Lănh đạo và "lănh chúa"

 

Trần Huy Thuận

 

Loài người đôi khi thua các loại động vật khác ở đức hy sinh v́ cuộc sống cộng đồng. Không ít người cứ leo lên vị trí lănh đạo là chỉ muốn hưởng thụ hơn người, quyền lực hơn người.

Từ “lănh đạo” nghĩa thực chất của nó chỉ là “dẫn đường”.

Khi động vật là số đông, sống bầy đàn – động vật hoang dă, th́ thường phải có một con giữ vai tṛ đầu đàn – vai tṛ dẫn đường, lănh đạo. Chức năng của con vật lănh đạo là bảo vệ cuộc sống cộng đồng, chống kẻ thù, chống bầy đàn khác xâm nhập lănh địa của ḿnh và hướng dẫn việc kiếm ăn cho các thành viên… Nhiệm vụ của từng cá thể là phải tuân theo sự lănh đạo đó. Có lănh đạo mạnh mẽ  thông minh, am hiểu địa h́nh địa vật th́ bầy đàn no ấm, ngược lại th́ đói khổ, thậm chí bị tiêu diệt!

Với giống vật th́ con vật đầu đàn (lănh đạo) đồng thời là con vật chỉ huy. Con người th́ khác: Người “lănh đạo” – dẫn đường có thể đồng thời là người chỉ huy, nhưng người chỉ huy không nhất thiết phải là người dẫn đường. Ví dụ: Khi cần vượt qua một vùng đất lạ, người ta t́m người “bản xứ” để thuê dẫn đường chứ người chỉ huy không tự ư ṃ mẫn t́m đường một cách hú họa đầy bất trắc.

Uy tín của con vật đầu đàn – con vật làm nhiệm vụ lănh đạo được tạo lập không chỉ bởi sức mạnh bản thân, sự quả cảm trong chiến trận với kẻ thù, mà c̣n bởi khả năng t́m kiếm thông minh các vùng đất sống quư giá, mang lại nhiều thức ăn phù hợp với đồng loại. Uy tín của con vật đầu đàn c̣n được củng cố bởi sự hy sinh quên ḿnh cho cuộc sống bầy đàn.

 

Trong tự nhiên, chỉ có một vài loài như Ong và Mối là có giai cấp lănh đạo riêng – các con Chúa, với những đặc quyền đặc lợi đặc thù mà các con ong con mối b́nh thường dù có phấn đấu hay tu luyện đến mấy, cũng không thể có được. C̣n các con vật đầu đàn khác thảy đều xuất phát từ thành viên của bầy đàn, thảy đều sống v́ lợi ích chung của bầy đàn.

Trong thực tế, quan sát giới động vật hoang dă nói chung, người ta chưa thấy những lănh đạo các bầy đàn này có biểu hiện lợi dụng chức quyền để bắt các thành viên trong bầy đàn phải cống nạp hay hối lộ!

Dù là thú hay là chim, th́ con vật đầu đàn cũng vẫn sống cuộc sống như đồng loại, gần đồng loại, cùng đồng loại; sống trong bầy đàn, vất vả kiếm sống như bầy đàn, đói no cùng bầy đàn. Không ăn trên ngồi chốc, không nhà lầu xe hơi, không ngai vàng đế đô.

Qua thế đủ thấy rằng, lănh đạo là một vị trí rất cần thiết cho sự tồn vong của mọi bầy đàn, mọi cộng đồng. Tự do như loài chim cũng vẫn phải có con chim đầu đàn.

Loài người là động vật cấp cao, phát triển với tốc độ lớn, lại càng cần sự lănh đạo hơn bất ḱ loại động vật nào trong tự nhiên. Nhưng loài người đôi khi thua các loại động vật khác ở đức hy sinh v́ cuộc sống cộng đồng. Không ít người cứ leo lên vị trí lănh đạo là chỉ muốn hưởng thụ hơn người, quyền lực hơn người.

Đặc trưng dễ thấy ở loại người này như sau: Là con dân, nhưng cứ tưởng ḿnh là con Trời; là cá nhân trong hưởng thụ nhưng luôn nhân danh “tổ chức”, nhân danh “tập thể” trong điều hành, trong lănh đạo… Vừa tham vừa nhũng, vừa cậy quyền vừa ỷ thế, vừa lộng ngôn vừa lộng hành, vừa tha hoá, vừa cường quyền… Thế là từ vai tṛ lănh đạo, chẳng mấy chốc những kẻ như thế đă trở thành lănh chúa!…

Ta cứ nghĩ giống hổ dă man, nhưng bản thân những con hổ đầu đàn, sống rất nghĩa t́nh với đồng loại – “hổ không ăn thịt con” là nhận xét của loài người chúng ta từ xa xưa, cũng phần nào nói lên điều ấy. Như bất ḱ động vật nào khác, trong nội t́nh loài dă thú như hổ, báo cũng không tránh khỏi những mâu thuẫn, bất đồng quyền lợi. Khi đó, chúng cũng giải quyết mâu thuẫn bằng chiến trận sống mái, nhưng là cuộc đấu một chọi một, không hề có vấn đề lợi dụng uy quyền, thế lực… Cách giải quyết thật công bằng, đúng không?!

Mọi người chúng ta, vốn đều xuất thân từ thường dân, là tầng lớp chịu sự lănh đạo, nhưng hầu như ai cũng ít nhiều từng kinh qua một lần làm lănh đạo. Lănh đạo một nhóm nhỏ, hay lănh đạo cả hàng trăm, hàng vạn đồng loại. Nhưng về già nh́n lại, ngẫm khi c̣n ở cái cương vị lănh đạo ấy, ta cũng đă đôi lúc không tránh khỏi cái thói xấu thường t́nh, là cứ tưởng ḿnh ghê lắm, khác người lắm. Rồi nh́n xuống quần chúng dưới trướng, thấy họ thảy đều chỉ như con sâu, con kiến, ta muốn tác oai tác quái thế nào, đám sâu kiến ấy cũng phải chấp hành nghiêm chỉnh! Nhận ra và hối hận, th́ thường đă muộn quá rồi.

 

T. H. T.

Nguồn: Tuần VN

<<trở về đầu trang>>