Việt Nam làm ǵ để phồn vinh cạnh "cái bóng" Trung Quốc?

 

Lan Hương

 

(VEF) - Một số chuyên gia kinh tế hàng đầu Việt Nam cho rằng thoát hoàn toàn khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc là điều "không tưởng", mà việc cần làm lúc này là Việt Nam phải t́m đường phát triển phồn vinh dựa trên sự phồn vinh của Trung Quốc.

 

"Tiên trách kỷ, hậu trách nhân"

Có lẽ hiện nay cả xă hội đều đang cảm nhận được sự phụ thuộc quá mức của cả nền kinh tế vào người láng giềng Trung Quốc. Nhưng thực trạng sự phụ thuộc này lớn đến đâu, những nguy cơ tiềm ẩn như thế nào th́ đều chưa rơ ràng.

TS. Lê Đăng Doanh cho rằng, việc cấp thiết lúc này là phải nhận diện được t́nh h́nh phụ thuộc hiện nay, xem chúng ta đang cam kết những ǵ và nếu thực hiện hết các cam kết ấy th́ hệ quả ra sao.

"Cần phải có sự tổng kết lại và công bố lên", ông Doanh nhấn mạnh. "Chúng ta luôn nói là chủ động hội nhập nhưng thực tế là rất bị động".

Ông Đặng Lê Nguyên Vũ cũng cho rằng, chưa từng có thời điểm nào mà điều kiện khách quan lại thuận lợi cho sự phát triển của Việt Nam như lúc này.

"Phân tích về đại cục, cả thế giới đều ủng hộ Việt Nam phát triển", ông Vũ nói. "Tuy nhiên, vấn đề là Việt Nam có hiểu chính ḿnh hay không, có hiểu người hay không để xác định chiến lược kinh tế".

Những năm 1990, Việt Nam vẫn c̣n xuất siêu sang Trung Quốc th́ khoảng một thập kỷ trở lại đây, gió đă hoàn toàn đổi chiều. Trong khi nhập khẩu từ Trung Quốc tăng mạnh, đạt hơn 16 tỉ USD, th́ xuất khẩu của ta lại "́ ạch", chỉ được khoảng gần 5 tỉ USD.

Ngay cả những mặt hàng nông sản truyền thống của Việt Nam như hành, tỏi hiện cũng nhập hàng ngh́n tấn từ Trung Quốc về. Đặc biệt gần đây, có hiện tượng hàng hóa Trung Quốc dán mác Việt Nam tràn ngập thị trường. Có những doanh nghiệp được danh hiệu "hàng Việt Nam chất lượng cao" nhưng lại là hàng đặt từ Trung Quốc.

Doanh nghiệp chẳng cần biết chất lượng ra sao, chỉ cần giá thành quá rẻ là nhập hàng về.

"Cái cần phải nói là sự ngây ngô, vụ lợi của một bộ phận trong đời sống của ta, chỉ v́ một chút lợi lộc cục bộ cá nhân mà có thể hy sinh mọi thứ, tạo lợi thế cho nước ngoài" ông Dương Trung Quốc khẳng định. "Vậy phải tiên trách kỷ, hậu trách nhân".

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng cho rằng Việt Nam đang mở cửa ào ạt cho đầu tư nước ngoài không có chọn lọc. "Dọc bờ biển đều là nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có 80% là người gốc Hoa", bà Lan chia sẻ.

 

Nhà thầu phương Tây đều "thua" Trung Quốc

Báo chí từng dẫn lời ông Tạ Văn Hường, Vụ trưởng Vụ Năng lượng, Bộ Công Thương, ước tính số dự án mà nhà thầu Trung Quốc đang làm tổng thầu EPC hoặc giữ vai tṛ chính trong liên doanh trúng thầu lên đến khoảng 80% dự án nhiệt điện than đă kư kết hợp đồng trong Tổng sơ đồ điện 6.

Bà Nguyễn Mai Phương, luật sư thuộc công ty luật Mayer Brown, cho biết với quy chế đấu thầu hiện nay, các khách hàng của bà từ Mỹ, Anh, Nhật "không thể trúng thầu được" bởi chất lượng máy móc của họ quá tốt, dẫn dến giá thầu cao hơn.

Theo bà Phương, trong một t́nh thế năng lực tài chính quá yếu, chỉ có một khoản tiền hạn hẹp mà vẫn muốn hoàn thành một dự án nào đó, th́ bắt buộc phải chọn nhà thầu Trung Quốc với giá rẻ hơn nhiều.

"Vấn đề là chúng ta không có tiêu chí về mặt chất lượng", bà Phương nói.

Doanh nghiệp Việt Nam tham gia Hội chợ Trung Quốc - ASEAN tại Nam Ninh, Trung Quốc.

Đồng thời, quy chế đấu thầu có quy định rất chặt chẽ là nhà thầu phải chứng minh phải có năng lực thông qua các dự án đă thực hiện ở Việt Nam. Trung Quốc đă làm dự án ở Việt Nam từ những năm 1990 nên có thể chứng minh được, trong khi các nước Mỹ, Anh, Nhật th́ "bó tay".

C̣n TS. Nguyễn Quang A cho rằng luật đấu thầu không tạo khe hở cho Trung Quốc vào mà là vấn đề vốn. Tất cả các nhà máy điện do Trung Quốc trúng thầu đều là cho vay thương mại v́ chúng ta không có vốn để làm.

 

Phát triển trên sự phồn vinh của Trung Quốc

TS. Nguyễn Quang A cho rằng hoàn toàn không phụ thuộc và Trung Quốc là "ảo tưởng" nên Việt Nam cần tiếp cận vấn đề thực dụng hơn, để với những điều kiện sẵn có, ta có thể ứng xử khôn ngoan nhất.

"Làm thế nào để họ cũng phụ thuộc vào ḿnh, để ḿnh chủ động hơn", ông Quang A nói.

Theo TS. Vũ Minh Khương, bài toán cần giải lúc này là làm thế nào để cùng phồn vinh với Trung Quốc chứ không phải gạt bỏ sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

"Việt Nam - China prosper together (Việt Nam - Trung Quốc cùng phồn vinh) sẽ là một khẩu hiệu nhân bản hơn, cao quư hơn, mănh liệt hơn", ông Khương nhấn mạnh. "Chúng ta không thể tránh Trung Quốc bởi v́ "tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa".

Theo ông Khương, Việt Nam nên lập riêng một cục hợp tác phát triển với Trung Quốc và coi đây như một "mặt trận". Phải t́m một người thật giỏi, có tâm, có tầm và được trả lương xứng đáng để lănh đạo và phối thuộc các doanh nghiệp, người dân t́m mọi biện pháp, kế sách để phồn vinh trên sự phồn vinh của Trung Quốc.

Một thực tế rơ ràng là người láng giềng của ta đang trỗi dậy mạnh mẽ, ta phải tranh thủ chính sự phát triển này để tạo đà cho ḿnh. Ông Khương đề xuất tập hợp các doanh nghiệp đang xuất khẩu sang Trung Quốc để lắng nghe ư kiến chia sẻ về kinh nghiệm xuất khẩu, t́m hiểu giá trị xuất khẩu của doanh nghiệp để hỗ trợ họ xuất khẩu được nhiều hơn.

C̣n ông Đặng Lê Nguyên Vũ th́ cho rằng, chúng ta phải thay đổi tâm thế từ trước đến nay vẫn coi Trung Quốc là cái "đầu" đè lên trĩu nặng lên ta và càng ngày càng nặng.

"Bây giờ có thể xem họ là cái "đế" để chúng ta phát triển được không?", ông Vũ đặt câu hỏi.

Ông Vũ cho rằng ta phải chuẩn bị tâm thế để khai thác chứ không phải để co cụm lại. Đồng thời, ta phải phá bỏ cái tâm thế thu ḿnh vào trung tâm mà phải "mở biên" liên thông với thế giới.

Theo ông Vũ, hiện nay trên trường quốc tế Mỹ đang nắm lá cờ chính trị, kinh tế, khoa học kỹ thuật, c̣n Trung Quốc cũng đang nắm cờ kinh tế, tiến tới cầm luôn lá cờ chính trị. Nhưng có một lá cờ mà chưa nước nào nắm giữ mà Việt Nam hoàn toàn có thể cầm được. Đó là lá cờ "nhân văn".

"Thế giới đang cấp thiết cần một h́nh mẫu về phát triển bền vững", ông Vũ nhận định.

Có lẽ khi Việt Nam đă có chỗ đứng vững chắc hơn trên trường quốc tế, với lá cờ "nhân văn" trong tay th́ câu chuyện một đất nước nhỏ bé đứng cạnh người láng giềng khổng lồ không c̣n là câu chuyện riêng của ta.

"Nếu Việt Nam nắm được lá cờ này th́ quốc tế sẽ cùng xây và cùng bảo vệ cho ta", ông Vũ khẳng định.

<<trở về đầu trang>>