Đặng Minh Liên

 

Luận về tiền thoạt nghĩ th́ tưởng là vấn đề cũ và dễ bàn. Nghĩ sâu th́ thấy dễ mà khó. Dễ bởi: nó là chuyện đương nhiên – sống th́ ai chẳng cần tiền, thậm chí mê tiền cũng là điều b́nh thường; và hơn nữa ngày nay, tiền đúng là có sức mạnh lớn và nó giúp lên đời lên sắc lên hương, lên đủ thứ…Câu ca: Tiền là tiên là phật, là sức bật của tuổi trẻ, là sức khỏe của tuổi già…có lẽ đúng tới ít nhất 70 %.

Khó bởi: xung quanh đồng tiền có đủ mùi thơm cũng như hôi tanh…Sạch bẩn bẩn sạch chuyển hóa khó lường…Và khó nữa là dễ bị bạn đọc hiểu lầm: rằng cao giọng …bởi tâm lư nhạy cảm đám đông…rằng chắc ǵ nói và làm như nhau…

Xưa, Ju đa tên phản thầy, phản chúa đă bán đứng Jesu chỉ với 13 đồng v́ hắn với tâm tính đại ích kỷ, cho rằng chúa không dành riêng lợi quyền cho hắn mà phân phát đều cho tất cả môn đệ và chúng sinh.

V́ tiền làm điều xấu th́ có thể kể cả ngày không hết ví dụ; Nhớ đến câu thơ khái quát hay của thi hào Nguyễn Du: Làm cho khốc hại chẳng qua v́ tiền.

Và cũng kể được khá nhiều những người làm ra tiền, dùng tiền một cách quang minh chính đại, và thậm chí cao cả.

Xă hội đang chuyển hóa dữ dội vào thời vật chất, tiện nghi, hưởng thụ. Đó là động cơ mạnh như phản lực khiến cơn mê và say tiền có phần mù quáng của đám đông – vốn nghèo, khát tiền lâu ngày do vừa mới qua thời cũ khổ sở thiếu thốn chưa lâu.

Trong bối cảnh đó : chỉ những ai được hấp thụ một nền tảng trí tuệ và văn hóa lành mạnh đủ ngường mới có thể không sai lầm sa ngă vào vũng lầy tiền bạc.

Kiếm tiền, mưu sinh chính đáng th́ thường phải vất vả khổ công, và ít khi giầu nhanh cho nên nảy phát xu hướng làm liều, làm xấu, làm láo, làm phạm pháp để đốt cháy giai đoạn; một bước lên tiên.

Cho nên có những hiện tượng quan chức khi vào nhiệm kỳ th́ tranh thủ tối đa kiếm chác phi pháp rồi hạ cánh.

Mấy chiêu thường thấy các vị ấy áp dụng:

- Xây dựng, sửa chữa và mua sắm cho cơ quan là dễ ăn nhất v́ không phải làm ǵ, chỉ cần lập dự án, xin tiền trên cấp ( có thỏa thuận lại quả thỏa đáng). Mỗi đầu việc lớn nhỏ cho thầu, chỉ cần “ăn” ít nhất mười mười lăm phần trăm th́ giải ngân khiêm tốn dăm tỷ/ năm cũng được món khá và an toàn.

- “Bán” tất cả các chức to nhỏ có thể “bán”. Qui tŕnh vẫn đầy đủ và công khai dân chủ nhưng thực chất là “bán mua” thậm chí ai thỏa măn giá tối đa th́ được ghế.

- Nhận người vào làm hoặc cho biên chế cũng là việc dễ ăn và khó lộ.

- Mở rộng chức năng cũng như cơ sở hoạt động của cơ quan cũng tạo nhiều “mầu cúng” từ cơ sở và từ giải ngân.

- Nếu phải cổ phần hóa th́ lúc này ăn bàng cách mua miếng ngon và từ chối miếng xấu; thậm chí làm thế nào định giá tài sản công thật thấp rồi bản thân và vây cánh mua hết
- Tận dụng tối đa các ưu đăi độc quyền mà có kể cả đi thăm quan nghỉ mát trong nước nước ngoài bằng tiền công quĩ.

…

Cao thủ nhất nhưng thường chỉ diễn ra ở cấp vĩ mô có quyền lớn th́ là tạo ra chính sách lợi ích nhóm hưởng đủ và chỉ tháo khoán khi c̣n khói và bă cho số đông hít hoặc hùa theo tạo sóng càng có lợi tiếp. Ví dụ qui hoạch đô thị nào đó và trước đó đă bí mật mua gom đất gíá rẻ bèo.

- Và tệ nhất là bất chấp hậu quả, dù là về môi trường hay lănh thổ mà ưu đăi nước ngoài hay đại gia dự án nào đó để được nhận tiền “cúng biếu” lớn.

…

Các vị kế cận “thầy nào tớ ấy” th́ thường học và phát huy luôn kinh nghiệm trên v́ nghĩ kẻo xong nhiệm kỳ th́ tiếc…

Và trong xă hội cũng tăng lên những điều tồi tệ lừa thầy phản bạn, lừa chồng, dối vợ, lừa người thân …chỉ để kiếm mớ lợi to nhỏ qui ra tiền.

Thông thường cổ điển hơn cả th́ v́ tiền bẩn mà trộm cắp, cướp, móc túi, bán hàng giả, tống tiền…cũng vẫn gia tăng. Và lần đầu tiên có cướp cao cấp – như các media hôm qua đưa tin, tại Hà Nội – giữa ban ngày tên cướp bịt mặt đă xông vào Maritime Bank khống chế nhân viên ngân hàng rồi vơ đi 90 triệu.

Làm ăn chính đáng, kiếm tiền nghiêm chỉnh và sử dụng tiền đúng đắn cần phải trở thành khẩu hiệu cho thời thị trường, thời mơ ước giầu sang thường trực ở tất cả mọi người! Làm ngược lại là hỗn loạn! Lời kêu gọi như vậy khó chuyển hóa nhanh tâm thức đám đông, nhưng lâu dài sẽ tạo nên ư thức nền nếp trật tự.

 

http://minhlien.wordpress.com/2010/04/06/ti%E1%BB%81n-s%E1%BA%A1ch-ti%E1%BB%81n-b%E1%BA%A9n/