Nguồn: The New York Times

Diên Vỹ, X-Cafe chuyển ngữ

 

Các nhà hoạt động nhân quyền đang quan ngại về nhà cầm quyền Việt Nam đang bắt buộc cài đặt phần mềm kiểm soát có thể dẫn đến việc ngăn chặn việc truy cập mạng tại thành phố lớn nhất quốc gia này.

Vào tháng Tư, các quan chức địa phương đă đưa ra một qui định mới cho các tiệm Internet và các nhà cung cấp dịch vụ tại Hà Nội với vẻ bề ngoài là để ngăn chặn tin tặc và những lạm dụng khác. Lẫn trong những qui định là một yêu cầu bắt buộc những nhà cung cấp dịch vụ phải cài đặt một chương tŕnh đặc biệt trong máy chủ, được dùng để xác định tông tích các máy truy cập vào mạng lưới.

Dưới luật lệ mới, các hệ thống máy chủ phải cài đặt một phiên bản của “Phần mềm quản lư các dịch vụ Internet”, qui định này cho biết.

Chẳng ai biết được phần mềm này là ǵ, nhưng các nhà hoạt động nhân quyền tại Hoa Kỳ lo lắng rằng nó có thể được dùng để ngăn chặn việc sử dụng Internet tại một đất nước ngày càng có nhiều mạng lưới chia sẻ thông tin rộng khắp cũng như các mạng xă hội trong năm qua.

“Hiện có 25 triệu người Việt truy cập mạng và chính phủ lo sợ rằng người dân có một phương tiện tương đối không bị kiểm duyệt để trao đổi những quan điểm của ḿnh,” Hoàng Duy, phát ngôn viên của Việt Tân, một tổ chức cổ xuư dân chủ thường chỉ trích chính quyền Việt Nam. “Chính quyền không muốn có những nguồn thông tin độc lập,” ông nói.

“Hành động vừa rồi của chính quyền Hà Nội rơ ràng là một trở ngại cho những người Việt sử dụng mạng Internet,” Hoàng nói thêm. Ông quan ngại rằng phần mềm bắt buộc của chính quyền sẽ tương tự như chương tŕnh kiểm duyệt Đập Nước Xanh của Trung Quốc.

Năm ngoái Trung Quốc đă t́m cách bắt buộc các nhà sản xuất máy tính cá nhân cài đặt Đập Nước Xanh trong tất cả các máy tính bán ra trong nước, viện lư do rằng phần mềm sẽ giúp ngăn chặn các mạng t́nh dục. Nhưng cuối cùng chính quyền Trung Quốc đă phải từ bỏ kế hoạch này sau khi các nhà chỉ trích lên tiếng về ảnh hưởng riêng tư, an ninh và sự ổn định của hệ thống máy, và người tiêu dùng Trung Quốc cũng chẳng quan tâm đến việc cài đặt chương tŕnh này.

Nhưng không biết rơ là Phần mềm Quản lư các Dịch vụ Internet có phải là một chương tŕnh kiểm duyệt hay không. Căn cứ trên giải thích mơ hồ của chính quyền về phần mềm này, không thật sự rơ là hoạt động của nó là ǵ, Alex Halderman nói, ông là trợ lư giáo sư Đại học Michigan, người đă nghiên cứu chương tŕnh Đập Nước Xanh vào năm ngoái. “Có thể nó được dùng để ngăn chặn truy cập, cũng có thể được dùng để theo dơi,” ông nói. “Chúng tôi không biết được v́ không có đủ thông tin.”

Nhưng ông cũng muốn nghiên cứu nó.

Có ít nhất một khác biệt quan trọng giữa phần mềm này và Đập Nước Xanh, Phần mềm Quản lư các Dịch vụ Internet được cài đặt tại máy chủ chứ không phải trên các máy cá nhân.

Truyền thông địa phương nói rằng phần mềm này do Đại học Quốc gia Hà Nội soạn thảo, và dự định là sẽ được cià đặt trên toàn bộ 4 ngh́n quán Internet tại Hà Nội, ông Hoàng nói.

Hôm thứ Sáu, Đại sứ quán Việt Nam tại Washington, D.C. đă không hồi đáp lại lời nhắn cho những câu hỏi về phần mềm này.

Cho dù chức năng thật sự của phần mềm quản lư của Hà Nội là ǵ đi nữa, việc chương tŕnh kiểm soát của chính quyền được cài vào các quán Internet sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đối với việc sử dụng mạng, Phạm Kim, giám đốc hướng ngoại của AccessNow nói, đây là một tổ chức chuyên cung cấp các trợ giúp kỹ thuật cho các nhà hoạt động nhân quyền. “Đây là môt chỉ thị công khai nhằm báo với người dân rằng chính quyền muốn theo dơi những hoạt động thông tin,” bà nói.

V́ những người sử dụng Internet ở Việt Nam chuyển sang các mạng xă hội như Facebook và Yahoo360 để chia sẻ thông tin, các mạng này đă bị ngăn chặn trong nước, bà Phạm nói.

Mạng Internet đă là tâm điểm của việc phản đối các dự án khai thác mỏ bauxite khổng lồ của chính quyền tại khu vực Tây Nguyên màu mỡ. Vào cuối năm 2009, Bauxitevietnam.info, một trang chống đối mạnh mẽ, đă bị làm nghẽn mạng bởi những đợt tấn công từ chối dịch vụ. Và cũng trong cùng thời gian ấy, có kẻ đă đột nhập vào một trang chủ của Hội Chuyên gia Việt Nam và lén cài mă độc Trojan vào trong chương tŕnh gơ tiếng Việt mà trang này đang phân phối miễn phí.

Những nhà hoạt động như Phạm và Hoàng cho rằng chính quyền Việt Nam quan tâm rất nhiều đến việc theo dơi những trao đổi trên mạng, đặc biệt sau khi họ nhận biết được Internet đă được sử dụng để truyền bá thông tin về cuộc Cách mạng Xanh ở Iran. “Họ đă thấy những ǵ xảy ra ở Iran và họ lo lắng về việc này,” Phạm nói.