Nhà báo Bùi Tín mới phổ biến hai bản tin về việc 200 đảng viên Cộng Sản Pháp đă công khai từ bỏ đảng, trong đó có 3 dân biểu Quốc Hội mới viết chung một bài trên nhật báo Thế Giới (Le Monde) giải thích hành động của họ.

Đây là những quyết định đáng ca ngợi. Các đảng viên cộng sản từ bỏ đảng là một hành động khó khăn, không giống như khi một người ở Mỹ đổi từ đảng Dân Chủ sang Cộng Ḥa, hoặc ngược lại. V́ những đảng chính trị ở Mỹ thường chỉ khác nhau về các chính sách trị quốc, ai thích chính sách nào th́ hoạt động trong đảng đó; đến khi không đồng ư với các chính sách của đảng th́ thay đổi. Chẳng khác ǵ có người đang ủng hộ đội banh Tây Ban Nha nay đổi sang ủng hộ đội Đức vậy.

C̣n một người vào đảng Cộng Sản th́ giống như gia nhập một giáo hội. Họ tôn thờ những giáo điều của các ông thánh Mác, Lê Nin, coi đó là những chân lư, là những giá trị tuyệt đối để theo đuổi trong đời. Cho nên, những đảng viên cộng sản bỏ đảng là họ rất can đảm, dám thú nhận rằng trong quá khứ họ đă chọn nhầm, đă sai lầm trên những điều căn bản. Trong số những người Pháp mới bỏ đảng có những vị đă đắc cử thị trưởng, nghị viên, dân biểu, vân vân, khi họ là đảng viên cộng sản. Nghĩa là họ đă đạt được những địa vị xă hội nhờ nhăn hiệu cộng sản, mà nay họ sẵn sàng từ bỏ. Như vậy th́ việc bỏ đảng của họ c̣n đáng khen hơn những đảng viên thường. Những đảng viên Cộng Sản Việt Nam bây giờ mà dám từ bỏ đảng c̣n đáng khâm phục hơn những người Pháp này. V́ ở Việt Nam mà bỏ đảng th́ không những biết trước sẽ mất nhiều quyền lợi dành cho các đảng viên, mà c̣n phải chấp nhận có thể sẽ bị đàn áp, trù dập suốt đời. Nếu chế độ đó kéo dài th́ đến đời con, đời cháu có thể c̣n chưa thoát bị trù.

Ngày 9 tháng 6 vừa rồi, ba dân biểu cộng sản đại diện các khu lao động trong vùng thủ đô Paris viết chung một bài dài 767 chữ trên báo Le Monde, Le sens de notre départ du Parti communiste – Ư nghĩa việc chúng tôi rời khỏi Đảng Cộng Sản. Một nguyên nhân chính mà họ nêu lên là trong nhiều năm qua họ cùng nhiều người khác đă tranh đấu để thay đổi đảng Cộng Sản, nhưng bao nhiêu lời hứa hẹn thay đổi đă bị tŕ hoăn. Một nguyên nhân khiến người ta muốn thay đổi là không c̣n muốn ôm lấy những giáo điều cũ rích trong khi thế giới đă đổi thay – một thế giới chính trị đă chết, Đảng Cộng Sản (Pháp) là một thành phần thừa hưởng di sản đó, một thế giới mới mà chúng tôi mong muốn đang chuẩn bị ra đời (Simplement, un monde politique meurt, don’t le PCF est l’un des héritiers, un autre tarde à naitre…).

Nhưng thế giới chính trị đă chết đó là thế giới nào?

Mới nghe người ta có thể tưởng đó là thế giới cộng sản do Liên Bang Xô Viết lănh đạo. Nhưng không chỉ giản dị như vậy. Sự sụp đổ của Nga Xô và các nước cộng sản chư hầu chỉ là hiện tượng b́nh thường trong lịch sử. Khi một hệ thống kinh tế chính trị đă tận dụng các ưu điểm của nó, tự nó sẽ sinh bệnh khô cứng rồi chết; khi một đế quốc lan ra rộng quá, trung tâm không c̣n đủ sức kiểm soát các địa phương, đế quốc tan ră. Một thế giới chính trị quan trọng hơn đă chết, là thế giới trong đó một số người sử dụng quyền bính áp đặt ư kiến của ḿnh trên tất cả mọi người khác để hưởng thụ, trong khi vẫn tự coi ḿnh đang theo đuổi một lư tưởng, nhân danh lợi ích của đám đông. Họ có thể hành động tàn bạo, lừa lọc, gian trá, trong lúc thực hiện “lư tưởng” của họ, v́ họ tin rằng họ đă làm chủ được chân lư – để thực hiện chân lư, như một tôn giáo, người ta không từ nan một việc ác nào. Khai tử thế giới đó, chấm dứt ảo vọng đó, dù mới chỉ thực hiện được ở các nước cộng sản Âu Châu thôi, đă là một điều rất đáng mừng cho cả nhân loại.

Những người đầu tiên theo chủ nghĩa cộng sản v́ lư tưởng muốn chấm dứt, thay đổi cảnh bất công trong nền kinh tế tư bản. Nhưng lư thuyết kinh tế của Karl Marx dù phân tích rất xuất sắc nhưng chỉ đưa ra những viễn tượng thiếu thực tế, cho nên Lenin đă t́m cách thực hiện qua guồng máy nhà nước. Stalin đă hoàn thiện hệ thống chuyên chế quản lư xă hội này, kiểm soát cuộc sống của tất cả mọi người bằng một guồng máy tập trung. Các người làm cách mạng trong những nước nghèo nh́n vào hệ thống tổ chức đó rất cảm phục v́ cảm thấy nó giản dị, hữu hiệu, và dễ bắt chước. Họ tưởng rằng muốn cho các nước nghèo tiến lên với tốc độ nhanh th́ nên bắt chước Liên Xô!

Đó là bắt đầu sai lầm những mối sai lầm.

Sai lầm đầu tiên là một đảng cách mạng dù theo mục tiêu dân chủ nhưng hoạt động trong bí mật sẽ dần dần đưa tới chế độ “quả đầu” ngay trong đảng của họ. Một lớp cán bộ chỉ huy năng động nhất sẽ chiếm độc quyền lănh đạo và chỉ c̣n nghĩ tới địa vị của ḿnh, bỏ qua lư tưởng ban đầu mà các đảng viên vẫn theo đuổi. Điều này đă được nhà xă hội học Robert Michels (1876-1936), một học tṛ giỏi của Max Weber nêu lên từ năm 1911. Các đảng cộng sản trên thế giới đều đi vào con đường như Lenin và Stalin đă đi ở Nga, cuối cùng đều phản bội lư tưởng ban đầu, chỉ c̣n giữ một hệ thống thư lại độc quyền.

Một điều sai lầm quan trọng không kém là họ không nhớ rằng “quyền hành sinh nhũng lạm, quyền tuyệt đối sinh nhũng lạm tuyệt đối.” Lord Acton (1832-1902) được người đời nhớ nhất v́ nhận xét giản dị này, mà một người b́nh thường sử dụng lương tri cũng có thể thấy như vậy. Chỉ những người cuồng tín và tự cao tự đại mới nhắm mắt trước sự thật đơn sơ đó.

Những lănh tụ cộng sản ở các nước nghèo tưởng rằng họ có thể đưa dân tộc ḿnh vào con đường hiện đại hóa bằng guồng máy kinh tế, chính trị cộng sản Nga, họ phạm một nhầm lẫn khác. Sử dụng chính quyền để thúc đẩy kinh tế tiến lên, thay v́ khuyến khích thị trường phát triển, đă không tiến nhanh hơn mà ngược lại c̣n làm cho quá tŕnh hiện đại hóa chậm chạp hơn. V́ chính quyền không giúp cho xă hội tiến nhanh mà lại trói buộc, tŕ hoăn, khiến xă hội tiến chậm hơn. Cứ so sánh hai vùng Tây và Đông Âu Châu sau Đại Chiến Thứ Hai, thấy ngay. Các nước Đông Âu có những chính quyền mạnh, tập trung lănh đạo, chỉ huy, vẽ ra các kế hoạch; c̣n các nước Tây Âu th́ luôn luôn lộn xộn, chính phủ lên rồi lại đổ, những nước như Italy tưởng như không ai cai trị nổi. Nhưng sau cùng Tây Âu đă tới trước Đông Âu trong cuộc chạy đua kinh tế, đồng thời xă hội của họ cởi mở, tự do, lành mạnh hơn.

Các chế độ cộng sản ở Nga và Đông Âu sụp đổ không phải v́ “những thế lực thù địch” nào chống phá mà v́ chính người dân, các nhà trí thức, rồi đến các đảng viên cộng sản của các nước đó nh́n thấy con đường họ đang theo bế tắc, v́ những sai lầm căn bản trên. Người dân sống nghèo hơn. Họ không có tự do. Đạo lư cũng suy đồi. Hạnh phúc không đạt được. Những người như Gorbachev, Yeltsin ở Nga, Zaruelski ở Ba Lan, Egon Krenz ở Đông Đức không yêu thích ǵ chế độ dân chủ; họ vẫn mong bảo vệ một chế độ đă nuôi nấng họ, tạo nên địa vị, của cải cho họ. Nhưng họ phải lùi bước, v́ những sai lầm tích lũy đă đưa đảng cộng sản đến bước đường cùng. Họ đă “từ bỏ đảng cộng sản” bằng cách lẳng lặng để cho nó tan ră, vô t́nh giúp bao nhiêu đảng viên khác tự động từ bỏ đảng.

Cuối cùng th́ tất cả các đảng viên cộng sản sẽ từ bỏ đảng, bằng cách này hay cách khác. Lịch sử sẽ ghi nhận cộng sản là một cuộc thí nghiệm thất bại của loài người. Kinh tế tư bản có vẻ sống lâu hơn. Tư bản không phải là một chủ nghĩa, mà chỉ là một cách tổ chức kinh tế dựa trên thị trường, trên hoạt động và sáng kiến của các công dân tự do. Hệ thống tư bản không theo một giáo điều cho nên cứ thế thay đổi, thích ứng; chưa biết nó sẽ kéo dài được bao lâu. Loài người sẽ tiếp tục thí nghiệm những phương pháp tổ chức xă hội khác. Một điều chắc sẽ khó thay đổi, là niềm tin vào tự do dân chủ của con người mỗi ngày mạnh hơn. Chỉ trong cuộc sống tự do dân chủ xă hội loài người mới tiến bộ được. Cho nên, nếu các đảng viên Cộng Sản Việt Nam biết từ bỏ đảng sớm, như 200 đảng viên Cộng Sản Pháp vừa mới làm, th́ đó sẽ là phúc lớn cho dân tộc.

 

Ngô Nhân Dụng