Tại sao thế giới coi “Made in China” là nhãn hiệu của sự khinh bỉ?

Tại sao thế giới coi “Made in China” là nhãn hiệu của sự khinh bỉ?

Paul Midler

Chỉ đến khi công chúng đồn nhau về sự ghê tởm của “Made in China” – như là nhãn hiệu của sự yếu kém, hỏng hóc thì người ta mới bắt đầu hiểu ra rằng ở đâu đó đang tồn tại một vấn đề nghiêm trọng – một vũng bùn ghê tởm đã khiến họ ngã vào – vũng bùn “Made in China”. Người đời vẫn nói “một lần ngã là một lần bớt dại”, vậy thì nhận diện cái vũng bùn ấy thế nào? Tại sao các nhà sản xuất Trung Quốc lại có hành động quá xấu xa như vậy? Có phải là các nhà nhập khẩu Phương Tây không hay biết gì về hiện trạng “Made in China” không?

Chúng ta nên bắt đầu tìm hiểu sự việc từ mối quan hệ giữa các nhà cung cấp Trung Quốc và các nhà nhập khẩu Phương Tây. Các nhà sản xuất của Trung Quốc là cứ “tiền trao cháo mới múc” – họ nhận tiền trước để sản xuất những mặt hàng mà các công ty nước ngoài yêu cầu. Đây chính là điểm mấu chốt để các nhà sản xuất của Trung Quốc có cơ hội “cắt xén”.

Chỉ sau khi các lô hàng “Made in China” được đưa đến nơi thì các công ty Phương Tây mới vỡ lẽ vì hàng hóa có chất lượng kém. Việc kiện các nhà máy của Trung Quốc ra tòa là không đơn giản, vì các đối tác Phương Tây sẽ vấp phải một hệ thống pháp luật Trung Hoa phức tạp một cách có tính toán.

Sự thực, các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ làm bất cứ điều gì mà họ cho là cần để bắt mối kinh doanh; nhưng ngay sau khi nhận được tiền, mối quan hệ này liên tục xuống dốc, từng tí, từng tí một. Đi cùng với sự coi thường bạn hàng là chất lượng sản phẩm sẽ giảm dần, giảm dần và mất hẳn theo thời gian một cách lặng lẽ.

Các nhà sản xuất Trung Quốc thừa biết rằng từng chi tiết cũng như tổng thể cả sản phẩm của “Made in China” chỉ có thể sản xuất tại Trung Quốc, và như vậy – một khi các đối tác Phương Tây đã đặt hàng – thì sẽ không thể có sự lựa chọn nào khác là phải tiếp tục đặt hàng. Các nhà sản xuất Trung Quốc cứ việc thoải mái mà gặm nhấm chất lượng sản phẩm hàng hóa. Hậu quả là sản phẩm bị lỗi, bị hỏng hóc, không đạt chất lượng là kết quả của một trò “đã chót thì chét” mà các công ty Phương Tây tại Trung Quốc phải chịu đòn.

Bản chất đầu tiên của sự việc “Made in China” là bắt nguồn từ văn hóa của dân tộc Trung Hoa ngàn đời nay. Người Trung Hoa tin rằng họ sẽ không bị trừng phạt nếu họ lừa người khác. Họ tự ý thay đổi thông số kỹ thuật sản phẩm mà không cần hỏi ý kiến đối tác – bởi họ cho rằng “thà xin lỗi còn hơn xin phép”. Người Trung Hoa xem việc giảm chất lượng sản phẩm như là một yếu tố quyết định để thu lợi nhuận lớn hơn, chính vì vậy họ thường “lèm nhèm tối đa” khi thảo luận về vấn đề chất luợng.

Bản chất tiếp theo của vấn đề “Made in China” là ở thể chế chính trị. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tạo ra một vương quốc cho các loại mèo – “mèo trắng, mèo đen, miễn bắt được chuột”. Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ “thưởng” cho nhà sản xuất nếu họ giúp mang ngoại tệ về cho đất nước này thông qua thương mại. Có đôla mang về sẽ chỉ có vị ngọt của củ “Cà Rốt” mà không bao giờ có vị đòn roi – cho dù các công ty Trung Quốc có tiến hành công việc kinh doanh của họ một cách phi đạo đức đến mức nào.

Người đời tâm niệm “gieo gió có ngày gặp bão”, quả báo đã xảy ra ngay tại xứ mèo – hàng trăm ngàn trẻ em Trung Quốc bị bệnh vì sữa melamine “Made in China”. Đúng là “chó dữ cắn chủ”, và cho dù Chính phủ Trung Quốc có ra tay trừng trị hàng chục doanh nghiệp melamine nhưng điều này xem ra chưa đủ hiệu lực với đàn chó dữ của họ.

Phải chăng xã hội Trung Quốc đã đến thời điểm mà các biện pháp cực đoan “Thiên An Môn” vẫn không thể ngăn cản được các doanh nghiệp của họ phạm tội ác? Phải chăng đã đến lúc các doanh nghiệp trên thế giới “không nên có ý định ngã để rút kinh nghiệm, mà nên học khôn trên cái ngu của kẻ khác”.

Trần Nguyễn Hữu Tuấn dịch

Paul Midler là tác giả của cuốn Poorly Made in China, một trong số 10 quyển sách về kinh tế bán chạy nhất trong năm 2009 By Paul Midler