per il Mondo, Tr. 273). Người chủ trương "cứu văn cái ǵ có thể cứu văn được".

Người c̣n nói một cách bi quan hơn nữa là chính sách "ngửa tay xin" nầy không phải là một cách thế để sống c̣n "modus vivendi" mà là một cách thế để khỏi chết "modus non moriendi" (id. Trang 310).  

Trong cuốn tiểu sử của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, do hai tác giả nhà báo Mỹ Carl Berntein và Ư là ông Marco Politi viết bằng anh ngữ: His Holiness quả quyết như sau: Ostpolitik do Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII khởi xướng và Đức Giáo Hoàng Phaolô VI thực hiện, nhằm thu giảm cường độ căng thẳng giữa các sự bắt bớ, để có thể xây dựng nhà thờ mới, phong chức nhiều linh mục hơn, bổ nhiệm các Giám Mục mới, tắc rằng là nhằm hổ trợ cho một sự chung sống ḥa b́nh".  

Theo lời Đức Ông Vicent Cascel Orti, viết về các Giáo Hội ở Âu Châu từ năm 1945-1991, th́ ông quả quyết như sau: "Hành động của Ṭa Thánh đă làm cho một phần thế giới Công Giáo bối rối, lúng túng và chống đối. Họ nghĩ rằng "modus vivendi" các thế để sống c̣n chỉ cho Giáo Hội được sống sót, chứ không cho Giáo Hội được tự do thực sự. Đây là một "Sự nhượng bộ để thả cho kẻ thù thẳng tay hành hạ con cái ḿnh". (La Chiesa in Europa, Giáo Hội ở Âu Châu. Trang 42-43). Các hiệp ước "modus vivendi" nầy, bắt đầu được áp dụng cho Hung Gia Lợi vào năm 1964 và cho Nam Tư năm 1966. Nhưng Giáo Hội Ba Lan th́ phản đối từ đầu.

Vào năm 1978, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II lên ngôi. Một vị cao cấp trong giáo triều Vatican liền đưa ra một nhận xét rất chính xác như sau: "Đức Thánh Cha nầy không chỉ nói suông như chúng ta là "Chúng ta hăy từ từ đi từng bước đối với mấy ông cộng sản nầy". Không! Đức Thánh Cha nầy vào đây để bắt cộng sản quỳ gối trước bàn thờ."

Vào ngày 2/6/1979, Đức Thánh Cha về thăm quê hương Ba Lan của Ngài. Các vị lănh đạo cộng sản thế giới nóng ḷng chờ đợi một biến cố lớn và biến cố đă đến.

Ngài không chỉ trích một chính phủ cộng sản nào ở Đông Âu, Ba Lan hay Nga Sô. Với phong độ của một vị lănh đạo thế giới có uy quyền, có trách nhiệm, Ngài chỉ đ̣i hỏi những ǵ của con người và của tôn giáo mà đế quốc cộng sản đă cướp mất. Ngài đ̣i đế quốc cộng sản phải tôn trọng các quyền căn bản của con người, trong đó có quyền tự do tôn giáo và Ngài đ̣i các chính phủ cộng sản phải tôn trọng các giá trị tôn giáo.

Đó là phát súng lệnh.

Rồi vào ngày 31/8/1980, Nghiệp đoàn Đoàn Kết Solidarnosc ra đời, đ̣i hỏi quyền lợi của thợ thuyền, của người công dân.

Ngày 5/9/1980, nghĩa là chỉ 5 ngày sau thôi, th́ Điện Cẩm Linh sai sứ giả sang điều đ́nh với Đức Thánh Cha để xin Ngài can thiệp với Nghiệp đoàn Đoàn kết để họ đừng đ̣i hỏi quá mức! Đức Giáo Hoàng liền sai Đức Hồng Y Casaroli, quốc vụ khanh của Ngài để đứng ra điều đ́nh với đại sứ của Điện Cẩm Linh. Từ ngày ấy cho đến ngày bức tường Bá Linh bị sụp đổ, con đường liên lạc đỏ Cẩm Linh-Casaroli được mở thường trực để giải quyết các đ̣i hỏi của Ṭa Thánh.

Nh́n vào gịng lịch sử, chúng ta thấy rơ nguyên nhân phát xuất sự mâu thuẫn trong nội bộ Giáo Hội Việt Nam chúng ta:  

Về phía các vị chủ chăn, các vị làm cha làm mẹ chúng ta, các ngài áp dụng một chính sách mà trong lịch sử chúng ta thấy không có lợi cho Giáo Hội, v́ thế Đức Giáo Hoàng đương kim đă triệt để loại bỏ. Nhờ vậy Ngài mới cứu Giáo Hội Công Giáo và thế giới khỏi ách cộng sản.  

Về phía con chiên bổn đạo th́ can đảm và hăng say đi theo đường lối cứng rắn đ̣i quyền tự do tôn giáo, không những cho Giáo Hội Công Giáo, mà c̣n theo tinh thần đối thoại của Tông Thư gởi Giáo Hội Á Châu của Đức Giáo Hoàng, để kết hợp với các tôn giáo bạn đ̣i quyền tự do tôn giáo cho tất cả các tôn giáo.

Giáo Hội Công Giáo Việt Nam bị nhà nước cộng sản đặt vào một hoàn cảnh éo le của một đại gia đ́nh chia rẽ, trong đó con cái với cha mẹ luôn luôn mâu thuẫn nhau, luôn luôn đối chọi nhau. Vậy phải làm thế nào đây?

Nếu chúng ta tiếp tục đ̣i hỏi chính quyền cộng sản phải trả quyền làm người cho người dân, quyền tự do cho các tôn giáo, th́ chúng ta tiếp tục sa vào cái bẫy của cộng sản, v́ thể nào cha mẹ chúng ta cũng không bằng ḷng.

Nếu cha mẹ chúng ta tiếp tục thinh lặng không lên tiếng ủng hộ các đ̣i hỏi của chúng ta, rồi c̣n nói vào nói ra với các Giáo Hội Công Giáo Âu Châu để họ phiền trách chúng ta, th́ các ngài cũng vẫn tiếp tục sa vào lưới bẫy của cộng sản.

Phải chăng chúng ta đang sa vào thế cờ bí không phương giải thoát?

Theo chúng tôi nghĩ là chúng ta phải thay đổi chiến thuật. Nhà nước cộng sản, h́nh như mỗi tháng, mỗi năm họ phải thay đổi chiến thuật. Nhờ vậy hôm nay họ mới đưa được chúng ta vào cái tṛng nầy.

Về phía chúng ta là con cái, từ đây chúng ta vẫn cứ đ̣i hỏi nhà nước và phải đ̣i hỏi một cách mạnh mẽ hơn: phải trường kỳ đấu tranh cho được tự do tôn giáo. Như cha Lư và anh em Nguyệt Biều đă cương quyết: Tự do tôn giáo hay là chết. Nhưng, chúng ta không nên "lời qua tiếng lại" với các bậc làm cha làm mẹ của chúng ta nữa, hầu tránh khỏi sa vào cái lưới bẫy do cộng sản gài sẵn cho chúng ta.

Đối với nhà nước, chúng ta đ̣i hỏi. Đối với cha mẹ, chúng ta cầu xin thương yêu và yểm trợ, cầu xin sự làm thinh im lặng, đừng nói quanh nói co, để làm nhụt duệ khí của con cái. Hăy để cho con cái đấu tranh, trong lúc các ngài bị kẹt. Nếu không th́ các ngài cũng như con cái sẽ sa vào bẫy của kẻ thù. Cái bẫy nầy là một dây tḥng lọng, càng vào bẫy, càng chống đối nhau và như vậy sẽ càng bi thắt cổ chặt hơn.

Nếu hai bên làm thinh không chống đối, chỉ trích nhau, nhưng vẫn cứ giữ vững lập trường th́ đâu có ích ǵ, v́ các ngài vẫn c̣n bị kẻ thù nắm trong tay. Sau đây là một câu hỏi, nếu các ngài t́m ra được câu trả lời, th́ chắc sẽ giúp chúng ta thoát được t́nh trạng gia đ́nh chia rẽ hôm nay: "Tại sao các ngài áp dụng chính sách ngửa tay xin, trong lúc cộng sản mất hết uy thế với ảnh hưởng quốc tế và đang sợ sức mạnh các tôn giáo tiêu diệt?" Tại sao? V́ lư do ǵ?

Các lư do chắc chắn các Giám Mục biết rơ hơn chúng ta. Chúng ta chỉ đoán mà đưa vào các sự kiện lịch sử, nếu sai lầm th́ xin các ngài sửa sai để đổi lập trường.

Các lư do đưa các bậc cha mẹ chúng ta phải theo chính sách "ngửa tay xin" đă được nghiên cứu và chuẩn bị trong các biến cố sau đây:

1. Trong vụ phong thánh: Nhà nước tuyệt đối chống vụ phong thánh và một vị Giám Mục được nhà nước sai qua Vatican để nói lên sự chống đối nầy.  

2. Cái chết khả nghi của đức Tổng Giám Mục Philiphê Nguyễn Kim Điền, là một sự đe dọa và cảnh cáo cho những vị lănh đạo tinh thần nào dám tỏ ra chống đối chính sách tôn giáo của nhà nước.  

3. Việc nhà nước cự tuyệt không chấp nhận đức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận nhậm chức phó, có quyền thế vị của Tổng Giáo Phận Sàig̣n.  

4. Lễ quốc táng của Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Văn B́nh, Tổng Giám Mục Sàig̣n.  

Mỗi biến cố là một bước chuẩn bị; mỗi biến cố là một thông điệp nói lên lời đe dọa hay dụ dỗ và cử chỉ ngoạn mục cuối cùng để đưa trọn chúng ta vào bẫy là sự "cởi mở" của chính sách nhà nước. Nhà nước cho xây nhà thờ, cho phép mở chủng viện, cho phong chức tân linh mục, nhượng bộ trong việc bổ nhiệm các Giám Mục mới... như chính sách Ostpolitik.

Hăy ngửa tay xin th́ sẽ được. Và cha mẹ chúng ta đă áp dụng chính sách "ngữa tay xin" để tin đó là được một phần nào tự do tôn giáo!

Cha mẹ chúng ta đă đưa ra những kết quả nầy mà biện minh cho chính sách mềm dẻo, đối thoại của Ostpolitik.

Như vậy th́ chúng ta cả cha lẫn con vẫn c̣n tự ư nằm trong cái bẫy của cộng sản.

Nếu chính sách mềm dẻo nầy, cuối cùng có thể giải thoát được Giáo Hội, th́ tại sao Đức Giáo Hoàng của chúng ta đă loại bỏ? Và nếu Ngài đă loại bỏ và nhờ đó làm sụp đổ được bức tường Bá Linh, th́ tại sao chúng ta lại c̣n tiếp tục chạy theo, để đưa vào áp dụng cho Việt Nam, chúng ta không muốn cứu Giáo Hội Việt Nam khỏi ách cộng sản ư?(1). Chính sách của cha mẹ chúng ta hiện nay có phải là chính sách của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II không?

Chỉ c̣n một cách duy nhất là chúng ta hăy cùng nhau suy nghĩ lại thật chu đáo 4 biến cố kể trên và t́m hiểu ư nghĩa của nó. Rồi hăy cùng nhau lui lại sự thật lịch sử của ngày 20/7/1954 và ngày 30/4/1975.