Chỉ Cần "Nắm" Các Giám Mục Thôi

CHỈ CẦN “NẮM” CÁC GIÁM MỤC THÔI

Từ chức “vì lý do sức khoẻ”
Nghe tin Đức Cha Giu-se Ngô Quang Kiệt xin từ chức Tổng Giám Mục Hà Hội “vì lý do sức khoẻ”, ai cũng phải ngạc nhiên. Xem đoạn băng vidéo cách đây chỉ mới hơn một năm, chính xác là ngày 21-09-2008, nghe giọng nói sang sảng của ngài khi phát biểu tại trụ sở UBND Tp. Hà Nội, nhìn gương mặt rắn rỏi, phong thái tự tin, ta thấy đó là một con người đầy tràn sức sống. Một thời gian sau, càng ngày người ta càng thấy ngài ít xuất hiện, rồi ngài phải thường xuyên đi nghỉ dưỡng vì bệnh mất ngủ triền miên, từ đó sức khoẻ của ngài sa sút trầm trọng. Giữa hai quãng thời gian này là hội nghị các giám mục tại Xuân Lộc. Tại hội nghị này, HĐGM/VN đã nhận được văn thư ông Nguyễn Thế Thảo, chủ tịch UBND Tp. Hà Nội đề ngày 23-09-2008, trong đó ông yêu cầu HĐGM/VN “xem xét, xử lý và đề nghị xử lý nghiêm minh theo quy định của Giáo Hội đối với Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt… đồng thời yêu cầu thuyên chuyển nơi hoạt động tôn giáo… ra khỏi Giáo phận Hà Nội”. Sau đó, trong văn thư đề ngày 25-09-2008, Đức Cha Nguyễn Văn Nhơn, Chủ tịch HĐGM/VN đã trả lời ông Nguyễn Thế Thảo là: “Sau khi xem xét, chúng tôi thấy các vị này (trong đó có Đức Tổng Giám Mục Hà Nội) không làm bất cứ điều gì ngược lại giáo luật hiện hành của Giáo Hội Công Giáo”. Cùng với lá thư này là bản “Quan điểm của HĐGM/VN về một số vấn đề trong hoàn cảnh hiện nay”. Đọc các tài liệu này, rồi nhìn lại các sự việc xảy ra từ các vụ Toà Khâm Sứ, Thái Hà, Tam Toà, Loan Lý, và mới đây là Đồng Chiêm, lại đọc bài “Lên tiếng hay không lên tiếng” của Ban Biên Tập WHĐ trên trang mạng của HĐGM/VN, ta dễ dàng nhận ra sự lẻ loi đơn độc của Đức Tổng Giám Mục Hà Nội trong tập thể các giám mục Việt Nam. Vị giám mục duy nhất công khai và mạnh mẽ bày tỏ sự đồng tình với Đức Tổng Kiệt ngay những ngày đầu tiên của vụ Thái Hà là giám mục giáo phận Vinh, Đức Cha Phao-lô Cao Đình Thuyên. Từ các nhận định trên, việc Đức Tổng Kiệt suốt những đêm dài triền miên không sao chợp mắt, dẫn đến tình trạng sức khoẻ sa sút trầm trọng, không còn phải là chuyện khó hiểu. Trong những điều kiện như thế, cảm thấy không còn đủ sức khoẻ để chu toàn một nhiệm vụ muôn phần khó khăn trong hoàn cảnh cực kỳ phức tạp hiện nay, Đức Tổng Kiệt đã không thấy có giải pháp nào tốt hơn là xin từ chức. Do đó, việc xin từ chức chỉ là cái ngọn của vấn đề.

Chúng tôi sẽ không giết ông đâu!
Viết đến đây, tôi chợt nhớ đến một mẩu chuyện đã được nghe ít lâu sau khi Đức Cha (hồi đó còn là Đức Cha) Nguyễn Văn Thuận bị buộc phải rời Hà Nội để đi sống lưu vong bên Rô-ma. Một linh mục thân tín của ngài kể lại cho tôi rằng: trong một lần “làm việc” với người đứng đầu cục An ninh, viên chức này đã nói với tù nhân Nguyễn Văn Thuận: “Chúng tôi sẽ không giết ông đâu! Chúng tôi chỉ cần để cho giám mục các ông giết nhau thôi.” Chiến thuật này thành công tới mức nào thì không ai rõ, vì làm sao ta có được một bản báo cáo hay thống kê chính thức. Nhưng mức độ thâm hiểm thì phải công nhận là siêu đẳng. Các con cái Chúa, chẳng biết có khôn được như rắn hay không, nhưng vốn đơn sơ (hay ngây thơ) như bồ câu, dễ gì lường trước được mọi thứ mưu ma chước quỷ để đề phòng !

Chỉ cần “nắm” các giám mục thôi
Tôi cũng được nghe kể chuyện một linh mục Việt Nam ở Mỹ, vì muốn có cơ hội thỉnh thoảng về Việt Nam, nên giữ mồm giữ miệng rất kỹ, tránh không tham gia các tổ chức “phản động”, tránh những nơi xuất hiện cờ vàng ba sọc đỏ để khỏi bị ghi hình. Khi trở về Việt Nam thăm gia đình tại một giáo xứ miền Lâm Đồng, cũng như mọi Việt kiều khác, cha được một anh công an đến “hỏi thăm sức khoẻ”. Khi được hỏi về tình hình chống cộng của người Việt tại nơi cha ở, cha trả lời cách đơn sơ là không biết, vì thật sự cha không hề tham gia vào một tổ chức, một sinh hoạt chính trị nào. Anh công an tỏ vẻ hoài nghi, liền nói để dằn mặt: “Anh có khai hay không khai, tôi cũng chẳng cần. Nhưng tôi nói cho anh biết: các anh bên Tây bên Mỹ cứ tha hồ mà chống cộng. Chúng tôi ở đây chỉ cần ‘nắm’ các giám mục là đủ rồi !” Thú thật nghe chuyện này xong, mắt tôi sáng ra, và tôi hiểu được nhiều “mầu nhiệm”. Thì ra để đối phó với các tôn giáo (ở đây là Công Giáo), chính quyền cộng sản Việt Nam không phải chỉ có những mẹo vặt, những cách ứng phó đột xuất, nhất thời. Nhưng rõ ràng là đã có cả một sách lược lâu dài, xuất phát từ những nghiên cứu khách quan, khoa học.

Khi không chịu để cho Nhà Nước “nắm”

Kể từ khi Việt minh lên cướp chính quyền năm 1945 cho đến khi Công Đồng Va-ti-ca-nô II kết thúc, Giáo Hội Công Giáo cương quyết chống lại chủ nghĩa cộng sản. Do đó, ngay cả các linh mục (ngoại trừ một số rất nhỏ, và số này lại bị cộng đoàn tín hữu coi thường) cũng không chịu để cho Nhà Nước “nắm”, còn nói chi các giám mục. Với Công Đồng Va-ti-ca-nô II, lằn ranh không còn ở giữa các chế độ như tư bản hay cộng sản, nhưng giữa tốt và xấu, giữa thiện với ác. Giáo Hội chủ trương cởi mở, đối thoại với mọi thể chế chính trị. Ta hiểu được tại sao tại miền Nam sau 1975, Giáo Hội Công Giáo không còn thái độ chống cộng cách quyết liệt như ngoài miền Bắc. Trước khi tràn tới Sài Gòn, Việt cộng đã chiếm được Huế. Chính vì vậy mà vị giám mục đầu tiên công khai kêu mời tín hữu Công Giáo chấp nhận “chính quyền cách mạng” và sẵn sàng hợp tác, không ai khác hơn là Tổng Giám Mục Huế, Đức Cha Phi-líp-phê Nguyễn Kim Điền. Nhưng chính vì chỉ chấp nhận đối thoại, hợp tác, chứ không chịu để cho Nhà Nước “nắm”, nghĩa là lợi dụng, chi phối, lèo lái, mà Đức Tổng Điền đã phải điêu đứng suốt một thời gian dài trước khi chết (có người đã không ngại nói là ngài bị đầu độc).

Năm 1975, tại Sài Gòn, vị giám mục được Toà Thánh bổ nhiệm làm Tổng Giám Mục Phó với quyền kế vị, là Đức Cha Phan-xi-cô Xa-vi-ê Nguyễn Văn Thuận. Chính vì biết rằng Đức Cha Thuận sẽ không phải là người để cho Nhà Nước “nắm”, nên Nhà Nước đã dứt khoát đẩy ra khỏi Sài Gòn, thậm chí tống vào hoả lò. Biết rằng tiếp tục để ngài ở lại Việt Nam thì chẳng khác chi ôm một thùng thuốc nổ, nên cuối cùng Nhà Nước đã chọn giải pháp triệt để, là tống ra không phải chỉ khỏi thủ đô Hà Nội, nhưng là khỏi nước Việt Nam.

Đến đây ta hiểu tại sao Đức Cha Giu-se Ngô Quang Kiệt, Tổng Giám Mục Hà Nội, lại bị chính quyền Hà Nội đề nghị với HĐGM/VN “chuyển nơi hoạt động tôn giáo ra khỏi Giáo phận Hà Nội”. Đơn giản chỉ vì Nhà Nước đã thấy ngài “nắm” được linh mục, “nắm” được giáo dân, nhưng chính ngài lại không chịu để cho Nhà Nước “nắm”. Và nếu ngài bị đẩy ra khỏi Hà Nội, thì cũng có nghĩa là bị đẩy ra khỏi Việt Nam, vì thử hỏi: sau Hà Nội, có chính quyền địa phương nào lại dám đứng ra lãnh cái “của nợ” ấy!

Kết luận

Nếu, như lời một viên chức công an, chính sách của Nhà Nước đối với Công Giáo, chủ yếu là “nắm” các giám mục, thì câu hỏi được đặt ra là: liệu các ngài có chịu để cho mình bị “nắm” hay không. Trên đây tôi đã đưa ra hai trường hợp: Đức Cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận, và Đức Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt. Còn các vị khác trong HĐGM hiện nay thì sao? Có vẻ như ta đã có được câu trả lời qua các vụ Toà Khâm Sứ, Thái Hà, Tam Toà… Đúng là muốn “nắm” Giáo Hội Công Giáo, chỉ cần “nắm” các giám mục. Đặc biệt hơn cả là vụ Đồng Chiêm, và tiếp theo sau là bản “Lên tiếng hay không lên tiếng”, cho ta thấy rõ: các ngài đã bị “nắm” chặt tới mức nào.

Sài-gòn, ngày 22 tháng 01 năm 2010
Pascal Nguyễn Ngọc Tỉnh ofm
pascaltinh@gmail.com