Chỉ đường cho người tị nạn Việt, nhân Ngày quốc tế về người tị nạn 20/06

Người tị nạn Việt Nam

Hiện nay người Việt tị nạn tại Thái Lan mỗi năm trung b́nh có khoảng từ vài trăm đến dưới 1 ngàn lượt người đến xin đăng kư tại Cao Ủy Về Người Tị Nạn (UNHCR) Bangkok. Rất nhiều người trong số này đều bị UNHCR từ chối, v́ họ không cung cấp đủ dữ kiện để UNHCR công nhận họ là người tị nạn. T́nh trạng này xảy ra v́ một số người Việt xin tị nạn đă không biết cách khai với luật sư phỏng vấn ḿnh, số khác th́ có hiện tượng khai man, ngụy tạo hồ sơ chứng cứ. Mà đối với các luật sư của UNHCR, th́ họ có đủ tŕnh độ nghiệp vụ để lật tẩy điều này…

Tuy nhiên, từ vài năm nay, một số luật sư của các tổ chức nhân đạo có quan tâm hơn đến người tị nạn Việt Nam, nên họ đă trợ giúp pháp lư cho nhiều người Việt xin tị nạn thành công. Nhất là từ năm 2010, một văn pḥng mới của Ủy Ban Cứu Trợ Thuyền Nhân Vượt Biển (BPSOS) do tiến sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng làm giám đốc điều hành, được mở tại Bangkok, chuyên lo trợ giúp hồ sơ cho người Việt xin tị nạn. Nên có nhiều người đă được văn pḥng này hỗ trợ pháp lư, điển h́nh là việc gần đây 49 Giáo dân Cồn Dầu Đà Nẵng đă được BPSOS hỗ trợ pháp lư thành công…

Quyền được tị nạn là vấn đề Nhân quyền của con người, đă được xác định trong Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền của Liên Hợp Quốc. Dẫu vậy th́ UNHCR chỉ đáp ứng được cho người có đủ ít nhất 1 trong 5 điều kiện để được công nhận là người tị nạn mà thôi, cụ thể đối với đặc thù người Việt chỉ nên chú ư đến 3 điều kiện: Bị đàn áp về quyền tự do tôn giáo, bị kỳ thị và đàn áp sắc tộc, bị đàn áp về quyền tự do chính trị. Riêng về việc xét trường hợp xin tị nạn chính trị là rất khó khăn, người có ư định xin tị nạn chính trị tại Thái Lan nên cân nhắc trước, và rất cần được trợ giúp về pháp lư, cần có luật sư hướng dẫn cách khai báo như thế nào cho đúng yêu cầu của UNHCR.

Đối với các trường hợp từng bị tù đày về các tội xâm phạm an ninh quốc gia hay gây rối trật tư công cộng do tham gia biểu t́nh và đấu tranh với chế độ Cộng Sản, sau khi măn hạn tù mà họ đến tŕnh diện tại UNHCR th́ những năm tù trước đây của họ có rất ít giá trị cứu xét. UNHCR chỉ quan tâm chủ yếu đến những mối nguy hiểm hiện tại của người xin tị nạn mà rất ít chú ư đến những nguy hiểm đă qua. Bởi vậy nên đă có nhiều người đă bị UNHCR từ chối, mặc dù những người đó từng bị tù hàng chục năm hoặc lâu hơn. Mọi chi tiết cụ thể tốt nhất là nên liên lạc với Văn pḥng của BPSOS của tiến sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng để được hướng dẫn kịp thời…

Chi tiết về việc làm sao cho hồ sơ của một người xin tị nạn được thể hiện rơ ràng và khoa học nhất th́ khá dài ḍng. Trong khuôn khổ bài này người viết chú ư giới thiệu cách và con đường xin tị nạn đơn giản nhất, đỡ tốn kém và thuận lợi nhất cho người bắt đầu xuất phát từ Việt Nam:

Thứ nhất, ai đó thấy ḿnh thực sự gặp nguy hiểm nếu c̣n ở lại Việt Nam, và có đủ hồ sơ chứng cứ chứng minh là ḿnh đă bị đàn áp, đang gặp nguy hiểm, th́ có thể nộp hồ sơ ngay tại Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội hoặc Lănh sự của họ tại Sài G̣n. Đă có hàng chục gia đ́nh trong vài năm qua được Hoa Kỳ xét cho tị nạn nhân đạo, như các trường hợp bà Bùi Kim Thành, cô Lư Thị Thu Duyên, cô Thanh Phương vv…

Thứ hai, Nếu ai đó có Passport th́ có thể đáp máy bay từ Việt Nam sang thẳng Thái Lan, hoặc Campuchia. Nhưng hiện nay rất ít người Việt đến xin tị nạn tại Campuchia v́ UNHCR tại đó đă được chuyển giao cho Bộ nội vụ Campuchia từ tháng 07/2008. Tuy nhiên cũng có thông tin bên ngoài cho rằng người đến xin tị nạn bằng đường b́nh thường dùng Passport qua cửa khẩu hàng không hoặc đường bộ th́ UNHCR đánh giá là họ ít gặp nguy hiểm hơn. Nhưng trên thực tế th́ đă có nhiều người từ nhiều quốc gia, xin tị nạn có Passport qua cửa khẩu vẫn được UNHCR công nhận là người tị nạn.

Thứ ba, nếu ai đó v́ bị nhà nước Việt Nam Cộng Sản tịch thu hoặc không được cấp Passport th́ có thể t́m đường vượt biên qua ngả Lào hoặc Campuchia. Hiện nay việc qua lại biên giới giữa các nước ASEAN không mấy khó khăn, chỉ tốn ít tiền cho “c̣” là có thể được dắt qua biên giới hết sức đơn giản. Nếu trong tay chưa có một mối quen biết nào th́ xin hăy t́m liên hệ các nhà xe chuyên chở khách đi từ nội địa đến các cửa khẩu biên giới Việt Nam – Lào hoặc Việt Nam – Campuchia là sẽ được giúp đỡ ngay. Cần nhớ rằng hiện nay vượt biên không c̣n là tội phạm như cách đây hơn 15 năm về trước, khung h́nh phạt đối với người vượt biên trái phép của Việt Nam đă được gỡ bỏ khỏi luật h́nh sự. Nhưng đối với người đứng ra tổ chức cho người vượt biên thu lời th́ vẫn “có vấn đề”…

Nếu là người không có giấy tờ Visa, nhập cảnh vào Thái Lan theo cách đi chui, th́ họ có thể đối mặt với chuyện bị cảnh sát Thái bắt giữ ngay tại biên giới, hoặc trên đường về Bangkok. Trong trường hợp ấy, người tị nạn xin chớ quá sợ hăi và lo lắng. V́ họ sẽ được dẫn giải về một trung tâm tạm giữ người nhập cư trái phép tại Bangkok, đó là một nơi thuộc Bộ Di Trú Thái Lan quản lư, địa chỉ tại số 507 Soi Suan Phlu – South Sathorn  Road– IDC Bangkok. Sau đó cảnh sát Thái sẽ liên lạc với UNHCR để người đó được phỏng vấn, cấp giấy tờ cứu xét tiêu chuẩn tị nạn như b́nh thường. Có điều người bị tạm giữ sẽ phải ở lại nơi tạm giữ này cho đến khi được xác định là người tị nạn (Refugee) rồi cho đi định cư ở nước thứ 3; hoặc sẽ bị trục xuất về nước nếu UNHCR từ chối cấp quy chế, mà không được phép ra ngoài “hít thở” khí trời tự do tại Thái Lan.

Nhiều người có ư định vượt biên mà không biết tiếng của nước ḿnh cần quá giang (Lào, Campuchia) th́ nên mua một cuốn sách học cấp tốc tiếng nước ḿnh định quá giang. Nếu là người biết nói chút tiếng Anh giao tiếp th́ rất tốt, nhưng Lào và Campuchia thường dân cũng… ngại nói tiếng Anh giống Việt Nam cả. Đến Thái Lan th́ tiếng Anh tương đối dễ giao tiếp.

Một người tị nạn tốt nhất là không nên liên lạc với bất kỳ cá nhân nào đang sống tại Thái để xin họ đón tiếp hoặc giúp đỡ về nơi ăn chốn ở, nếu người đó không đủ độ tin cậy, v́ người mới đến sẽ có nguy cơ bị các phần tử xấu lợi dụng vào những mục đích mưu lợi cá nhân. Điều này c̣n đặc biệt nguy hiểm đối với những người là trí thức, thành viên ṇng cốt của các tổ chức chống Cộng. Nói chung là những người đó có tiềm năng gây nguy hại cho chế độ Công Sản Việt Nam về lâu dài. Trường hợp Lê Trí Tuệ bị mất tích ở Campuchia năm 2007 là một ví dụ: Nếu Lê Trí Tuệ không phải là người đồng sáng lập ra đảng Thăng Tiến và không phải là một trí thức th́ chắc chắn là anh đă không bị hăm hại. Tai mắt, tay chân của công an Việt Nam có thể hiện diện trá h́nh và giấu mặt dưới đủ mọi loại vỏ bọc, nhất là vỏ bọc là người tị nạn.

 Nếu là người đă có thành tích đấu tranh trong nước, chắc sẽ phải biết chị Bảo Khánh của Đài phát thanh Vietnam Sydney Radio ở Úc. V́ vậy hăy liên lạc ngay với chị Bảo Khánh, chắc chắn sẽ được giới thiệu những địa chỉ tin cậy có thể giúp đỡ được người tị nạn tại Thái Lan, kể cả về pháp lư và tiền bạc. Số điện thoại thường trực là 61412296155 (cần thêm mă gọi quốc tế, ví dụ từ Việt Nam là 00 hoặc 011). Thứ hai, có thể gọi cho Đảng Người Việt Yêu Người Việt theo số máy tại Thái Lan là 66845302512; và 0879231327. Đây cũng là một địa chỉ tin cậy, v́ nhiều thành viên của đảng này đă từng được văn pḥng BPSOS của tiến sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng trợ giúp pháp lư xin tị nạn và tiền bạc, nên từ đầu mối này có thể liên hệ trực tiếp được với tiến sĩ Thắng.

Cũng cần nói thêm rằng, Thái Lan là quốc gia không kư Công ước về người tị nạn 1951, nên tất cả mọi người tị nạn tại Thái vẫn bị coi là thành phần nhập cư bất hợp pháp, bởi vậy BPSOS cũng gặp những khó khăn nhất định về pháp lư trong hoạt động cứu trợ của ḿnh cho đồng bào. Hiện tại họ đă đăng kư mở văn pḥng chính thức ở Bangkok, nhưng chủ trương của văn pḥng này là giúp đỡ về hồ sơ xin tị nạn cho người Việt, chứ không có chỗ ở cho người mới đến. Mặt khác, để đảm bảo an toàn cho các luật sư của văn pḥng BPSOS, họ chỉ cung cấp số điện thoại cho những ai đă có tiếp xúc với họ, nên người viết bài này cũng tạm không thông báo địa chỉ và số Phone của văn pḥng này. Nhưng người tị nạn cũng có thể liên lạc thẳng tới văn pḥng trung ương của BPSOS tại Hoa Kỳ theo số điện thoại 7035382190 để được hướng dẫn tếp cận bất kỳ văn pḥng BPSOS nào trên thế giới…

Người tị nạn quốc tế phải thầm cảm ơn Quốc Vương và chính phủ Thái Lan! Tuy không kư kết Công ước quốc tế về người tị nạn, nhưng họ lại là nước giang tay cứu giúp cho người tị nạn với số lượng hàng đầu thế giới. Có khoảng vài chục quốc gia trên thế giới có người xin tị nạn được giúp đỡ tại Thái như Lào, Việt Nam, Campuchia, Myanmar, Nepan, Srilanka, Somali vv…Chỉ tính riêng người Myanmar đă có nhiều trại tị nạn dành cho họ dọc biên giới Myanmar -  Thái Lan, năm 2010 đă có hơn 50 ngàn người Myanmar được nhà nước Thái Lan và UNHCR cho phép đi định cư tại Hoa Kỳ. Đây có thể gọi là một nghịch lư đáng yêu, và khá thú vị…

Trong trường hợp khẩn cấp, một người tị nạn đă đến được Bangkok mà không thể liên lạc được với người quen, th́ có thể tự đến tŕnh diện với UNHCR tại ṭa nhà United Nations Tower nằm ngay sát cạnh cây cầu Saphan Makkavan nổi tiếng thuộc đại lộ Rachadamnoen Nok, kế bên ngôi chùa cũng rất nổi tiếng là chùa Wat Makutkasatriyram. Phải chỉ dẫn dài ḍng như vậy v́ thực ra văn pḥng UNHCR không có số nhà riêng. Nó nằm ở cửa bên hông  ṭa  nhà lớn của Liên Hợp quốc. Gần đây một số người tị nạn thiếu ư thức đă gây khá nhiều phiền toái cho UNHCR nên từ giữa tháng 06/2011 UNHCR đă không có nhân viên ra đón tiếp tại cửa văn pḥng như trước nữa, mà chỉ có nhân viên an ninh có vũ trang ra tiếp nhận đơn và các loại giấy tờ.

Và kể từ tháng 07/2011 th́ mọi giao tiếp của người tị nạn với nhân viên UNHCR tại cửa văn pḥng sẽ chỉ sử dụng bằng đàm thoại, sau khi được chấp nhận th́ sẽ có nhân viên an ninh ra cửa dẫn vào trong. Tuy nhiên người xin tị nạn có thể liên lạc với văn pḥng UNHCR bất kỳ lúc nào để thông báo sự hiện diện của ḿnh tại Bangkok theo số điện thoại: 022882230; 022882529; 0819147496 và ngoài giờ hành chính là số 0818997617. Trường hợp khác, có thể t́m đến số nhà 5 Soi 35 Inthamara – Sutthisarn - Dindeang – Bangkok, số điện thoại 012785770; Email: <brcthai@gmail.com>. Đây là trung tâm có tên tiếng Anh viết tắt là BRC chuyên lo về đời sống cho người tị nạn. Ban đêm cũng vẫn có nhân viên an ninh canh gác, trong trường hợp cần thiết, họ cũng có thể lo chỗ ăn ở tạm qua đêm cho người tị nạn. C̣n rất nhiều những tổ chức cứu trợ cho người tị nạn nữa như văn pḥng AAT, JRS, NGO, IOM, Ủy Ban tị nạn Thái (TCL) vv.., nhưng ai muốn t́m hiểu th́ nên để sau.

Nói chung, tuy tị nạn là quyền, và không có ǵ xấu, ngay cả Chúa Jesus trong h́nh ảnh con người cũng đă từng là người tị nạn, Ngài đă phải cùng cha mẹ ḿnh đi lánh nạn sang Ai Cập. Nhưng nếu ai chưa thực sự gặp nguy hiểm và chưa tự tin trên con đường t́m tự do th́ hăy cố gắng ở lại Việt Nam, v́ rất nhiều khó khăn, thậm chí là nguy hiểm sẽ chờ đón họ ở trước mặt. Chủ trương của UNHCR là che chở cho người lánh nạn, nhưng không phải là cứ được công nhận là người tị nạn rồi th́ chắc chắn sẽ được đi định cư tại Úc hay Châu Âu, Châu Mỹ. Nếu quê hương của người tị nạn mà có chuyển biến mới nào đó có sự an toàn th́ ngay lập tức họ sẽ bị trả về quê cũ, lư do là sự hội nhập sẽ đơn giản hơn là đến một nước xa lạ. Và trên thực tế đă có những người được công nhận tị nạn (Refugee) rồi, nhưng hàng chục năm sau vẫn c̣n bị kẹt lại Thái v́ rất nhiều lư do…

Với những sự t́m hiểu về hoàn cảnh của người tị nạn Việt Nam tại Thái Lan và Campuchia, thực ra một người đă phải rời bỏ quê hương ra đi th́ không có ǵ vẻ vang mà chỉ là phần nhiều cay đắng. Rất nhiều người v́ lư do kinh tế mà ra đi đặng muốn t́m cuộc sống tốt hơn. Những người này hầu hết đều vỡ mộng. Có vô cùng nhiều những gia đ́nh người Việt hiện đang sống vất vưởng vô thừa nhận tại Thái Lan do bị UNHCR từ chối cấp quy chế. Họ không thể trở về quê, nhưng cũng chỉ sống chui lủi, không an sinh xă hội, không bệnh viện, không trường học v́ họ sống hoàn toàn bất hợp pháp. V́ vậy nếu ai đó muốn đem cuộc sống ra đánh bạc với số phận th́ hăy thận trọng!

 

Lê Nguyên Hồng