Đối thoại đất Hồ Ba Giang Thái Hà - UBND Quận Đống Đa đă nhạo báng ngôn ngữ Việt

J.B Nguyễn Hữu Vinh

VietCatholic News

HÀ NỘI - Ngày 22/9/2009, Nhà thờ Thái Hà nhận được giấy mời của UBND Quận Đống Đa gửi Linh mục Vũ Khởi Phụng, chính xứ Nhà thờ Thái Hà lên UBND Quận Đống Đa vào 2giờ 30 chiều 24/9 để “Đối thoại” về việc Giáo xứ khiếu nại đất Hồ Ba Giang của Giáo xứ đang bị một đơn vị không rơ danh tính vào rào lại và đóng cọc thi công.

Được mời lên để “Đối thoại” với cơ quan chính quyền.

Nhận được Giấy mời đối thoại, nhiều giáo dân ngỡ ngàng: Không hiểu sao, bây giờ UBND Quận lại tử tế mời Thái Hà lên để “Đối thoại” nhỉ? Không giống các lần trước, cứ quyết định là xong? Chắc sau thời gian học tập “Đạo đức Hồ Chí Minh” vừa qua cũng như qua đợt phát động phong trào “40 năm học tập di chúc Hồ Chí Minh” các cán bộ Quận Đống Đa đă có thay đổi, biết tôn trọng nhân dân hơn?

Đơn gửi đi từ 18/4/2009, đơn tiếp theo gửi từ đầu tháng 6/2009. Ngày 16/6/2009, Thanh tra Quận Đống Đa đă tổ chức một màn kịch khá vụng về tại UBND Quận đối với Thái Hà, một buổi làm xiếc mà chúng tôi đă có dịp phản ánh.

Ngày 25/6/2009, Nhà thờ Thái Hà đă có đơn khiếu nại về thành phần đoàn Thanh tra, Đoàn Thanh tra làm việc không nghiêm túc, không độc lập và Trưởng Thanh tra Quận Đào Trường Sơn không đủ khả năng làm việc công tâm….

Vậy rồi cứ dài cổ chờ đợi. Theo Luật khiếu nại:

Điều 36: Thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu không quá 30 ngày, kể từ ngày thụ lư để giải quyết; đối với vụ việc phức tạp th́ thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn, nhưng không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lư để giải quyết.

Ở vùng sâu, vùng xa, đi lại khó khăn th́ thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lư để giải quyết; đối với vụ việc phức tạp th́ thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn, nhưng không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lư để giải quyết.

Và như vậy, cũng theo Luật, th́ trong thời hạn (30 ngày đối với giải quyết khiếu nại lần đầu và 45 ngày đối với giải quyết khiếu nại lần hai), người có thẩm quyền không ra quyết định giải quyết th́ phải bị xem xét kỷ luật.

Chắc rằng Quận Đống Đa, Thủ đô Hà Nội không phải là “vùng sâu, vùng xa, đi lại khó khăn” như luật định, v́ Nhà thờ Thái Hà đến Quận Đống Đa chỉ khoảng 1,5km thôi. Nhưng lá đơn khiếu nại cuối cùng đă gửi đi 3 tháng mới có hồi âm c̣n lá đơn đầu tiên đă quá 5 tháng.

Vậy nên bà con vùng sâu, vùng xa lưu ư: Nếu có đơn khiếu nại gửi đến UBND Quận Đống Đa, th́ cứ nhân lên theo quăng đường đó mà chờ đợi. Chẳng hạn, nếu bà con nào ở TPHCM muốn khiếu nại th́ sau khi gửi đơn cứ tính như sau mà chờ: 1730 km:1,5km x5 tháng = 5.767 tháng = 481 năm hăy hi vọng được hồi âm. Đó là chưa nói đến việc giải quyết đâu nhé, chờ giải quyết được th́ c̣n… khuya.

Nhưng dù sao th́ cơ quan công quyền đă có để ư đến tiếng kêu của ḿnh, bà con Thái Hà phấn khởi, mà lần này lại được mời lên để “Đối thoại” hẳn hoi.

Phương thức đón tiếp người khiếu nại ở Quận Đống Đa

Ngay từ trưa 24/9/2009, nhiều người qua đường Tôn Đức Thắng khá ngạc nhiên v́ sự thay đổi trước cửa UBND Quận. Hàng rào sắt được dựng hai bên cửa, hai xe cảnh sát chặn hai đầu, cảnh sát các loại tầng tầng, lớp lớp từ trong UBND ra ngoài cổng và bố trí dày đặc trên đường.

Đặc biệt, hôm nay UBND Quận lại huy động các loại dân pḥng, bảo về, gậy gộc, áo mũ và trang bị đủ các loại màu sắc. Xuất hiện thêm nhiều người đứng bên ngoài đường, không mặc đồng phục, hầu hết đeo kính đen nh́n đoàn người đi lại chăm chú, gườm gườm… Bên kia đường, nhiều người nhốn nháo, áo quần đủ màu sắc đứng chờ đợi, nh́n giống h́nh ảnh “quần chúng tự phát… tiền” hôm nào ở Thái Hà.

Hàng loạt máy quay phim, chụp h́nh được bố trí dày đặc từ các tầng nhà, góc sân, nhiều cán bộ cảnh sát với đầy đủ quân phục, mang máy quay, máy ảnh chĩa về phía cửa ra vào…

Hầu hết công dân dù mang theo giấy hẹn đóng dấu đỏ chót vào UBND Quận, đều được chỉ dẫn quay đầu xe v́ hôm nay UBND Quận nghỉ làm việc. Nhiều người nh́n thấy quang cảnh ấy ra về nói với nhau: “H́nh như cơ quan Quận đă chuyển đi nơi khác để cơ quan Công an dân pḥng hoặc bên điện ảnh về đóng phim tại đây th́ phải”?

Quả là hiếm có cuộc đón tiếp nào với những người khiếu nại được sự chuẩn bị chu đáo đến thế ở cơ quan công quyền Việt Nam. Nh́n cảnh này, bà con dân oan lưu trú lâu ngày ở vườn hoa Mai Xuân Thưởng và khắp nơi chắc hẳn cứ tưởng là trong mơ. Nếu được trực tiếp chứng kiến chắc họ sẽ có mơ ước “Sau một đêm ngủ dậy được trở thành giáo dân Thái Hà”?

Trong Nhà thờ, giáo dân tập trung đông đúc làm giờ Chầu Thánh Thể, tạ ơn Thiên Chúa ban ơn phúc cho giáo dân, cầu xin Thiên Chúa cho Nhà cầm quyền được sáng suốt, biết thể hiện rơ ràng cách làm việc trong một “Nhà nước pháp quyền”.

Tại trước cửa Nhà thờ Thái Hà, các phó nháy, các nhà quay phim chuyên nghiệp được bố trí hầu hết ở các góc, các chốt tuần tra, sẵn sàng, căng thẳng nh́n về phía cửa Nhà thờ.

Tại UBND Quận, đến gần 2h 30 th́ các phó nḥm, công an hầu hết vào vị trí chờ đợi khá sốt ruột, máy quay, máy ảnh được chỉnh lại chu đáo. Chợt một chiếc ô tô dừng lại trước cửa UBND Quận, có 9 người gồm linh mục, tu sĩ và giáo dân bước xuống để vào UBND Quận.

Các cảnh sát đứng tưng hửng đứng nh́n v́ số cảnh sát, dân pḥng hôm nay bảo vệ đoàn khiếu nại có con số chắc gấp vài ba chục lần số linh mục, giáo dân. Phó nháy, phó nḥm buông máy, một số hăng hái quay thật kỹ h́nh ảnh mấy linh mục, giáo dân hiền ḥa, tươi cười bước vào cửa công quyền v́ riêng số máy quay, máy ảnh ở đây cũng đă gấp vài lần số giáo dân và linh mục đến họp.

Quả là sự đón tiếp trọng thị. Hẳn có những nguyên thủ quốc gia trên thế giới chưa chắc đă được đông đảo cảnh sát, phóng viên háo hức tiếp đón nhiệt t́nh như vậy.

Cũng có nhiều người đứng quan sát và cười thầm: Hôm nay các cấp, các ngành chính quyền đă huy động cả Đại Trọng pháo để bắn chim sẻ. Chả là họ rút kinh nghiệm hôm 16/6/2009, trời mưa dữ dội (đến nỗi hầm đường bộ hiện đại nhất VN khai trương được 1 giờ sau đă ngập) nhưng hàng mấy trăm giáo dân vẫn đội mưa đi ra Quận với biểu ngữ trên tay “Phản đối chiếm đất Nhà Thờ Thái Hà lần 2” “Stop Boxit” và luôn miệng đồng thanh hô vang “Quan tham trả đất Thái Hà” là cả đoạn đường đông đúc càng đông đúc hơn bởi những người đi đường hiếu kỳ. Khi đoàn giáo dân đến cửa UBND Quận th́ công an, nhà báo mới cuống cuồng chạy đến thả hàng rào sắt, bố trí cảnh sát… hết sức lộn xộn càng làm cho không khí căng thẳng và đông đúc, cuồng nhiệt hơn.

V́ vậy chắc hôm nay các cấp đă đề ra biện pháp đón tiếp chu đáo này, các báo chí, đài truyền h́nh chắc mẩm phen này tha hồ quay các cảnh để cho bà con thế giới thưởng lăm kèm những lời b́nh luận ngược “Giáo dân gây rối trật tự công cộng…”

Nhưng hôm nay, tất cả mấy trăm giáo dân, có hàng chục người từ Thạch Bích và các xứ xa xôi đến đă ở Nhà thờ Chầu Thánh Thể.

Đón tiếp và thủ tục

Đoàn linh mục, tu sĩ và giáo dân Thái Hà được tổ chức “đón tiếp” chu đáo và rầm rộ là vậy nhưng khi bước qua cổng UBND quận th́ như bị dội gáo nước lạnh. Hàng loạt máy ảnh, máy quay từ khắp mọi ngóc ngách của ủy ban, từ trên ban công… nhăm nhăm chĩa vào đoàn Thái Hà, không bỏ qua bất cứ cử chỉ nào.

Tại cổng UBND, ngoài đội ngũ công an ch́m nổi, dân pḥng… c̣n có nhiều khuôn mặt đeo kính đen bặm trợn. Chúng tôi nhận ra một gương mặt quen thuộc: ông Đào Trường Sơn - Trưởng Thanh tra Quận Đống Đa. Ông Sơn chặn đoàn lại với gương mặt hằm hằm.

Từ phía đón tiếp có nhiều thứ quá thừa, chỉ thiếu duy nhất một thứ: Nụ cười.

Ngược lại, mấy linh mục, tu sĩ và giáo dân chẳng có ǵ ngoài một chiếc máy chụp h́nh, một máy quay phim và dư thừa những nụ cười luôn nở.

Đoàn vào đến sân, các cán bộ của dân chặn lại, hỏi: “Giấy ủy nhiệm của ông Vũ Khởi Phụng đâu”? Cả đoàn dừng lại, linh mục Nguyễn Văn Khải, Nguyễn Ngọc Nam Phong giải thích: “Chúng tôi đồng trách nhiệm, linh mục Phụng chỉ là đứng đơn, khi giải quyết công việc liên quan đến giáo xứ th́ chúng tôi vẫn linh mục và giáo dân cùng đi, chẳng có giấy ủy quyền nào mà vẫn làm việc từ trước đến nay”.

Ông Đào Trường Sơn cộc lốc: “Trước khác, hôm nay khác”.

Đoàn đành đứng ngoài chờ các cán bộ lên xuống, đi lại, trao đổi… một lúc sau nắng quá đành vào gara ô tô của UBND Quận trú tạm.

Đứng lâu quá mỏi chân, một vài người đành kê dép ngồi bệt xuống đất nghỉ. Được ngồi bên cạnh hai chiếc xe biển xanh, một nhăn hiệu Mercedes số đẹp 31A -1818 cũng đă thấy sang chán.

Nh́n biển số xe, mấy cha con hỏi nhau: “Việc cấp biển số được nhà nước tuyên bố thực hiện bằng cách bắt thăm ngẫu nhiên, mà sao UBND Quận Đống Đa rút thăm tài t́nh thế nhỉ? Chắc khi nào có xe ô tô phải nhờ mấy bác mát tay bắt thăm hộ thôi”. Tất cả cùng cười.

Dù không có giấy ủy quyền, nhưng lẽ nào UBND quận đă mất công bố trí công phu như vậy mà đoàn Thái Hà lại về th́ c̣n đâu diễn viên. V́ vậy nên một lúc sau Bà Trần Thị Việt Yên, Chánh Văn pḥng xuống đề nghị một người viết giấy chịu trách nhiệm để lên làm việc.

Các cha định viết giấy nhưng nh́n quanh chẳng thấy chỗ nào, định kê dép xuống đất viết, th́ bà Yên bảo: “À không, nếu đồng ư, mời các vị lên trên pḥng họp để viết”.

Thấy bà Yên có nở một nụ cười, nụ cười hiếm hoi từ miệng người cán bộ quận kể từ khi bước vào đây, tôi giơ máy ảnh lên định chụp lại h́nh ảnh đẹp quư báu bất ngờ đó. Đột nhiên ông Đào Trường Sơn vụt qua khe hở giữa bà Yên và các linh mục đang đứng trước mặt xô lại: “Anh không được chụp ảnh tôi”.

Tôi đáp: “B́nh tĩnh đi ông cán bộ của dân, tôi chụp nụ cười hiếm hoi này thôi”. Tu sĩ Nguyễn Văn Tặng nhắc nhở “Anh nên lịch sự một chút, sao lại chạy tạt ngang trước mặt phụ nữ khi người ta đang nói chuyện như vậy?”

Cả đoàn kéo nhau lên pḥng họp.

Trong pḥng “đối thoại”

Trên đường theo bà Trần Thị Việt Yên, Chánh văn pḥng Ủy Ban lên tầng hai để họp, tôi hỏi: “Chị Yên ơi, ở đây cán bộ khi gặp dân sao mặt cứ hầm hầm như sắp đánh nhau đến nơi như anh Sơn là có vấn đề ǵ hả chị”? Bà Yên nói: “Không có vấn đề ǵ đâu anh ạ” Tôi hỏi lại: “Nếu cán bộ gặp dân mà cứ thế này, th́ chắc chị phải đề nghị quận xem xét lại cách tuyển cán bộ ở quận này, hoặc cho học thêm một lớp pháp lệnh công chức đi chị ạ”. Bà Yên chỉ cười rất tươi mà không nói là có tiếp thu hoặc có ư kiến ǵ th́ đă vào đến pḥng họp.

Qua mấy pḥng làm việc trống không, bước vào pḥng họp của UBND quận Đống Đa, mấy cha con mới hiểu là chỉ có chín người th́ lọt thỏm giữa đoàn cán bộ đông đúc đă chờ sẵn, nhất là cánh quay phim, chụp h́nh. Tất cả đă ngồi đợi đoàn từ lâu. Quả là cán bộ Quận này cũng chu đáo về mặt thời gian và quân số thật.

Một cán bộ ngồi sẵn, đứng lên yêu cầu các linh mục xuất tŕnh giấy ủy quyền, dù ông chưa giới thiệu tên ḿnh. Linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong xin được biết quư danh để tiện trao đổi, khi đó mới biết được tên ông cán bộ này là Trần Việt Trung, Phó Chủ tịch Quận, chủ tŕ buổi họp hôm nay.

Ngay từ khi vào đến pḥng họp, trên miệng ông Phó Chủ tịch Quận này luôn miệng là “Chúng tôi làm theo luật, luật quy định…” làm chúng tôi, những thường dân thấy choáng, ngỡ ông là luật sư hoặc chánh án. Tôi định thần nh́n kỹ, nhớ lại…

À, hóa ra đây là ông Trần Việt Trung khá nổi tiếng, ông đă được để nghị kiểm điểm ở vụ việc công tŕnh nhà 17 tầng Đào Duy Anh sai phạm trong quá tŕnh xây dựng mà ông là Phó chủ tịch Quận có trách nhiệm lớn, công tŕnh này sau đó xin nộp 1,7 tỷ đồng khắc phục mà vẫn không được chấp nhận đành ngậm ngùi cắt bỏ 2 tầng.

Tranh căi chính của cuộc họp: Giấy ủy quyền và cách lập biên bản

Ngay từ khi vào cuộc họp được phát biểu ư kiến đầu tiên, tôi có ư kiến như sau: “Chúng tôi là linh mục, giáo dân Thái Hà được thay mặt Chính xứ và mọi người lên đây v́ như các ông các bà đều biết trong Giáo hội Công giáo, tất cả tài sản là của chung, nhất là giáo dân có vai tṛ chính, v́ linh mục, tu sĩ chỉ ở một thời gian rồi đi. V́ vậy chúng tôi được đại diện giáo dân lên đây.

Điều đầu tiên khi gặp cán bộ, chúng tôi phê phán anh Đào Trường Sơn khi gặp chúng tôi với vẻ mặt hầm hầm như thế là không phải cán bộ của dân. Cán bộ của dân phải tươi vui khi gặp dân, phải kính trọng, lễ phép với dân. Đó là những điều mà trong Pháp lệnh Công chức, trong Đạo đức Hồ Chí Minh có nói rất rơ…” Ông Trung gạt ngay, đây chúng tôi chưa bàn về nội dung.

Kể từ đó, đến 4h15p chiều, cả hội trường mấy chục con người chỉ ngồi nghe hai bên tranh luận về việc giấy ủy quyền và biên bản nên cuộc họp không thể bắt đầu. Bên chính quyền yêu cầu bên Thái Hà phải có ủy quyền của linh mục Vũ Khởi Phụng mới có thể làm việc nếu không th́ không đúng luật.

Sau quá tŕnh giải thích khá mất công của các linh mục, giáo dân rằng chúng tôi đồng trách nhiệm, linh mục Vũ Khởi Phụng chỉ là người đại diện và ở đây đă có linh mục Phó Bề trên Nguyễn Văn Thật thay Bề trên Vũ Khởi Phụng, rằng chúng tôi làm việc nhiều cơ quan thành phố, quận đều thế cả… Nhưng ông Trung vẫn nhất định buộc phải viết “Giấy cam đoan đủ thẩm quyền làm việc”.

Lại tranh căi mất nhiều thời gian. Cuối cùng linh mục Thật bảo rằng: “Nếu không đồng ư để Phó Bề trên làm việc, th́ ghi vào giấy để chúng tôi về”.

Tôi đề nghị được ư kiến: “Xin hỏi cuộc họp này do chị Trần Thị Việt Yên thừa lệnh Chủ tịch UBND Quận kư giấy mời, chúng tôi đến đây để “đối thoại” theo giấy mời đó, nhưng lên đây th́ gặp ông Trung chủ tọa mà không có Chủ tịch, vậy ông Trung có giấy ủy quyền của ông Học, Chủ tịch Quận kư không? Nếu không, sao bắt Phó Bề trên chúng tôi phải có ủy quyền của Bề trên? V́ nguyên tắc, ai mời th́ người đó phải tiếp, nếu không th́ phải có ủy quyền”.

Ông Trung giải thích “Tôi có đủ thẩm quyền, chúng tôi có phân công với nhau…” Lạ thật, ông này chỉ nghĩ mỗi ủy ban của ông ta mới có phân công giữa chánh, phó th́ không cần ủy quyền, c̣n các nơi khác th́ không được?

Cuối cùng th́ cũng không cần ủy quyền.

Nhưng vấn đề biên bản th́ lại khác, ông Trung nhất định không cho bên Thái Hà sau khi “đối thoại” mang biên bản buổi “đối thoại” đó về, ông chỉ một mực “Chúng tôi làm theo quy định của pháp luật”.

Mất rất nhiều công sức tranh căi về việc này. Chúng tôi nói rằng Pháp luật không cấm việc bên đối thoại sau khi lập biên bản được nhận một bản bao giờ, đă là biên bản th́ hai bên phải có. Ông Trung vẫn khăng khăng “biên bản này được lưu vào hồ sơ mà không cấp cho bên đối thoại”. Chỉ có thế.

Sau một hồi tranh luận căng thẳng, chúng tôi đề nghị lập thành biên bản, một lưu hồ sơ, một mang về báo cáo giáo dân, nhưng ông nhất định không cho. Cuối cùng ông Trung nói: “Luật quy định là như thế, nhưng chúng tôi căn cứ vào quá tŕnh hợp tác trong quá tŕnh đối thoại ngày hôm nay mang tính chất xây dựng, mang tính chất khách quan, mang tính chất dân chủ… th́ chúng tôi có thể photo cho một bản”.

Lại quá tŕnh tranh căi về bản photo, giáo dân nhất định không chịu bản photo, hoặc photo hai bản rồi kư, hoặc sau khi photo ông Trung kư xác nhận là sao đúng bản chính… nhưng ông không chịu.

Tôi hỏi: “Ông Trung nói việc không cấp biên bản là căn cứ pháp luật. Vậy pháp luật nào, điều nào không cho phép lập biên bản làm hai bản? Điều nào quy định khi đối thoại chỉ có một bên được cầm biên bản mà thôi? Điều nào quy định rằng nếu có tinh thần hợp tác mang tính xây dựng… th́ ông ra ơn cho một bản”? Thật là lạ lùng với quận Đống Đa trong cách “làm việc theo pháp luật”. Pháp luật ǵ mà phụ thuộc vào thái độ phụ thuộc và ư thích của một bên “đối thoại”, nếu thấy các anh ngoan th́ tôi ra ơn cho một bản photocopy, nếu không th́ thôi.

Tôi phản đối việc đó, yêu cầu căn cứ các văn bản pháp luật, điều nào cấm, điều nào không cấm.

Nhưng vẫn là nước đổ lá khoai, ông Trung nhất định không nghe. Cuối cùng th́ ông chấp nhận sao cho bên Thái Hà một bản.

Đến lúc đó mới hiểu cách “làm việc theo pháp luật” của ông Trung, Phó chủ tịch Quận Đống Đa. Chúng tôi cũng không hiểu cái mà ông Trung gọi là Pháp luật mà ông làm theo, đó là thứ pháp luật ǵ.